W odpowiedzi na bieżącą sytuację związaną z COVID-19, organizacje pacjentów oraz ekspertów o interdyscyplinarnym podejściu, działające w ramach Sojuszu na Rzecz Zwalczania Chorób Zakaźnych Układu Oddechowego, wydali najnowsze wytyczne i rekomendacje dotyczące systemu ochrony zdrowia. Publikacja ma zwrócić uwagę na najważniejsze obszary zdrowia publicznego, które wymagają dalszych rozwiązań, zwłaszcza w kontekście osób z grup ryzyka, powikłań i ciężkiego przebiegu COVID-19. Wybrane wnioski zostały opublikowane w raporcie zatytułowanym „Polski pacjent z chorobą Covid-19. Aktualna sytuacja i prognozy na przyszłość,” i przedstawione podczas Forum Ekonomicznego w Karpaczu.
• Covid-19 musi pozostać priorytetem w krajowej polityce zdrowotnej, konieczne jest wspieranie inwestycji w zakresie zwiększenia zasobów świadczeniodawców, poprawy jakości opieki zdrowotnej i życia pacjentów oraz dalszego rozwoju innowacyjnych narzędzi diagnostycznych i metod leczenia, które mogą̨ optymalizować́ ścieżki opieki medycznej.
• Szczepienia przez cały czas powinny być́ podstawowym środkiem zaradczym przeciwko COVID-19, dlatego wciąż̇ konieczne są działania edukacyjne skierowane zarówno do pacjentów, jak i środowiska medycznego w tym zakresie.
• Należy wprowadzić określoną ścieżkę̨ diagnostyczno-terapeutyczną pacjenta z COVID-19, której podstawą będzie łatwo dostępne i szybkie testowanie w kierunku wirusa SARS-CoV-2, które umożliwi rozpoznanie i zastosowanie wczesnego leczenia przeciwwirusowego.
• Wykorzystane potencjału aptek, w których farmaceuci mogą̨ pomóc w testach na COVID-19 i szczepieniach, a także do edukacji w zakresie COVID-19.
• Przeciwdziałanie dezinformacji związanej z COVID-19 – poprzez m.in. promowanie edukacji zdrowotnej, zwiększanie kompetencji zdrowotnych i dostępu do rzetelnych źródeł informacji.
COVID-19 wciąż stanowi zagrożenie. Może się wydawać, iż pandemia COVID-19 jest już za nami, ale systemy ochrony zdrowia pozostały z chorobą, której wpływ na zdrowie publiczne pozostaje znaczący. Statystyki dotyczące zachorowań i zgonów wciąż pozostają niedokładne, a COVID-19 jest przez cały czas jedną z głównych przyczyn zgonów na całym świecie. „O ile zagrożenie na poziomie globalnym się̨ zmniejszyło, to jednak na poziomie indywidualnym jest to problem zdrowotny o poważnych konsekwencjach. COVID-19 przez cały czas z nami zostaje. A mówimy o chorobie, która do tej pory zabiła blisko 7 mln ludzi” – pisze ks. dr Arkadiusz Nowak, prezes Instytutu Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej.
W związku z tym eksperci i pacjenci zwrócili uwagę na istotne, aktualne aspekty dotyczące COVID-19 i zaapelowali o wprowadzenie skutecznych, długofalowych rozwiązań w zarządzaniu tą chorobą, zwłaszcza w kontekście osób narażonych na wysokie ryzyko powikłań i śmierci z powodu infekcji wirusem Sars-Cov-2. Przypomnieli także o aktualnych zaleceniach. „Zalecenia Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych (PTE- ILCHZ) dotyczące COVID19 pozostają̨ niezmienione od około roku. Nie było potrzeby ich zmieniać́, ponieważ̇ mamy do dyspozycji świetne narzędzia: bardzo dobre szczepionki (znacząco zmniejszają̨ śmiertelność, ryzyko powikłań i hospitalizacji) i bardzo dobre leki przeciwwirusowe. To, czym dysponujemy, jest wystarczająco skuteczne. Zalecamy diagnostykę̨ w każdym przypadku wystąpienia objawów wskazujących na infekcję górnych dróg oddechowych (gorączka, kaszel, duszność, bóle gardła), a najważniejsze, by ją zrobić gwałtownie i od razu rozpocząć leczenie” – podkreśla prof. dr. hab. n. med. Jerzy Jaroszewicz, kierownik Katedry Chorób Zakaźnych i Hepatologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.
Kluczowe zabezpieczanie osób z grup wysokiego ryzyka. „Pomimo najnowszych decyzji WHO dotyczących zniesienia globalnych restrykcji związanych z COVID-19 wirus wciąż̇ stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego i trzeba wyraźnie podkreślać, iż choroba przez cały czas istnieje i pozostaje śmiertelną, zwłaszcza dla pacjentów, którzy są̨ w grupie podwyższonego ryzyka, ponieważ towarzyszą im choroby przewlekłe, oddechowe, sercowo-naczyniowe, onkologiczne lub inne” – pisze Igor Grzesiak, wiceprezes Instytutu Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej.
U każdego pacjenta z COVID-19 mogą̨ gwałtownie nastąpić progresja choroby i ryzyko wystąpienia poważnych powikłań, jednak eksperci podkreślają, iż choroby współistniejące, takie jak choroby układu sercowo-naczyniowego, cukrzyca, otyłość lub nowotwór, to niezależne czynniki ryzyka progresji do ciężkiego przebiegu COVID-19. Jednym z najsilniejszych czynników ryzyka ciężkiego przebiegu choroby jest wiek – około 50% przypadków hospitalizacji z powodu COVID-19 dotyczy osób w wieku powyżej 65 lat. Choroby przewlekłe dodatkowo zwiększające ryzyko hospitalizacji związanych z COVID-19 to miedzy innymi choroby układu sercowo-naczyniowego, przewlekła choroba układu oddechowego, otyłość, nadciśnienie, upośledzenie odporności, przewlekła choroba nerek, nowotwór złośliwy, choroby neurologiczne, cukrzyca, a także palenie papierosów oraz ciąża.
Szczepienia kluczowym narzędziem w walce z COVID-19. W publikacji eksperci przypominają, iż w roku 2021 Polska doświadczyła wyjątkowo wysokiej śmiertelności z powodu COVID-19, która stanowiła aż 90% nadwyżki zgonów. To głównie wynik obciążenia społeczeństwa przewlekłymi chorobami, takimi jak nadciśnienie, cukrzyca, choroby serca i przewlekłe choroby płuc. Badania wyraźnie pokazały, iż umieralność z powodu COVID-19 jest wprost proporcjonalna do poziomu zaszczepienia społeczeństwa.
Wysoki poziom szczepień może obniżyć liczbę zgonów o około 30%. Dlatego według autorów raportu przez cały czas należy zachęcać do szczepień aktualnymi, chroniącymi przed najnowszymi wariantami choroby szczepionkami i kontynuować starania w zakresie edukacji na ten temat. Istnieje także potrzeba lepszego i szybszego diagnozowania COVID-19 oraz wdrożenia skutecznego leczenia.
„Szczepienia przez cały czas powinny być podstawowym środkiem zaradczym przeciwko COVID-19, dlatego wciąż są̨ konieczne działania edukacyjne skierowane zarówno do pacjentów, jak i środowiska medycznego. Droga pacjenta powinna być oparta na odpowiedzialności chorego, jego rodziny, każdego lekarza i pracownika medycznego. Ścieżka pacjenta powinna rozpoczynać się̨ od telefonu do lekarza rodzinnego. Czasem wystarczy teleporada, ale bardzo często u chorych z towarzyszącymi chorobami przewlekłymi teleporada to za mało. Trzeba do tego chorego dotrzeć́, trzeba tego chorego zaprosić́ do przychodni, wtedy też trzeba mieć odpowiednie narzędzia do zarzadzania tą chorobą w warunkach domowych – dr Michał Sutkowski członek Narodowej Rady Rozwoju przy Prezydencie RP, prezes Warszawskich Lekarzy Rodzinnych, rzecznik prasowy Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce
Szczepienia nie wystarczą. Szczepionki przeciw COVID-19, które przyczyniły się do ratowania milionów istnień ludzkich, odgrywają kluczową rolę w walce z pandemią. Jednakże, długofalowe podejście do kontrolowania COVID-19 musi uwzględniać trio działań: diagnostykę, profilaktykę i leczenie.
Szczepienia niestety nie są tak samo skuteczne u wszystkich osób np. starszych, nie wszyscy także mogą się zaszczepić. „Profilaktyka COVID-19 nie może się̨ ograniczać wyłącznie do szczepień. Szczepienia stanowią̨ jeden aspekt, ale aktywne leczenie przeciwwirusowe również odgrywa istotną rolę w grupach podwyższonego ryzyka. Stosowanie terapii przeciwwirusowej w przypadku zakażenia wirusem Sars-Cov-2 może zmniejszyć́ ryzyko wystąpienia incydentów sercowo-naczyniowych, zawałów serca, udarów mózgu i hospitalizacji w tej grupie pacjentów” – prof. dr hab. med. Krzysztof J. Filipiak, rektor UM MSC w Warszawie, specjalista kardiolog, specjalista chorób wewnętrznych, specjalista hipertensjolog, specjalista farmakologii klinicznej.
Aktualnie medycyna dysponuje skutecznym leczeniem przeciwko COVID-19, które opiera się na innowacyjnej metodzie blokowania namnażania się wirusa SARS-CoV-2. To wygodne, bezpieczne i skuteczne rozwiązanie w leczeniu COVID-19, zwalczające różne mutacje wirusa. Terapia jest przeznaczona dla osób dorosłych z łagodnym lub umiarkowanym przebiegiem choroby, u których istnieje ryzyko ciężkiego przebiegu lub hospitalizacji.
Ścieżka pacjenta z COVID-19. Wyzwaniem na jakie zwracają autorzy raportu jest również organizacja optymalnej ścieżki diagnostyczno-terapeutycznej pacjenta z COVID-19. Wzorcowa ścieżka diagnostyczno-terapeutyczna pacjenta z COVID-19 została opracowana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) i jest narzędziem wspierającym pracowników ochrony zdrowia w wdrażaniu aktualnych zaleceń́ klinicznych i terapeutycznych, które należy uwzględnić́ w planie opieki nad chorymi z COVID-19. Lokalne ścieżki diagnostyczno-terapeutyczne powinny być́ oparte na wytycznych klinicznych towarzystw naukowych, które są̨ opracowywane na podstawie wiarygodnych dowodów naukowych i powinny być́ przestrzegane przez interdyscyplinarne zespoły opieki w celu zapewnienia skutecznej i bezpiecznej opieki nad pacjentem.
Wyzwaniem w przypadku COVID-19 jest bardzo krótkie okienko terapeutyczne ‒ leczenie przeciwwirusowe musi zostać zastosowane jak najwcześniej. „Kluczowe jest szybkie zdiagnozowanie choroby, które jest warunkiem włączenia odpowiedniego leczenia przeciwwirusowego. Pozwoli to przenieść ciężar leczenia ze szpitali do podstawowej opieki zdrowotnej i domów. Niestety, w Polsce bagatelizuje się wykonywanie testów, a Polacy nie mają potrzeby testowania się choćby testami z apteki. Samo testowanie może odciążyć znacząco system ochrony zdrowia” – dr n. med. Jakub Gierczyński, MBA ekspert systemu ochrony zdrowia.
„Wczesne wykrywanie i leczenie COVID-19 są ważne, aby zapobiec poważnym powikłaniom. Już w ciągu 1 tygodnia od wystąpienia objawów może nastąpić progresja do ciężkiego przebiegu COVID-19. Objawy mogą się nasilić w ciągu kilku godzin od przyjęcia do szpitala. Identyfikacja pacjentów na wczesnym etapie ma zasadnicze znaczenie dla podejmowania decyzji dotyczących obserwacji, hospitalizacji i leczenia, dodaje także prof. dr hab. med. Joanna Zajkowska, Klinika Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. – W tej chwili mamy opcje terapeutyczne możliwe do zastosowania w leczeniu pacjentów z wysokim ryzykiem progresji do ciężkiego przebiegu COVID-19. Zarówno dostępność skutecznych szczepionek, jak i leczenia ambulatoryjnego mają istotny wpływ na możliwość ograniczenia transmisji wirusa, a tym samym zmniejszenie ryzyka ciężkiego przebiegu choroby, a choćby śmierci u pacjentów z grup ryzyka” – pisze prof. Joanna Zajkowska.
COVID-19 musi przez cały czas pozostać priorytetem zdrowia publicznego. Pandemia COVID-19 przypomniała jak niebezpieczne mogą być choroby zakaźne. Mimo postępu medycyny, choroby zakaźne wciąż stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi na całym świecie. Dlatego ważne jest, aby przez cały czas skupiać się na walce z COVID-19, w tym na rozwoju diagnostyki, efektywności szczepień i leczeniu tej choroby. Nadchodzące fale zachorowań są niestety nieuniknione. Dlatego ważne, aby przez cały czas podejmować odpowiednie środki ostrożności i przestrzegać zaleceń służb zdrowia. Eksperci i pacjenci apelują w publikacji, iż ten problem zdrowotny musi przez cały czas pozostać priorytetem zdrowia publicznego.
„Musimy pamiętać, iż przez cały czas w różnych krajach, także w Polsce, występują zgony związane z COVID-19. Tymczasem w przestrzeni publicznej często słychać osoby powołujące się na słowa dyrektora generalnego WHO, który jakiś czas temu ogłosił, iż COVID-19 nie stanowi już globalnego zagrożenia zdrowotnego. Zapominamy jednak o drugiej części tej wypowiedzi, w której Tedros Adhanom Ghebreyesus podkreślił, iż >>najgorszą rzeczą, jaką jakikolwiek kraj może teraz zrobić, jest wykorzystanie tej wiadomości jako powodu do utraty czujności, demontażu systemów, które zbudował lub wysłania wiadomości swoim obywatelom, iż nie ma się czym martwić<<. Niestety, ale mam wrażenie, iż w Polsce ta czujność znacznie osłabła. Spada zainteresowanie szczepieniami, a lek przeciwko COVID-19 jest nieosiągalny. Co jest kuriozalne, bo jak mamy infekcje bakteryjną, to dostajemy antybiotyk. Gdy mam grypę, dostępny jest lek przeciwgrypowy. W przypadku COVID-19 jest inaczej” – mówi prof. Marcin Czech, prezes Polskiego Towarzystwa Farmakoekonomicznego,
„Pomimo tego iż w Polsce od 1 lipca br. zostały zniesione ostatnie obostrzenia związane z zagrożeniem COVID-19, choroba przez cały czas z nami pozostaje, ponadto wszystkie wirusy, w tym Sars-Cov-2,ewoluują i możliwe jest pojawienie się nowych wariantów, które mogą mieć wpływ na przebieg zachorowań na COVID-19. Dlatego w tej chwili istotnym wyzwaniem i koniecznością pozostaje wdrożenie działań systemowych, które pozwolą nam lepiej się przygotować do kolejnych fal choroby i ewentualnych pandemii innych chorób zakaźnych” – prof. dr hab. Agnieszka Szuster-Ciesielska.
Raport „Polski pacjent z chorobą COVID-19. Aktualna sytuacja i prognozy na przyszłość́” został opracowany przez ekspertów i liderów organizacji pacjentów działających w ramach Sojuszu na rzecz Zwalczania Chorób Zakaźnych Układu Oddechowego „Polska Zdrowo Oddycha”.
W skład Sojuszu wchodzą organizacje: Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej, Polskie Stowarzyszenie Diabetyków, Federacja Stowarzyszeń Amazonki, Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pacjentów ze Schorzeniami Serca i Naczyń EcoSerce, Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych na Astmę i Choroby Alergiczne i Przewlekłe Obturacyjne Choroby Płuc.
Pełny raport dostępny na stronie https://ippez.pl/raporty
Źródło informacji: IPPEZ
