Komisja Europejska przedstawiła nową strategię kryzysową pod nazwą „Unia Gotowości”. Dokument zawiera zalecenia dla państw członkowskich oraz obywateli dotyczące przygotowania się na potencjalne zagrożenia. Jedną z kluczowych rekomendacji jest zgromadzenie przez każde gospodarstwo domowe zapasów żywności, wody i leków, które pozwolą przetrwać minimum 72 godziny bez zewnętrznej pomocy.
Fot. Warszawa w Pigułce
Odpowiedź na rosnące zagrożenia
Nowa strategia powstała w reakcji na narastające w ostatnich latach zagrożenia: pandemię COVID-19, klęski żywiołowe związane ze zmianami klimatu, wojnę w Ukrainie oraz różnego rodzaju zagrożenia hybrydowe, w tym działania Rosji. Bruksela szczególnie podkreśla ryzyko sabotażu, podpaleń oraz ataków na infrastrukturę krytyczną.
Celem Komisji Europejskiej jest nie tylko informowanie społeczeństwa o potencjalnych zagrożeniach, ale również mobilizacja władz krajowych do większych inwestycji w bezpieczeństwo wewnętrzne i systemy szybkiego reagowania na sytuacje kryzysowe.
Zalecenia dla obywateli – trzy dni autonomii
Zgodnie z zaleceniami zawartymi w dokumencie, każde gospodarstwo domowe powinno dysponować zapasami, które umożliwią przetrwanie przynajmniej trzech dni bez dostępu do sklepów czy pomocy z zewnątrz. Komisja rekomenduje gromadzenie produktów o długim terminie przydatności, takich jak: konserwy, ryż, makaron, woda pitna i podstawowe leki.
Badania Eurobarometru, na które powołuje się Komisja, wskazują, iż w tej chwili aż połowa obywateli Unii Europejskiej po trzech dniach zostałaby bez dostępu do jedzenia i wody. To niepokojący sygnał, biorąc pod uwagę, iż właśnie pierwsze 72 godziny uznawane są za najważniejszy okres w sytuacjach kryzysowych.
Edukacja jako element strategii
Jednym z filarów nowej strategii jest edukacja społeczeństwa w zakresie reagowania na sytuacje kryzysowe. Komisja Europejska chce, aby temat gotowości na zagrożenia pojawił się w programach szkolnych. Uczniowie mają uczyć się, jak reagować na alarmy i jakie działania podejmować w pierwszych godzinach zagrożenia.
Unijni urzędnicy podkreślają, iż celem tych działań jest zapobieganie panice i wyposażenie obywateli w wiedzę pozwalającą działać racjonalnie w sytuacjach kryzysowych.
Inwestycje o podwójnym zastosowaniu
Strategia „Unia Gotowości” zakłada również rozwój tzw. inwestycji o podwójnym zastosowaniu. Chodzi o budowę infrastruktury, która w czasie pokoju będzie służyć celom cywilnym, ale w sytuacji kryzysowej może zostać wykorzystana do celów obronnych lub ratunkowych. Przykładem są drogi i linie kolejowe, które w razie potrzeby będą mogły służyć do ewakuacji ludności cywilnej lub transportu wojsk.
Komisja Europejska zwraca również uwagę na konieczność wzmocnienia infrastruktury krytycznej i stworzenia mechanizmów, które pozwolą gwałtownie reagować na zagrożenia o charakterze transgranicznym.
Polska też zaleca przygotowanie „plecaka ewakuacyjnego”
Komisja Europejska zachęca państwa członkowskie do aktualizacji własnych planów awaryjnych, podając jako dobry przykład Niemcy, które w ubiegłym roku zaktualizowały swoją Dyrektywę Ramową dla Obrony Całościowej. Dokument ten zawiera procedury działania na wypadek konfliktu zbrojnego. Szefowa niemieckiego MSW Nancy Faeser podkreśliła, iż w obliczu możliwej agresji ze strony Rosji takie przygotowania są absolutnie konieczne.
Również w Polsce podejmowane są działania w kierunku zwiększenia indywidualnej gotowości obywateli. Minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz wypowiadał się na temat tzw. „plecaka ewakuacyjnego”, czyli zestawu niezbędnych przedmiotów przygotowanych na wypadek nagłej ewakuacji. Wicepremier przyznał, iż sam przygotował taki plecak, gdy wyjeżdżał na Ukrainę po rosyjskiej inwazji i utrzymuje go w gotowości do dziś – Posiadanie takiego 'plecaka bezpieczeństwa’ jest dobre również na wypadek jakiejkolwiek klęski żywiołowej, jakiegoś nagłego zdarzenia – wyjaśnił polityk w rozmowie z Radiem Zet wicepremier.
Posiadanie plecaka ewakuacyjnego zaleca również Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, które na swojej stronie internetowej publikuje poradniki dotyczące indywidualnego przygotowania na sytuacje kryzysowe. Zgodnie z zaleceniami RCB, taki plecak powinien być przygotowany dla wszystkich domownika.
Nowe podejście do bezpieczeństwa
Strategia „Unia Gotowości” stanowi istotną zmianę w podejściu do bezpieczeństwa na poziomie Unii Europejskiej. Zamiast koncentrować się wyłącznie na działaniach instytucji publicznych, zwraca uwagę na rolę indywidualnej odpowiedzialności każdego obywatela. Odpowiednie przygotowanie gospodarstw domowych na potencjalne zagrożenia ma zmniejszyć obciążenie służb ratunkowych w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowej i zwiększyć odporność całego społeczeństwa.
Wprowadzenie takiej strategii świadczy o rosnącej świadomości zagrożeń wśród europejskich decydentów i dążeniu do lepszego przygotowania społeczeństw na nieprzewidywalne wydarzenia, które mogą nastąpić w przyszłości.
Źródło: Komisja Europejska, wypowiedzi przedstawicieli rządów Polski i Niemiec, Rządowe Centrum Bezpieczeństwa
