Jarmark Bożonarodzeniowy – dziedzictwo i fenomen turystyczny

Tradycja wpisana w historię

Jarmark Bożonarodzeniowy w Krakowie ma historyczne korzenie, choć jego współczesna forma rozwinęła się na przestrzeni XX wieku. Pierwsze wydarzenie miało miejsce w 1989 roku, stoiska pod namiotami trzeba było każdego wieczoru pakować. Dzisiaj to zupełnie inna jakość. Organizator wydarzenia – Krakowska Kongregacja Kupiecka – apolityczna, społeczna organizacja samorządu zawodowego przedsiębiorców z tradycjami sięgającymi 1410 roku wraz z realizatorem firmą Artim sp. z o.o. dokładają starań, by oferta była coraz ciekawsza, a warunki dla wystawców – coraz lepsze, z jednoczesnym zachowaniem wartości, wynikających z misji. Bo Jarmark – to z założenia impreza kulturalno – handlowa, nie odwrotnie.

Oficjalny serwis miasta informuje, iż tegoroczna edycja potrwa 35 dni od 28 XI 2025 do 01 I 2026 i odbędzie się przy 105. stoiskach handlowych oraz gastronomicznych, reprezentujących lokalnych przedsiębiorców oraz kupców spoza Polski – z Litwy, Ukrainy, Słowacji i Węgier. Nabyć tu będzie można produkty regionalne, ciasta, słodycze, wędliny, sery, pieczywo, rękodzieło z lnu, skóry i wełny, manualnie tworzoną biżuterię, ceramikę. W tym roku kupcy oferować będą szeroką gamę świątecznych upominków i dekoracji, takich jak manualnie malowane bombki, ozdoby choinkowe, stroiki świąteczne, świece z wosku, manualnie haftowane narzuty, obrusy i serwety, szopki, wyroby ceramiczne, wyroby z drewna, wełny, biżuterię, pamiątki z Krakowa, pocztówki, kalendarze, drewniane zabawki, drewniane wałki, wyroby skórzane, kożuchy regionalne. Bogata oferta gastronomiczna zaspokoi gusta smakoszy, przybywających na Jarmark skosztować regionalnych potraw.

Rynek Główny udekorowany ponad 600 żywymi świerkami i specjalną iluminacją świetlną stworzy niepowtarzalny, budujący pozytywne emocje klimat Krakowa.

Ekonomia, ruch turystyczny i głosy konkurencji

Choć jarmark to przede wszystkim świąteczna magia, jego wpływ gospodarczy jest namacalny. „Sezon turystyczny w Krakowie się wydłuża, a liczba odwiedzających rośnie. W 2024 roku stolicę Małopolski odwiedziło ponad 12 milionów osób, głównie Polaków.” (Radio Kraków).To pokazuje, jak duże znaczenie ma turystyka, w której Jarmark odgrywa rolę przyciągającą gości.

Zdarzają się czasem głosy krytyczne – te wpisują się w klasyczne napięcie między komercją a autentycznością. Trudno zadowolić wszystkich – jedni wolą spokojne spacery między kramami i męczy ich tłum, innych cieszy kolorowa oferta i gwar ludzi. Dlatego organizatorzy dokładają starań, by każdy znalazł przestrzeń dla siebie. Szczegółowy Program wydarzenia dostępny jest ze sporym wyprzedzeniem i można spokojnie zaplanować udział w wydarzeniach towarzyszących Jarmarkowi. A, co interesującego czeka na gości, oprócz kramów z rzemiosłem, rękodziełem i specjałami lokalnych kuchni?

Po raz kolejny pojawi się zaprojektowany i wyprodukowany w Polsce kubek okolicznościowy. Nowością jest przepiękna, wolnoobrotowa karuzela wenecka – dla najmłodszych gości oraz posiadaczy Krakowskiej Karty Miejskiej bilet będzie kosztował tylko 5 zł, dodatkowo organizator Krakowska Kongregacja Kupiecka wraz z realizatorem firmą Artim oferują 20% zniżki na gastronomię i artykuły spożywcze. Dużą atrakcją będzie gotowanie żurku wigilijnego, który następnie zostanie rozdany mieszkańcom Krakowa. Do współpracy zaproszono Mistrza w swoim fachu – Jakuba Kuronia. Ugotowany żurek zostanie zważony i może uda się ustanowić Rekord Polski.

Tradycją Jarmarku jest pochód Mikołajów, którzy po odebraniu paczek od Pani Prezydent Marii Klaman pojadą do Szpitala Żeromskiego, by wręczyć je dzieciom.

Żródło: ARTIM

Jarmark w 2025 roku to kolejne wyzwanie dla organizatora – Krakowskiej Kongregacji Kupieckiej i realizatora – firmy Artim. Co roku troszczą się o jakość współorganizowanych wydarzeń, projektowane są także nowatorskie rozwiązania wizualne, bo to klimat i uroda tego wydarzenia przyciągają na Rynek Krakowian i rzesze turystów z całego świata. Bardzo ważnym aspektem wydarzenia jest wsparcie instytucji charytatywnych i miejskich.

Żurek, który zostanie ugotowany podczas Jarmarku będzie wydawany nieodpłatnie! A, iż nie wszystko robi się „dla” i „za” pieniądze w tym roku także ufundowano paczki dla dzieci w akcji Mikołaje – środki na ten cel przeznaczają Urząd Miasta Krakowa, MPK S.A., Dico S.C. oraz organizator Krakowska Kongregacja Kupiecka wraz z realizatorem firmą Artim. Warto też wiedzieć, iż w ramach współpracy Organizatorzy fundują kilka stoisk do dyspozycji Urzędu Miasta Krakowa. Od lat zapraszani są do udziału w wydarzeniach koła gospodyń, szkoły, miasta i gminy partnerskie – wszak troska o dziedzictwo i kultywowanie tradycji to siła płynąca z ludzi, z relacji.

Atrakcja turystyczna i międzynarodowy prestiż

Krakowski Jarmark został doceniony na arenie międzynarodowej. Według rankingu Christmas Tree World, został on uznany za „najlepszy jarmark bożonarodzeniowy w Europie” – zdobył w tej klasyfikacji ocenę 7,8 na 10. W raporcie wskazywano, m.in. popularność wydarzenia w mediach społecznościowych (np. 4,3 mln wyświetleń na TikToku) oraz przystępność cen zakwaterowania w Krakowie w porównaniu z innymi dużymi miastami europejskimi (2023). Dodatkowo, w analizie Quotezone (Christmas Market Index 2024) Kraków zyskał miano najbardziej „świątecznego” jarmarku w Europie, uwzględniając temperatury grudniowe, liczbę stoisk (około 100) oraz długość trwania Jarmarku – 34 dni (2024). CNN Travel ogłosił Kraków najlepszym miejscem do spędzania świąt, zapraszając na konkurs szopek i na Jarmark (2012). Miesięcznik Elle opisał targi w kilku europejskich miastach, a krakowskie nazwał jednymi z dziesięciu najpiękniejszych w Europie (2014). O krakowskim Jarmarku przeczytać można było w „Newssweku”, w „The Guardian”, w „The Times”. Doceniany jest klimat, oferta produktów regionalnych, koncerty. „Die Welt” nazwał Jarmark najbardziej atrakcyjnym i najtańszym w Europie.

Społeczna i kulturowa rola jarmarku

Jarmark Bożonarodzeniowy to nie tylko handel, ale także wspólnota. Według badań z 2018 roku, 96,3% uczestników deklarowało, iż poleciłoby ten Jarmark znajomym, a 61% uważało go za najciekawsze wydarzenie handlowe w centrum Krakowa (Academia.edu). To wskazuje, iż dla wielu Krakowian i turystów Jarmark jest nie tylko miejscem zakupów, ale także symbolem lokalnej tożsamości i wspólnoty.

ARTIM

Jarmarkowi towarzyszą występy zespołów regionalnych, warsztaty, pokazy kowalstwa oraz dekoracje artystyczne, co pokazuje, iż Organizatorzy stawiają na doświadczenie kulturowe, a nie tylko komercyjne.

Nie można pominąć dnia 4 XII, kiedy to na Rynku Głównym w Krakowie spotkają się twórcy szopek. 83. edycja Konkursu Szopek Krakowskich, organizowanego przez Muzeum Krakowa swój finał ma właśnie podczas Jarmarku. Prezentacja odbędzie się o godz. 12:00 na estradzie od strony Wieży Ratuszowej.

Wyzwania i przyszłość

Nie ulega wątpliwości, iż Jarmark w Krakowie stoi na skrzyżowaniu historii i turystyki. W obliczu stale rosnącego zainteresowania – zarówno lokalnego, jak i międzynarodowego – pojawiają się pytania o zrównoważony rozwój: jak utrzymać autentyczność świątecznej tradycji, nie pozwalając, by komercyjne aspekty przeważały nad duchowym i społecznym wymiarem tego wydarzenia?

Kraków ma atuty po swojej stronie: bogactwo rzemiosła, regionalnych przysmaków i lokalnych artystów, wystawiających swoje wyroby na estetycznych stoiskach. To nie jest zwyczajny targ — to swoiste „żywe muzeum” świątecznych praktyk, które przyciąga rzesze ludzi spragnionych atmosfery, a nie tylko zakupów.

Szczegółowy program poznać można na stronie https://kongregacja.pl/ oraz https://kiermasze.com.pl/ i Facebook’u Targi Bożonarodzeniowe.

Partnerem Głównym Jarmarku Bożonarodzeniowego jest TAURON. Patronami medialnymi tegorocznego Jarmarku Bożonarodzeniowego są: TVP3 Kraków, TVP Info, Dziennik Polski oraz LoveKraków.pl.

Zapraszamy

Red. Jola Hytkowska dla Krakowskiej Kongregacji Kupieckiej i ARTIM