Jelito człowieka ma ponad 8 metrów długości. Jest gęsto zaludnione przez ponad 39 bilionów mikroorganizmów. Należą do nich bakterie, wirusy i grzyby. Tworzą one mikrobiom jelitowy, zwany także florą jelitową. Zdrowy mikrobiom jelitowy to podstawa naszego dobrego samopoczucia. Nasze jelita są nie tylko siedliskiem różnych bakterii, ale także domem dla licznych komórek odpornościowych, które wspólnie wpływają na funkcjonowanie naszego układu odpornościowego. Zrównoważony mikrobiom stanowi zatem solidną podstawę solidnego układu odpornościowego. Z drugiej strony zaburzony mikrobiom może osłabiać układ odpornościowy i sprzyjać występowaniu alergii, chorób autoimmunologicznych i innych.
Połączenie jelit z układem odpornościowym
Jelita i układ odpornościowy są ze sobą ściśle powiązane. W rzeczywistości mikroorganizmy w jelitach stanowią znaczną część układu odpornościowego. Pomagają zwalczać patogeny, kontrolować stany zapalne, a choćby regulować nastrój. Brak równowagi w mikrobiomie jelitowym może zatem prowadzić do różnych problemów zdrowotnych, w tym reakcji alergicznych, chorób autoimmunologicznych, zaburzeń trawiennych i wielu innych.
Czy rzeczywiście można wzmocnić układ odpornościowy poprzez odbudowę flory jelitowej?
Obecnie wiadomo, iż zaburzona flora jelitowa może wpływać nie tylko na układ odpornościowy, ale także na inne funkcje organizmu. Z tego powodu promowanie zdrowej flory jelitowej jest postrzegane jako skuteczny środek wspierający również układ odpornościowy. Wiele osób myśli o stosowaniu probiotyków, które zawierają żywe bakterie probiotyczne i mają za zadanie wspierać nasze jelita. Okazuje się jednak, iż samo przyjmowanie takich produktów na dłuższą metę przynosi niewielkie korzyści, chyba iż dieta zostanie dostosowana w sposób przyjazny dla jelit. Ponieważ bakterie jelitowe żyją na naszej żywności, niezwykle ważne jest, jaką żywność spożywamy.
Zbilansowana dieta odgrywa kluczową rolę we wzmocnieniu osłabionych jelit i utrzymaniu długotrwałego zdrowia. Szczególnie korzystne jest regularne spożywanie pokarmów probiotycznych, które w naturalny sposób dostarczają pożytecznych bakterii jelitowych. Pomagają one utrzymać zdrową równowagę w jelitach i mogą zwiększyć różnorodność składu mikrobiomu. Pokarmy probiotyczne obejmują jogurt naturalny, kefir, fermentowane warzywa, takie jak kapusta kiszona czy tempeh, kombucha oraz niepasteryzowany, naturalnie mętny ocet jabłkowy (najlepiej pić rozcieńczony wodą).
Oprócz żywności probiotycznej, ważna jest również żywność prebiotyczna, ponieważ służy jako pożywienie dla korzystnych dla zdrowia bakterii jelitowych. Żywność prebiotyczna zawiera specjalny błonnik, taki jak inulina, oligosacharydy lub skrobia oporna. Typowe pokarmy prebiotyczne obejmują zboża, takie jak owies i żyto, banany, szparagi, cebula, czosnek, topinambur i karczochy. Ogólnie rzecz biorąc, nasi pożyteczni mieszkańcy jelit preferują pokarmy bogate w błonnik roślinny (błotnik). Dlatego warto regularnie włączać do swojej diety owoce, warzywa i rośliny strączkowe, takie jak fasola czy soczewica, a także produkty pełnoziarniste. Swoją drogą, na naszym blogu znajdziesz wiele przepisów przyjaznych dla jelit.
Według dr Barbary Sladek, biochemiczki z Uniwersytetu Oksfordzkiego, badaczki mikrobiomu i założycielki startupu myBioma:, „Właśnie dlatego, iż odżywianie odgrywa tak dużą rolę, dzięki testowi mikrobiomu jelitowego myBioma nie tylko zapewniamy wgląd w skład mikrobiologiczny jelit, ale także dzięki wykorzystaniu AI i własnego systemu bioinformatycznego oferujemy spersonalizowane zalecenia żywieniowe w oparciu o indywidualne potrzeby bakterii jelitowych. Oznacza to, iż możesz podjąć ukierunkowane działania, aby zoptymalizować mikrobiom jelitowy i jednocześnie wzmocnić układ odpornościowy.”
Czy wiesz, iż jelitami możesz wesprzeć swój układ odpornościowy?
Utrzymanie optymalnie funkcjonującego układu odpornościowego jest w tej chwili dla wielu osób niezwykle ważne. Wszyscy zawsze mówią o wzmocnieniu układu odpornościowego, ale czym adekwatnie jest układ odpornościowy?
Jaki jest układ odpornościowy?
Układ odpornościowy to system obronny, który obejmuje wiele struktur i procesów biologicznych zachodzących w organizmie i chroni przed chorobami. Aby prawidłowo funkcjonować, układ odpornościowy musi rozpoznawać różnorodne patogeny i odróżniać je od zdrowej tkanki organizmu. jeżeli dojdzie do infekcji, układ odpornościowy nie tylko wzmacnia swoje mechanizmy obronne, ale także pomaga organizmowi w regeneracji, pozostawiając trwałe wspomnienie o patogenie.
Z biegiem czasu to ciągłe przypominanie i identyfikacja patogenów zapewniają lepszą ochronę i prowadzi do mniejszej liczby infekcji. Czasami jednak to się nie udaje: Patogen skutecznie przenika i powoduje, iż chorujemy.
„Stany zdrowia lub choroby są wyrazem sukcesu lub porażki organizmu w jego wysiłkach adaptacyjnego reagowania na wyzwania środowiskowe”. – René Dubos, 1965
Co jelita mają wspólnego z układem odpornościowym?
Chociaż nasz przewód pokarmowy znajduje się głęboko w organizmie, jest potencjalnym punktem wejścia dla patogenów. Nasza okrężnica jest domem dla największej kolekcji mikroorganizmów, które żyją w nas tzw. mikrobiom jelitowy. (jw.). Wiadomo, iż rolą większości naszych bakterii jest pomaganie nam w trawieniu pokarm. Jednak bakterie odgrywają także istotną rolę w układzie odpornościowm naszego organizmu.
Bakterie jelitowe: armia ochronna przed patogenami
Jak twierdzi dr Barbara Sladek: „Nasze bakterie jelitowe mogą wchodzić w interakcje z potencjalnymi patogenami i tworzyć barierę w procesie zwanym opornością na kolonizację. Zapobiega to osadzaniu się szkodliwych bakterii w jelitach. Ta cienka bariera chroni bakterie w ich preferowanym środowisku – jelitach – i uniemożliwia im eksplorację innych obszarów, takich jak nasz krwioobieg. Kiedy błona śluzowa jelit ulegnie uszkodzeniu, nasze bakterie mogą uciec i znaleźć się w miejscach, do których nie powinny, np. innych narządach. Ponieważ gromadzą się w tych obszarach, wydzielane przez nie toksyny i metabolity mogą prowadzić do reakcji zapalnych, które uszkadzają tkankę. Jest to jeden z wielu powodów, dlaczego zdrowa błona śluzowa jelit jest tak ważna.”
Niektóre z naszych bakterii są w stanie to zrobić aby produkować krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA), takich jak maślan, propionian i octan. Udowodniono, iż substancje te pomagają komórkom jelitowym budować obronę immunologiczną przed atakującymi patogenami i zapobiegać stanom zapalnym w jelitach. Mogą również zwiększać odporność ogólnoustrojową lub całego organizmu podczas odpowiedzi immunologicznej, poprawiając funkcję bariery jelitowej i rekrutując komórki odpornościowe do zwalczania atakujących patogenów. Ogólnie uważa się, iż SCFA są bardzo korzystne dla naszego układu odpornościowego ze względu na ich zdolność do zmniejszania stanu zapalnego i poprawy naszej odporności.
Jak niezrównoważone jelita wpływają na odporność?
Brak równowagi w liczbie bakterii jelitowych może skutkować słabą odpornością. Dzieje się tak dlatego, iż nie wszystkie bakterie jelitowe są w stanie wytwarzać wspomniane wyżej cenne SCFA, które pomagają organizmowi w walce z patogenami. Aby dobrze funkcjonować, nasz mikrobiom jelitowy potrzebuje równowagi i harmonii.
Jak wzmocnić swój układ odpornościowy?
Możemy pomóc naszym bakteriom wytwarzać maślan, propionian i octan, spożywając wybrane odpowiednie prebiotyki, to znaczy żywność, która promuje wzrost pożytecznych bakterii jelitowych. Na przykład, jeżeli wzbogacimy mikrobiom jelitowy szeregiem prebiotyków, takich jak błonnik i skrobia oporna wspieramy pożyteczne bakterie w wytwarzaniu przydatnych substancji, które z kolei poprawiają naszą odporność.
Dr Barbara Sladek, biochemiczka z Uniwersytetu Oksfordzkiego w Wielkiej Brytanii, biolog molekularny oraz założycielka start-upu zajmującego się testami mikrobiomu myBioma (https://mybioma.com/pl).
