Termin ważności minął
Wczorajszy świt w małym miasteczku na krańcach Podhala przywitał Jadzię chłodem. Kuchnia, przesiąknięta wilgocią starych ścian, milczała, tylko podłoga od czasu do czasu skrzypiała. Poranne światło, przebijające się przez zamglone okno, rzucało na podłogę jej cień – długi, niepewny, jakby sama bała się zająć zbyt dużo miejsca. Jadzia włączyła stary czajnik, który zasyczał jak rozbudzone zwierzę, i po omacku znalazła w szafce puszkę mleka skondensowanego. Palce zatrzymały się na zimnym metalu. Termin ważności minął dwa lata temu. I jakoś przyniosło to dziwną ulgę.
Cztery lata temu Tomek przyniósł do domu całą skrzynkę tego mleka. „Na wszelki wypadek, przyda się”, powiedział, śmiejąc się, gdy siedzieli na podłodze i jedli je prosto z puszki, popijając mocną herbatą. Wtedy dyskutowali, co jest słodsze – mleko skondensowane czy jego głupie żarty, od których Jadzia pękała ze śmiechu. Zawsze zostawiał ślad na jej policzku – kroplę, którą wycierała, udając, iż się dąsa. Potem wszystko się zmieniło. Śmiech ucichł. Skrzynka została w kącie spiżarni jak pomnik ich przeszłości, której nie miała odwagi rozebrać.
Jadzia otworzyła puszkę. Drżącymi palcami, jakby bała się obudzić coś dawno uśpionego. Zapach uderzył w nos – gorzkawy, z posmakiem rdzy. Nie przypominał Tomka. Przypominał ją samą – tę, która kiedyś wierzyła, iż miłość można zamknąć jak tę puszkę i zachować na zawsze. Ale choćby mleko skondensowane, jak się okazuje, umiera. Cicho. Bez ostrzeżenia.
Wszystko, co zostało po Tomku, miało swój termin ważności. Jego sweter, który czasem zakładała, najpierw po to, by poczuć jego ciepło, potem tylko dlatego, iż był wygodny. Bilet do teatru w Zakopanem, do którego nigdy nie poszli – włożony do starej książki, którą porzucił w połowie. Podkładka pod czajnik, kupiona na jarmarku w sąsiedniej wiosce – zakurzona na półce jak zapomniana nadzieja. I to mleko. Najpierw nie wyrzucała go, jakby pozbycie się puszek oznaczało ostateczne rozstanie. Potem po prostu przywykła do ich obecności. Jak do pustki w mieszkaniu.
Nie kłócili się. Nie krzyczeli. Nie tłukli talerzy. Po prostu Tomek jakby zgasł. Najpierw przestał patrzeć jej w oczy. Potem zamienił „my” na „ja”. W końcu zaczął wracać późno, z zapachem obcego dymu i zmęczenia. Wszystko działo się cicho, bez dram. A potem powiedział: „Potrzebuję czasu” – i wyszedł. Najpierw do „znajomych”. Potem – na zawsze. Bez głośnych słów, bez kropki. Jak woda, która wolno wycieka ze spękanej szklanki.
Jadzia nie była zła. Naprawdę. Tylko długo nie wiedziała, jak żyć dalej. Przez pierwsze miesiące z przyzwyczajenia gotowała herbatę dla dwojga, sprawdzała prognozę, pisała wiadomości, których nigdy nie wysłała. Potem zaczęła ścierać jego ślady. Z łóżka. Z firanek. Z powietrza w pokojach. Uczyła się żyć sama. Powoli. Z nocnymi koszmarami. Z nagłym bólem w piersi, który przychodził w środku dnia jak echo przeszłości, którego nikt nie wyłączył.
Praca ratowała, ale nie grzała. Koledzy z biura byli jak dekoracje – uprzejmi, ale puste jak papierowe serwetki. Rodzina – daleko, setki kilometrów. Przyjaciółki tonęły w swoich sprawach: dzieci, mężowie, posty o zdrowym odżywianiu. Jadzia stanęła w miejscu. Jak kadr z filmu, gdzie bohaterka zastyga na rozstaju dróg, niepewna, czy zrobić krok, czy czekać na cud.
Pewnego dnia w zatłoczonym autobusie zauważyła staruszkę. Miała pewnie siedemdziesiąt lat, w ręku sfatygowaną torebkę, a w oczach pustkę, jakby życie dawno wyblakło. Jadzia patrzyła na nią i widziała siebie. Nie starą, nie. Pustą. Przestraszyła się nie zmarszczek, ale tej ciszy w środku, gdzie już niczego się nie oczekuje. Strach ścisnął ją za gardło jak zimny wiatr z ulicy.
Tego samego wieczoru zapisała się na taniec. Potem – na lekcje ceramiki. Potem poszła sama do kina. Nie po to, by kogoś znaleźć. By odnaleźć siebie – tę sprzed Tomka, sprzed oczekiwań, sprzed czasu, gdy miłość stała się jej jedynym horyzontem.
Cudów nie oczekiwała. Po prostu wracała do siebie. Krok po kroku. Nowy koc, w który chciała się wtulić tylko dla siebie. Nowy zapach w łazience – z nutą bergamotki, cierpki jak przypomnienie, iż wszystko mija. Nowa herbata, bez cukru, ale z posmakiem wolności. Miała swoje wieczory. Swoje myśli. Swoje cisze. I po raz pierwszy od lat – uczucie, iż samotność może być nie klatką, ale przestrzenią, w której jest miejsce dla niej samej.
Tomka spotkała po trzech latach. W małej aptece na rogu. Stał w kolejce, ściskając opakowanie paracetamolu. Włosy posiwiałe, plecy przygarbione, kurtka – ta sama, z ich przeszłości, wyświechtana jak jego spojrzenie. Wyglądał, jakby przez ostatnie lata próbował dogonić to, co dawno mu uciekło.
Zauważył ją i zastygł:
— Cześć – głos mu zadrżał jak u chłopca.
— Cześć – odpowiedziała. Spokojnie. Choć na moment wszystko w niej się skurczyło jak od ukłucia.
Cisza. Jak przepaść. Przeleciały przez nią lata, których nie było. Pytania, których nie zadała. Odpowiedzi, które już nie miały znaczenia.
— Co u ciebie? – spytał, patrząc w podłogę.
— Termin ważności minął – odpowiedziała z lekkim uśmiechem. Nie złośliwie. Po prostu. Jak zamyka się książkę.
Nie zrozumiał. Albo zrozumiał, ale milczał. Tylko spojrzał na nią trochę dłużej, jakby czekał, iż coś jeszcze doda. Ale Jadzia już odwróciła się do półki z ziołami. Powoli. Bez gniewu. Bez bólu.
Dzisiaj zagotowała herbatę. Wyjęła kolejną puszkę mleka – tę schowaną w najdalszym kącie, z pociemniałą pokrywką i wgnieceniem. Zapach był ten sam – gorzki, trochę ciemny. Ale już nie ranił. Nie wracał do przeszłości. Po prostu był, jak fakt: wszystko ma koniec. choćby to, co wydawało się wieczne. choćby miłość.
Zamieszała łyJadzia odstawiła pustą puszkę na blat i pomyślała, iż może jutro kupi świeże mleko.
