Rak prostaty: co każdy mężczyzna powinien wiedzieć

Rak prostaty to jeden z najczęściej diagnozowanych nowotworów złośliwych u mężczyzn w Polsce i na świecie. Choć we wczesnych stadiach choroba może nie dawać żadnych objawów, odpowiednia profilaktyka i szybka konsultacja urologiczna znacząco zwiększają szanse na pełne wyleczenie.

U ilu mężczyzn w Polsce diagnozuje się raka prostaty?

Jakie mogą być objawy raka prostaty?

Co może powodować raka prostaty?

Jakie badanie może wykryć raka prostaty?

Diagnostyka raka prostaty – jak wygląda badanie lekarskie?

Jak się leczy raka prostaty?

Prostata jest niewielkim narządem męskiego układu moczowego, którego główną funkcją jest produkcja składników nasienia. U części mężczyzn proces ten przebiega bez zakłóceń, jednak czasem dochodzi do nieprawidłowego wzrostu komórek prostaty i rozwoju raka. W Polsce liczba zachorowań na raka prostaty podwoiła się w ciągu ostatnich 10 lat.

1. KAŻDEGO ROKU W POLSCE DIAGNOZUJE SIĘ 18 TYS. PRZYPADKÓW RAKA PROSTATY

Rak prostaty odpowiada za 10% zgonów na nowotwory złośliwe u mężczyzn. Każdego roku umiera na niego w Polsce około 5 500 mężczyzn. Prawdopodobieństwo zachorowania rośnie wraz z wiekiem¹. Rzadko występuje przed 40. rokiem życia, a średni wiek zachorowania to około 66 lat.

2. WCZESNE STADIUM RAKA MOŻE PRZEBIEGAĆ BEZOBJAWOWO

Rak prostaty nie daje charakterystycznych objawów. Trudności w oddawaniu moczu, osłabiony lub przerywany strumień moczu, częste oddawanie moczu w nocy,
pieczenie, ból lub nagłe parcie na mocz to symptomy, które są typowe dla pojawiającego się z wiekiem łagodnego rozrostu gruczołu krokowego.

Rak prostaty zwykle rozwija się stopniowo. Od momentu, gdy w gruczole krokowym pojawi się pierwsza komórka nowotworowa, do osiągnięcia przez guz objętości około 1 ml mija przeciętnie dekada. Szacuje się, iż masa guza podwaja się mniej więcej co cztery lata. U części pacjentów pojawiają się dolegliwości ze strony dolnych dróg moczowych – najczęściej wynikające nie tyle z samego raka, ile z równocześnie występującego łagodnego przerostu prostaty. Zdarza się też, iż dopiero w zaawansowanym stadium choroby pierwszym sygnałem są bóle kości spowodowane przerzutami.

Thor Lütken, Edvard Munch, 1892

3. CZYNNIKI GENETYCZNE A RAK PROSTATY

Jeśli ojciec, brat lub syn chorował na raka prostaty, ryzyko wzrasta choćby 2–3 razy. Ryzyko pozostało większe, jeżeli choroba wystąpiła przed 60. rokiem życia lub dotyczy kilku krewnych. U niektórych mężczyzn obecne są mutacje genów BRCA1, BRCA2 lub HOXB13, które także zwiększają prawdopodobieństwo zachorowania.

Niektóre czynniki środowiskowe mogą zwiększać ryzyko raka prostaty:

• Dieta bogata w tłuszcze zwierzęce, czerwone mięso, przetworzoną żywność,
• Niska podaż warzyw, owoców, błonnika i likopenu (np. z pomidorów),
• Nadwaga i otyłość, zwłaszcza brzuszna,
• Niski poziom aktywności fizycznej.
• Wysoki poziom testosteronu i jego pochodnych (np. DHT) może sprzyjać rozwojowi raka prostaty, ponieważ stymulują one wzrost komórek gruczołu krokowego.
• Przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego (prostatitis) może zwiększać ryzyko poprzez długotrwałe drażnienie i regenerację tkanek.

4. TO BADANIE POTRAFI WYKRYĆ RAKA PROSTATY NA WCZESNYM ETAPIE

Podwyższony poziom PSA (antygenu swoistego dla prostaty) we krwi może być pierwszym sygnałem nowotworu. Wzrost PSA może także wskazywać na łagodny rozrost prostaty (BPH) lub zapalenie prostaty.

Badanie PSA jest:

• proste,
  
• tanie (ok. 50 zł),
  
• wynik jest dostępny następnego dnia,
  
• można je wykonać przy zwykłej morfologii.

Jeśli masz powyżej 50., badanie PSA możesz wykonać bezpłatnie na NFZ w ramach programu „Moje Zdrowie”².

5. RAK PROSTATY – O CO PYTA LEKARZ?

Proces diagnostyczny rozpoczyna się od rozmowy z lekarzem oraz podstawowej oceny stanu zdrowia. Specjalista pyta o objawy, obciążenia rodzinne i ogólną kondycję pacjenta. Kolejnym krokiem jest wykonanie badań – oznaczenie poziomu PSA we krwi oraz badanie per rectum (przez odbyt). Mały guz ograniczony do prostaty może nie wywoływać żadnych dolegliwości, a podwyższone stężenie PSA bywa wówczas jedynym niepokojącym sygnałem. Pomiar PSA jest kluczowym elementem diagnostyki raka prostaty, choć nie jest to marker specyficzny tylko dla tego nowotworu – jego poziom może rosnąć także w przypadku łagodnego przerostu lub zapalenia gruczołu krokowego.

Te badania powinno się wykonywać regularnie – czytaj więcej >>

6. JAKIE SĄ NOWOCZESNE METODY LECZENIA RAKA PROSTATY?

Dzięki znacznemu postępowi w uroonkologii osoby z rakiem prostaty mają dziś dostęp do wielu metod terapii – od leczenia farmakologicznego po nowoczesne technologie medyczne³. Wybór najlepszego postępowania zależy od interpretacji wyników badań, stopnia zaawansowania choroby, cech histopatologicznych guza oraz wieku i ogólnego stanu zdrowia chorego. Ze względu na różnorodność biologiczną raka prostaty, decyzje terapeutyczne podejmuje się, biorąc pod uwagę przewidywany czas przeżycia oraz klasyfikację nowotworu do jednej z trzech grup ryzyka: niskiego, pośredniego lub wysokiego.

Przypisy:

1. Profilaktyka raka prostaty i raka Jądra, NFZ, https://www.gov.pl/web/psse-szczecin/profilaktyka-raka-prostaty-i-raka-jadra–trzeba-o-tym-mowic ︎
2. Sprawdź swoje zdrowie w programie „Moje Zdrowie”, NFZ, https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/nie-czekaj-na-objawy-sprawdz-swoje-zdrowie-w-programie-moje-zdrowie,8775.html ︎
3. rak prostaty: objawy, leczenie, rokowania, Zwrotnik Raka https://www.zwrotnikraka.pl/rak-prostaty-objawy-stercza/ ︎