Antykoncepcja przyszłości: nowe metody zapobiegania ciąży

Antykoncepcja wchodzi w nową erę. Na rynku zaczynają pojawiać się innowacyjne środki, które mają szansę zmienić sposób, w jaki myślimy o planowaniu rodziny i dbaniu o zdrowie seksualne. W fazie testów klinicznych znajduje się przełomowa tabletka antykoncepcyjna dla mężczyzn – rozwiązanie, na które wiele osób czekało od lat. Jej potencjalne wprowadzenie to nie tylko rewolucja w medycynie, ale też krok w stronę większej równości w podejmowaniu decyzji dotyczących płodności.

Jednocześnie dostęp do antykoncepcji w Europie jest bardzo zróżnicowany. W krajach takich jak Francja czy Szwecja antykoncepcja hormonalna jest częściowo lub całkowicie refundowana, a edukacja seksualna obejmuje szerokie informacje o metodach planowania rodziny. Z kolei w Polsce czy na Węgrzech dostęp bywa ograniczony – zarówno pod względem kosztów, jak i barier związanych z receptami czy brakiem edukacji. To pokazuje, iż innowacje medyczne muszą iść w parze z równym dostępem do środków antykoncepcyjnych dla wszystkich.

IMPLANTY I PREPARATY Z BARDZO NISKĄ DAWKĄ HORMONÓW

Klasyczne metody antykoncepcji hormonalnej, choć skuteczne, mogą generować skutki uboczne takie, jak bóle głowy, zmiany nastroju, zatrzymanie wody czy podwyższone ryzyko zakrzepicy. W odpowiedzi na te wyzwania, inżynierowie farmaceutyczni opracowali implanty i tabletki nowej generacji, które dostarczają hormony w minimalnej, ale skutecznej dawce.

NOWE ANTYKONCEPCYJNE IMPLANTY PODSKÓRNE

Niektóre implanty podskórne uwalniają progestagen przez okres choćby do 3 lat, zapewniając stabilny poziom hormonu w organizmie bez konieczności codziennego przyjmowania leków. Dzięki temu ryzyko gwałtownych wahań hormonalnych jest znacznie zredukowane, a to przekłada się na mniejsze ryzyko wystąpienia skutków ubocznych.

Ultraniskie dawki hormonów wywierają mniejszy wpływ na organizm niż tradycyjne tabletki dwuskładnikowe, co przekłada się na łagodniejsze działania niepożądane. Redukcja estrogenu sprawia, iż preparaty te są bezpieczniejsze dla kobiet:

• z większym ryzykiem zakrzepicy,
• palących,
• po 40. roku życia,
• z nadciśnieniem.

TABLETKI ANTYKONCEPCYJNE Z PROGESTAGENEM

Coraz większą popularność zdobywają też tabletki zawierające wyłącznie progestagen (np. dezogestrel lub drospirenon), które stanowią bezpieczną alternatywę dla tabletek dwuskładnikowych. Dzięki eliminacji estrogenu, zmniejsza się ryzyko powikłań takich jak zakrzepica, a także są lepiej tolerowane przez różne grupy kobiet, w tym karmiące piersią lub z przeciwwskazaniami do estrogenów.

Innowacją w antykoncepcji są metody o przedłużonym uwalnianiu hormonów, takie jak implanty czy wkładki, które zapewniają stabilne, stopniowe dostarczanie progestagenu w czasie, ograniczając drastyczne zmiany hormonalne i poprawiając komfort stosowania. Dostępność takich środków pozwala zmniejszyć ryzyko skutków ubocznych oraz poprawić skuteczność antykoncepcji przez zmniejszenie błędów związanych z pomijaniem dawek.

PIGUŁKA ANTYKONCEPCYJNA DLA MĘŻCZYZN

Wielka zmiana, o której mówi się od kilku miesięcy! Pigułka YCT-529 powoduje tymczasową, w pełni odwracalną niepłodność – po zakończeniu terapii płodność wraca do normy, co potwierdziły badania na zwierzętach. To oznacza, iż mężczyźni będą mogli mieć nową, bezpieczną i skuteczną formę antykoncepcji, która nie powoduje typowych skutków ubocznych hormonalnych metod.

Pierwsze testy kliniczne niehormonalnej pigułki antykoncepcyjnej YCT-529 przyniosły bardzo obiecujące wyniki. W badaniu wzięło udział 16 zdrowych mężczyzn, u których nie zauważono poważnych skutków ubocznych ani zmian poziomu testosteronu. Co ważne, lek nie wpływa na hormony, a jego działanie polega na blokowaniu receptora kwasu retinowego alfa (RAR-α), który jest najważniejszy dla produkcji plemników.

Na drodze do wprowadzenia pigułki na rynek są kolejne fazy badań, ale już teraz YCT-529 daje nadzieję na rewolucję w zdrowiu reprodukcyjnym i bardziej równomierny podział odpowiedzialności za antykoncepcję między partnerami.

JAK WYGLĄDA DOSTĘP DO ANTYKONCEPCJI W INNYCH KRAJACH?

Co roku prezentowany jest Atlas Antykoncepcyjny, w którym Polska od 6. lat zajmuje ostatnie miejsce (wyprzeda nas choćby Rosja, czy Węgry). Analizowana jest m.in. refundacja środków, dostępność do konsultacji ze specjalistą_specjalistką, czy choćby informacje online na stronach rządowych. A jak ten temat wygląda w innych krajach UE? Zobaczcie wybrane przez nas przykładowe państwa.

ANTYKONCEPCJA WE FRANCJI

Od 2022 roku Francja refunduje wszystkie nowoczesne metody antykoncepcji osobom do 25. roku życia całkowicie, łącznie z tabletkami, wkładkami domacicznymi (hormonalnymi i miedzianymi), implantami i krążkami dopochwowymi.

• Kobiety powyżej 25. roku życia mają antykoncepcję refundowaną w 65 proc.

• Refundacja obejmuje również diagnozę, wizyty lekarskie i niezbędne badania, które to do tej pory były kosztowne i ograniczały dostęp do antykoncepcji.

• Program działa od początku 2022 roku i jego koszt dla budżetu państwa wynosi około 21 milionów euro rocznie.

• Dzięki temu w grupie objętej refundacją odnotowano znaczący spadek liczby aborcji.

ANTYKONCEPCJA W LUKSEMBURGU I BELGII

• W Luksemburgu większość metod antykoncepcji jest bezpłatna i obejmuje środki hormonalne, plastry, krążki oraz wkładki domaciczne.

• W Belgii wszystkie środki antykoncepcyjne są refundowane kobietom poniżej 25. roku życia, a tabletka „dzień po” jest całkowicie darmowa dla kobiet w każdym wieku.

• Konsultacje z lekarzem czy farmaceutą są bezpłatne dla młodych osób i tych o niższych dochodach, co ma na celu zapewnić równy dostęp do ochrony reprodukcyjnej.

ANTYKONCEPCJA W IRLANDII

• Od 2024 roku w Irlandii dostępna jest bezpłatna antykoncepcja dla kobiet, dziewcząt, osób transpłciowych i niebinarnych w wieku 17-35 lat, obejmująca porady, recepty i dostawę leków w aptekach.

• Bez recepty dostępne są prezerwatywy i antykoncepcja awaryjna (tzw. tabletka „dzień po”).

ANTYKONCEPCJA W AUSTRII

• W Austrii działają kliniki planowania rodziny, które udzielają porad, przepisują recepty i zapewniają dostęp do antykoncepcji, szczególnie w sytuacjach wymagających specjalistycznej opieki.

• W 2024 roku Austria wdrożyła pilotażowy program darmowej antykoncepcji, zapewniając kobietom dostęp do bezpłatnych środków antykoncepcyjnych oraz konsultacji.

• Tabletki „dzień po” od 2009 roku są dostępne w sprzedaży bez recepty dla wszystkich grup wiekowych.