Co to jet ARFID?
ARFID( Avoidant/ Restrictive Food Disorder) czyli zespół restrykcji/unikania pokarmu należy do stosunkowo nowych jednostek chorobowych. Jest uwzględniony w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD11) opracowanej przez WHO i opublikowanej w 2018 r. Stanowi duże wyzwanie diagnostyczne i terapeutyczne dla psychologów, psychiatrów i psychodietetyków. Zaburzenie to charakteryzuje się brakiem zainteresowania jedzeniem lub celowym unikaniem przyjmowania pokarmów. Nie można wytłumaczyć tego aktualnym stanem chorobowym, współwystępowaniem innych zaburzeń psychicznych, brakiem dostępności pożywienia czy też praktykami religijnymi lub kulturowymi. Co ważne wzorzec zachowań żywieniowych pacjenta nie jest motywowany ani wagą ani wyglądem ciała, jak ma to miejsce w przypadku anoreksji czy bulimii. jeżeli zaś ARFID współwystępuje z innym zaburzeniem lub chorobą, wówczas wymaga poszerzonej diagnostyki. Wtedy lczenie uzależnione jest od stopnia nasilenia problemu żywieniowego i może obejmować hospitalizację z opieką wielospecjalistyczną (pediatra, dietetyk, psycholog, psychiatra, neurolog).
Przyczyny ARFID
Najnowsze badania pokazują na następujące przyczyny restrykcji/unikania pokarmu:
- Wybiórcze jedzenie od wczesnego dzieciństwa.
- Objawy żołądkowo-jelitowe.
- Doświadczenie uogólnionego lęku towarzyszącemu jedzeniu.
- Wymioty lub zakrztuszenie przy lub po spożyciu określonych produktów.
- Alergia pokarmowa.
- Niskie zainteresowanie żywnością.
- Stosowanie restrykcyjnej diety ze względu na cechy sensoryczne pokarmu.
- Traumatyczne doświadczenia związane z żywnością.
- Styl jedzenia w rodzinie.
- Dostępność lub brak dostępności do określonej grupy pokarmów np.owoców czy warzyw.
Kto najczęściej cierpi na ARFID?
Zespół unikania/restrykcji pokarmu dotyczy osób w różnym wieku. Jednak najczęściej pewne cechy zauważane są już w okresie niemowlęcym czy przedszkolnym. o ile dziecko unika przyjmowania pokarmu ze względu na ich adekwatności sensoryczne (wygląd, smak, zapach, konsystencja), ma słaby apetyt lub silny lęk przed negatywnymi konsekwencjami jedzenia, to być może cierpi na ARFID. Niekiedy dopiero w życiu dorosłym udaje się zdiagnozować to zaburzenie utrzymujące się od dzieciństwa. Według najnowszych badań częściej dotyczy chłopców niż dziewczynek, ale w wieku dorosłym odwrotnie- kobiet niż mężczyzn. Często występuje u osób, które cierpią na depresję, zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD), a także zmagającymi się ze stanami lękowymi i zmagającymi się ze spektrum autyzmu.
Skutki ARFID
- Niedożywienie. To chyba najpoważniejszy negatywny skutek tego zaburzenia.
- U nastolatek brak miesiączki.
- Zaburzenia elektrolitowe między innymi hipoglikemia lub bradykardia.
- Niedobory witamin i składników mineralnych.
- Słaby wzrost liniowy i wagowy.
- Uzależnienie od wysokoenergetycznych suplementów diety lub karmienia przez sondę w celu zaspokojenia potrzeb energetycznych.
Jak postępować przy ARFID?
Z pewnością w początkowej fazie terapii należy skupić się na produktach uznanych w ocenie pacjenta za „bezpieczne”. Dlatego rolą dietetyka w postępowaniu z pacjentem z ARFID jest przede wszystkim monitorowanie masy ciała i wzrostu oraz stanu odżywienia. W dalszej kolejności analiza pokarmów, które pacjent spożywa i które należy wprowadzić do jadłospisu pacjenta w pierwszej kolejności. Ponieważ ARFID jest stosunkowo nowym zaburzeniem, nie ma konkretnych wytycznych jak pomóc takim pacjentom, ale stosowana intuicyjnie terapia poznawczo-behawioralna przynosi pozytywne skutki.
Podsumowując w przypadku ARFID jak i innych zaburzeń odżywiania trzeba okazać chorującemu wsparcie, zrozumienie i uzbroić się w cierpliwość, oczekując pozytywnych efektów współpracy pacjenta z psychodietetykiem, psychiatrą i psychologiem.
