– Nasze badanie pokazuje, iż młodzi ludzie coraz częściej korzystają z chatbotów jako źródła wiedzy, zwłaszcza gdy nie znajdują odpowiedzi na swoje pytania w tradycyjnych środowiskach edukacyjnych czy w rozmowach z bliskimi. To zjawisko ma wiele zalet, ale niesie za sobą również poważne ryzyka – mówi Wiola Klimczak, prezeska i współzałożycielka Fundacji IT Girls.
W listopadzie 2022 roku świat po raz pierwszy usłyszał o ChatGPT co, wywołało burzliwą debatę na temat sztucznej inteligencji. Amerykański ChatGPT, a także jego nowy konkurent chiński DeepSeek stały się narzędziami umożliwiającymi prowadzenie rozmów, udzielanie odpowiedzi na pytania i wyjaśnianie skomplikowanych zagadnień, co czyni je wszechstronnymi platformami edukacyjnymi.
Chatboty AI zyskują coraz większą popularność wśród nastolatków, którzy wykorzystują je do poszukiwania informacji. Według raportu „Pokolenie AI. Jak młodzież korzysta ze sztucznej inteligencji”1 przygotowanego przez Fundację IT Girls, 63% młodych osób regularnie korzysta z narzędzi opartych na AI. Połowa uczniów szuka informacji dzięki sztucznej inteligencji, a 45% robi to z ciekawości. Co więcej, 38% uczniów przyznaje, iż AI pomaga im w rozwiązywaniu problemów.
EDUKACJA SEKSUALNA W DOBIE AI
Jednym z obszarów, w których sztuczna inteligencja może odegrać istotną rolę, jest edukacja seksualna. Młodzież poszukuje szybkich, rzetelnych i anonimowych odpowiedzi na pytania dotyczące metod antykoncepcji, chorób przenoszonych drogą płciową oraz innych zagadnień związanych ze zdrowiem seksualnym. Nastolatki często czują się niekomfortowo, rozmawiając na te tematy z rodzicami, nauczycielami czy choćby lekarzami, dlatego nie dziwi fakt, iż częściej wybierają rozmowę z botem, a nie z człowiekiem.
Edukacja seksualna w Polsce jest niejednorodna – zarówno pod względem jakości, jak i dostępności. Dla wielu młodych osób chatboty mogą stanowić jedyne dostępne źródło wiedzy na tematy związane z seksualnością, zdrowiem reprodukcyjnym czy relacjami interpersonalnymi.
Ada Klimczak z IT GirlsDzięki temu, iż są dostępne przez całą dobę, umożliwiają anonimowe zadawanie pytań i pozyskiwanie informacji, co szczególnie dla młodzieży jest niezwykle istotne. Taki format daje im poczucie bezpieczeństwa i pozwala na rozwianie wątpliwości w swoim tempie i bez presji” – potwierdza Ada Klimczak z IT Girls.
MASZ PYTANIE? MOŻESZ ZADAĆ JE ANONIMOWO NASZYM EKSPERTOM
CO CHATGPT WIE O ŚWIADOMEJ ZGODZIE ALBO STI ?
Jakie informacje może dostarczyć ChatGPT osobom szukającym wiedzy np. na temat chorób przenoszonych drogą płciową? Na to pytanie częściowo odpowiada opublikowane w ubiegłym roku badanie2. Naukowcy postanowili sprawdzić, w jaki sposób nastolatki wykorzystują ChatGPT do uzyskania informacji na temat zdrowia seksualnego oraz często zadawanych pytań dotyczących chorób przenoszonych drogą płciową (STI). Wszystkie odpowiedzi zostały poddane ocenie pod kątem zgodności z wytycznymi CDC dotyczącymi leczenia chorób przenoszonych drogą płciową z 2021 roku.
Wyniki badań okazały się interesujące. Naukowcy ustalili, iż ChatGPT udzielał odpowiedzi poprawnych merytorycznie, zgodnych z aktualnym stanem wiedzy medycznej. Bot nie tylko promował bezpieczne praktyki seksualne, ale również podkreślał znaczenie szczepienia przeciwko wirusowi HPV jako skutecznej metody zapobiegania infekcjom przenoszonym drogą płciową. Jednak, jak zauważają badacze, chatbot nie zawsze zalecał konieczność wykonania badań w kierunku innych STI, a jego porady nie były dostosowane do indywidualnej sytuacji użytkownika.
– Nasze badanie pokazuje, iż młodzi ludzie coraz częściej korzystają z chatbotów jako źródła wiedzy, zwłaszcza gdy nie znajdują odpowiedzi na swoje pytania w tradycyjnych środowiskach edukacyjnych czy w rozmowach z bliskimi. To zjawisko ma wiele zalet, ale niesie za sobą również poważne ryzyka – tłumaczy Wiola Klimczak z IT Girls.
Przede wszystkim, chatboty są tak dobre, jak dane, na których zostały wytrenowane. jeżeli dane te są niekompletne, przestarzałe lub bazują na mitach czy stereotypach, chatbot może udostępniać treści, które są nieprawdziwe lub szkodliwe.
Wiola Klimczak, IT GirlsCHATBOTY EDUKUJĄ O SEKSIE
Edukacja seksualna z wykorzystaniem sztucznej inteligencji to obszar z ogromnym potencjałem, ale i wielką odpowiedzialnością.
Kluczowe jest, aby chatboty oferujące informacje o zdrowiu seksualnym były tworzone i weryfikowane przez ekspertów z dziedziny edukacji seksualnej, zdrowia publicznego i psychologii.
Wiola Klimczak, IT Girls– Takie narzędzia powinny także posiadać wyraźne komunikaty o granicach swojej kompetencji, zachęcając użytkowników do konsultowania się z lekarzami lub innymi specjalistami w bardziej złożonych sprawach – uważa Wiola Klimczak.
Odpowiedzią na te wyzwania mogą być specjalistyczne platformy, które tworzą własne chatboty skupione na zdrowiu seksualnym. Przykładem takiego narzędzia jest Roo3, chatbot amerykańskiej organizacji Planned Parenthood. Roo oferuje młodym osobom anonimowe i rzetelne informacje na temat zdrowia seksualnego, antykoncepcji, STI czy relacji. Co ważne, chatbot ten został stworzony we współpracy z ekspertami z dziedziny zdrowia publicznego i edukacji seksualnej, co gwarantuje wysoką jakość udzielanych porad. Podobne inicjatywy pojawiają się również w innych krajach, gdzie chatboty są wykorzystywane do edukacji seksualnej i promocji zdrowia reprodukcyjnego.
Istotne jest, aby chatboty uwzględniały różnorodność młodych ludzi i dostarczały wiedzę dostosowaną do ich potrzeb. Jak zauważa współzałożycielka i wiceprezeska zarządu Fundacji IT Girls Ada Klimczak, „chatboty muszą być nie tylko funkcjonalne, ale także dostosowane do różnych grup wiekowych i uwzględniać różnorodność młodych ludzi, w tym ich orientację seksualną, tożsamość płciową czy różnice kulturowe. kooperacja z organizacjami pozarządowymi, ekspertami ds. zdrowia seksualnego i młodzieżą w procesie projektowania takich narzędzi może pomóc stworzyć platformy, które będą nie tylko użyteczne, ale także odpowiedzialne społecznie.”
Dzięki temu możemy realnie zwiększyć dostępność edukacji seksualnej, co szczególnie w Polsce, gdzie temat ten często budzi kontrowersje, może przynieść wymierne korzyści dla zdrowia i dobrostanu młodego pokolenia.
Ada Klimczak, IT GirlsChatboty, takie jak Roo od Planned Parenthood czy inne rozwiązania, mają potencjał, by wypełnić lukę w edukacji seksualnej. Jednak ich skuteczność zależy od jakości dostarczanych informacji, przejrzystości co do ich ograniczeń oraz wsparcia ekspertów i organizacji, które pomogą stworzyć odpowiedzialne narzędzia dostosowane do potrzeb młodych ludzi.
Jednym z największych wyzwań pozostaje wiarygodność informacji generowanych przez sztuczną inteligencję. Modele językowe, takie jak ChatGPT, nie mają także umiejętności krytycznej oceny danych, co oznacza, iż mogą błędnie interpretować zapytania lub prezentować nieaktualne treści. Dodatkowo, AI nie jest w stanie rozpoznawać emocji użytkownika, co sprawia, iż nie zawsze może adekwatnie reagować w sytuacjach wymagających wsparcia emocjonalnego lub kryzysowego.
Ponadto, mimo iż 65% młodzieży zdaje sobie sprawę z ryzyka związanego z użyciem AI, aż 70% badanych wierzy, iż treści generowane przez AI są prawdziwe. To pokazuje, jak ważne jest rozwijanie umiejętności krytycznego myślenia wśród młodych ludzi.
– Młodzież może nie mieć wystarczających umiejętności, by krytycznie ocenić uzyskane odpowiedzi. Bez wsparcia dorosłych istnieje ryzyko, iż przyjmą one uzyskane informacje jako w pełni wiarygodne, co w przypadku tematów tak delikatnych jak zdrowie seksualne może prowadzić do nieporozumień lub podejmowania decyzji opartych na fałszywych założeniach. Warto również zwrócić uwagę na kwestie bezpieczeństwa danych – wrażliwe pytania mogą być rejestrowane przez aplikacje, co może budzić obawy związane z prywatnością – podsumowuje Ada Klimczak.
Przypisy:
- https://itgirls.org.pl/raport-pokolenie-ai/ ︎
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38925936/ ︎
- https://roo.plannedparenthood.org/ ︎
