Jak podkreśla marszałek województwa Marek Woźniak, przyjęte rozwiązania mają lepiej przygotować region na sytuacje kryzysowe, w tym zagrożenia o charakterze geopolitycznym. Zmiany obejmują zarówno infrastrukturę o podwójnym zastosowaniu, jak i wzmocnienie bezpieczeństwa ludności oraz kluczowych systemów społecznych.
Najważniejszą zmianą w programie Fundusze Europejskie dla Wielkopolski jest wprowadzenie dwóch nowych priorytetów związanych z obronnością. Pierwszy z nich koncentruje się na wsparciu przemysłu obronnego i projektów badawczo-rozwojowych o charakterze dual-use, czyli takim, który łączy zastosowania cywilne i wojskowe. Dotacje mają trafić m.in. na badania i infrastrukturę w obszarach strategicznych dla odporności regionu, takich jak energetyka, cyberbezpieczeństwo, logistyka, bezpieczeństwo żywnościowe i lekowe.
Drugi nowy priorytet dotyczy bezpośrednio bezpieczeństwa ludności. Dzięki środkom unijnym możliwa będzie budowa i modernizacja schronów w budynkach użyteczności publicznej – w szkołach, szpitalach czy obiektach administracji. Program dopuszcza również adaptację dworców kolejowych i autobusowych, portów, lotnisk oraz parkingów, także podziemnych, tak, aby mogły pełnić funkcję schronów z zapleczem sanitarnym i systemami łączności awaryjnej. Wsparcie obejmie także regionalne i lokalne systemy monitorowania zagrożeń, alarmowania oraz szybkiej komunikacji kryzysowej.
Na nowe działania przeznaczono 208,5 mln euro, co stanowi ponad 10 procent całej alokacji programu FEW. Środki te pochodzą z przesunięć w ramach programu, gdzie pozostały niewykorzystane fundusze. Dodatkową zachętą dla beneficjentów będzie zwiększenie poziomu dofinansowania – z 70 do 80 procent kosztów projektu.
Komitet Monitorujący zdecydował również o rezygnacji z instrumentów finansowych planowanych wcześniej w ramach Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji. Zamiast nich wprowadzone zostaną klasyczne dotacje, co ma przyspieszyć proces wsparcia przedsiębiorców. Uwolnione środki trafią m.in. do firm znajdujących się na listach rezerwowych w działaniu wspierającym inwestycje w MŚP i dużych przedsiębiorstwach. Dodatkowo blisko 10 mln euro zostanie przesunięte na projekty rewitalizacyjne oczekujące na dofinansowanie.
Zmieniony program trafi teraz do Komisji Europejskiej. Akceptacja Brukseli spodziewana jest w pierwszym kwartale 2026 roku, a pierwsze konkursy związane z obronnością mają zostać ogłoszone w drugim kwartale przyszłego roku.
Równie istotne zmiany dotyczą programu „Droga do zatrudnienia po węglu”, realizowanego w ramach sprawiedliwej transformacji Wielkopolski Wschodniej. Komitet Monitorujący rozszerzył katalog kosztów kwalifikowanych, dopuszczając możliwość zakupu maszyn i pojazdów zasilanych paliwami kopalnymi przez uczestników programu. Dotyczy to wyłącznie sytuacji, w których alternatywy niskoemisyjne nie są realne pod względem kosztowym. Takie wydatki będą mogły stanowić maksymalnie 10 procent środków przeznaczonych na dotacje inwestycyjne.
Poszerzono także grupę osób uprawnionych do wsparcia. Z programu skorzystają nie tylko osoby, które straciły pracę do 2018 roku, ale również pracownicy zwolnieni od 2017 roku. Szacuje się, iż zmiana obejmie ponad 300 dodatkowych osób.
Kolejną decyzją jest wydłużenie wsparcia pomostowego z 12 do 24 miesięcy. To odpowiedź na realia rynkowe, w których pierwsze dwa lata działalności gospodarczej decydują o przetrwaniu nowo powstałych firm. Dłuższy okres wsparcia ma zwiększyć trwałość efektów projektu i dać uczestnikom realną stabilność w początkowej fazie prowadzenia biznesu.
