Obowiązek zgłaszania podejrzenia przemocy seksualnej wobec dzieci

Co warto wiedzieć o prawnym obowiązku zgłaszania podejrzenia przemocy seksualnej wobec dzieci?

Nie można przechodzić obojętnie wobec ludzkiej krzywdy, nie można też nie zareagować w sytuacji powzięcia informacji o podejrzeniu przemocy seksualnej wobec dziecka. Dla tych, którzy tego nie wiedzą – każdy obywatel w naszym kraju ma prawny obowiązek powiadomienia, czy to Policji, czy Prokuratury o przestępstwie popełnionym z użyciem przemocy seksualnej wobec małoletnich. W artykule prawnicy z PKDP* wyjaśniają wszelkie zawiłości z tym związane oraz przedstawiają wykładnię art. 240 Kodeksu karnego, w którym został określony wspomniany obowiązek. Przeczytacie też parę słów o kampanii społecznej mającej zachęcać do reakcji na przemoc seksualną wobec małoletnich.

Przestępstwo określone w art. 240 k.k. polega na niepowiadomieniu organu powołanego do ścigania czynów zabronionych o podejrzeniu popełnienia niektórych najcięższych przestępstw – wymienionych w tym przepisie – w sytuacji posiadania o tym wiarygodnej informacji. W katalogu czynów, co do których istnieje prawny obowiązek ich zgłaszania, znajdują się m.in. przestępstwa popełnione z użyciem przemocy seksualnej przeciwko osobom małoletnim.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami (art. 240 k.k.), istnieje nie tylko moralny, ale również prawny obowiązek zgłaszania podejrzenia, iż doszło do seksualnego skrzywdzenia dziecka. W praktyce karno-procesowej najpowszechniejszym zewnętrznym źródłem informacji o przestępstwie jest właśnie zawiadomienie.

TO OBOWIĄZEK KAŻDEGO OBYWATELA!

Obowiązkiem każdego, zarówno etycznym, ale też prawnym jest reagowanie zawsze w sytuacji, gdy widzimy, słyszymy bądź mamy wiarygodne informacje z innego źródła, iż doszło do skrzywdzenia dziecka.

PRZESTĘPSTWA SEKSUALNE W KODEKSIE KARNYM

W polskim prawie przestępstwa seksualne uregulowane zostały w rozdziale XXV Kodeksu karnego pt. Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności. Są nimi: przestępstwo zgwałcenia, seksualnego wykorzystania niepoczytalności lub bezradności, seksualnego wykorzystania stosunku zależności lub krytycznego położenia, obcowania płciowego lub innych czynności seksualnych, prezentacji treści pornograficznych, wykonania czynności seksualnej, propagowania treści pornograficznych, groomingu (kontaktu zdalnego w celu wykorzystania seksualnego w świecie realnym), zdalnego nakłaniania do obcowania płciowego, innych czynności seksualnych lub udziału w produkcji treści pornograficznych, propagowania lub pochwalania zachowań o charakterze pedofilskim, kazirodztwa, zmuszania do prostytucji czy też sutenerstwa.

POWIADOM WŁAŚCIWE ORGANY!

Zgodnie z unormowaniem zawartym w art. 240 k.k., każdy – kto wie lub w sposób uzasadniony przypuszcza, iż doszło do popełnienia czynu zabronionego wobec dziecka, jest zobowiązany powiadomić o tym Policję lub Prokuraturę. Rolą tych organów jest zweryfikowanie zawiadomienia, zgromadzenie dowodów, ujawnienie sprawcy i postawienie go w stan oskarżenia.

CHRONISZ DOBRO DZIECI!

Wprowadzenie prawnego obowiązku zgłaszania przestępstw seksualnych przeciwko małoletnim ma wpływ na ochronę dzieci przed przestępczością godzącą bezpośrednio w ich godność.

NIE POWIADOMISZ, GROZI CI ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA!

Niewypełnienie obowiązku określonego w art. 240 k.k. rodzi konsekwencje prawnokarne. Skoro obowiązek ten ma charakter obowiązku prawnego, za jego niewypełnienie przewidziana jest kara więzienia do 3 lat.

KIEDY POWSTAJE PRAWNY OBOWIĄZEK?

Momentem powstania obowiązku wynikającego z art. 240 k.k. jest chwila uzyskania wiarygodnej wiadomości o popełnieniu przestępstwa z katalogu wskazanego w tym przepisie. Posiadana wiadomość powinna być wiarygodna. Oznacza to, iż jeszcze przed wszczęciem postępowania istnieją dane, które w sposób obiektywny wskazują na wysoki stopień prawdopodobieństwa, iż czyn miał miejsce.

Wiarygodna wiadomość nie może mieć charakteru plotki ani pogłoski. Osoba zawiadamiająca powinna sama ocenić czy wiedza, jaką posiada, obiektywnie wskazuje na podejrzenie popełnienia przestępstwa (jakie zna fakty, czy potrafi wskazać potencjalne dowody, kto jest pokrzywdzonym i kto może być sprawcą?).

Co więcej, jeżeli zasady normalnego wnioskowania prowadzą osobę do wewnętrznego przekonania, iż sprawą powinny zająć się organy dochodzeniowo-śledcze, wówczas po jej stronie rodzi się obowiązek złożenia zawiadomienia.

OCENA WIARYGODNOŚCI

W przypadku przestępstw przeciwko małoletnim – ocena wiarygodności informacji może przysparzać trudności z uwagi na specyfikę tego rodzaju czynów zabronionych. W przeważającej ilości spraw nie ma naocznych świadków przestępczych zachowań.

Ważne – jeżeli osoba – uzyskująca wiadomość o skrzywdzeniu dziecka, nie ma żadnej obiektywnej możliwości jej weryfikacji, wówczas organ procesowy może otrzymać zgłoszenie, które będzie złożone w celu zabezpieczenia się przed odpowiedzialnością karną za niezrealizowanie obowiązku wynikającego z art. 240 k.k.

W kontekście przestępstw polegających na seksualnym krzywdzeniu dzieci, pamiętać należy o uważności w kontaktach z małoletnimi, zwłaszcza jeżeli pochodzące od nich informacje budzą niepokój.

MOŻESZ ZGŁOSIĆ SWOJE PODEJRZENIA DO KOMISJI (PKDP)

Zgłoszenie skierowane do Państwowej Komisji jest równoznaczne z formalnym zawiadomieniem o sprawie. Państwowa Komisja ma ustawowy obowiązek przekazania każdego zgłoszenia dotyczącego podejrzenia popełnienia przestępstwa seksualnego wobec dziecka lub przestępstwa niezawiadomienia z art. 240 k.k. – do adekwatnego prokuratora.

Pamiętaj, jeżeli masz wiarygodną wiedzę na temat podejrzenia skrzywdzenia dziecka – zawiadom o tym Policję, Prokuraturę lub Państwową Komisję!

Twoje zgłoszenie powinno zawierać jak najwięcej informacji. Podaj miejsce i czas domniemanego przestępstwa, wskaż osobę pokrzywdzoną i potencjalnego sprawcę. Poinformuj o świadkach lub innych istotnych okolicznościach.

PODSUMOWANIE

Przypominamy, iż każdy, kto ma wiarygodną informację, iż doszło do seksualnego skrzywdzenia osoby małoletniej lub innego czynu przeciwko obyczajności, ma prawny obowiązek zawiadomienia organów powołanych do ścigania przestępstw.

RUSZYŁA KAMPANIA

„Po czyjej jesteś stronie, gdy milczysz?” – to nowa kampania społeczna Państwowej Komisji do spraw przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej lat 15, która ma na celu propagowanie idei spełniania prawnego obowiązku zawiadamiania organów ścigania o przemocy seksualnej wobec małoletnich. Dokładnie idee tej kampanii wyjaśnia Robert Wojtczak w informacji udostępnionej na stronie internetowej serwisu PKDP:

„Badania pokazują, iż co najmniej 26% dzieci w Polsce doświadczyło wykorzystania seksualnego bez kontaktu fizycznego, a 8% z kontaktem fizycznym. Jednocześnie szacuje się, iż ujawnianych jest zaledwie około 10% przypadków. Te dane dobitnie wskazują, iż milczenie i brak reakcji przyczyniają się do dalszego krzywdzenia dzieci. Aby przełamać społeczną obojętność, Państwowa Komisja rozpoczęła kampanię społeczną pod hasłem: „Po czyjej jesteś stronie, gdy milczysz?”. Jej celem jest przypomnienie, iż każdy z nas ma obowiązek reagować na krzywdę dziecka – zarówno moralny, jak i prawny.

Zgodnie z art. 240 Kodeksu karnego każdy obywatel powinien zgłosić wiarygodne informacje o najpoważniejszych przestępstwach, w tym o wykorzystywaniu seksualnym dzieci. Zaniedbanie tego obowiązku wiąże się z odpowiedzialnością karną i może skutkować karą więzienia do 3 lat. Nowa kampania uświadamia, iż milczenie podtrzymuje przemoc, a reakcja pozwala przerwać jej eskalację i chronić bezpieczeństwo, zdrowie oraz życie dziecka.

Działania Państwowej Komisji mają na celu nie tylko przypomnienie o obowiązkach wynikających z prawa, ale przede wszystkim budowanie poczucia odpowiedzialności obywatelskiej. Każdy z nas może mieć realny wpływ na ochronę dzieci – reagując na niepokojące sygnały, mamy szansę przerwać krzywdę dziecka i zapewnić bezpieczeństwo tym, którzy sami nie mogą się obronić”.

O szczegółach kampanii można przeczytać na stronie internetowej PKDP: Po czyjej jesteś stronie, gdy milczysz?, obejrzeć tam spot projektu, zobaczyć i pobrać raporty oraz interesujące materiały multimedialne, graficzne, a także przeczytać artykuły na temat tego negatywnego zjawiska, a także zapoznać się z fachowym poradnictwem, jak przeciwdziałać wykorzystaniu seksualnemu małoletnich. Jest tam również zapowiedź konferencji, która ma odbyć się 19 listopada tego roku w Warszawie, realizowanej pod hasłem: „System ochrony dzieci przed przemocą seksualną w Polsce”.