26 grudnia, czyli drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia, jest dniem wolnym od pracy, co pozwala na głębsze przeżywanie okresu Narodzenia Pańskiego. Mamy wówczas więcej czasu w refleksję nad wiarą oraz na spędzenie chwil z rodziną, a także na upamiętnienie św. Szczepana, którego Kościół czci w tym dniu. Św. Szczepan był niezwykle oddanym wyznawcą Chrystusa, gotowym oddać życie za wiarę. Zginął śmiercią męczeńską w Jerozolimie w 36 roku n.e. i stał się pierwszym męczennikiem chrześcijańskim.
Święta Bożego Narodzenia obchodzone są przez dwa dni, aby podkreślić ich wyjątkowy charakter – jak wyjaśnia ks. prof. Józef Naumowicz z UKSW w Warszawie. 25 grudnia to święto narodzin Jezusa, które symbolizuje Jego przyjście na świat, natomiast 26 grudnia to wspomnienie św. Szczepana, który uczy, jak odpowiedzieć na narodziny Chrystusa – poprzez wiarę i świadectwo, choćby kosztem życia.
Tradycje związane z 26 grudnia mają swoje korzenie w ludowych obrzędach. W kościołach podczas mszy święcono ziarno owsa, którym później obrzucano księdza oraz wiernych, nawiązując do męczeństwa św. Szczepana. Po mszy ziarno stawało się także symbolem zabawy, a tradycja obrzucania księdza przetrwała w wielu miejscach do dziś.
Zgodnie z ludowym powiedzeniem, pogoda w drugi dzień świąt miała prognozować, jaka będzie zima – „Jaka pogoda w Szczepana, taka na luty nam się szykuje”.
Boże Narodzenie dawniej było czasem kameralnym, spędzanym w rodzinnym gronie. Drugi dzień świąt natomiast obfitował w huczne zabawy, odwiedziny dalszych krewnych i sąsiadów. W wielu regionach Polski panował zwyczaj „śmieciarzy”, kiedy kawalerowie obrzucali domy panien na wydaniu słomą. Po tym zadośćuczynieniu, panny częstowały gości napojami i przekąskami, a sama tradycja oznaczała zainteresowanie małżeńskie.
Ponadto, drugi dzień świąt był początkiem chodzenia po kolędzie. Kolędnicy byli witani z radością, a ich odwiedziny u gospodarzy były związane z wróżbami i życzeniami pomyślności. Gospodarze odpłacali się żywnością lub drobną zapłatą.
