– Wydaje mi się, iż mało kto przeczytał samą propozycję podstawy programowej edukacji zdrowotnej albo zrobił to dosyć wybiórczo. Zachęcałbym do zapoznania się z całym dokumentem. Wątpliwości mogą dotyczyć chwytliwych medialnie haseł jak “nauka masturbacji”, “zachęcanie do zmiany płci”, jak również “promocja lgbt”. W projekcie podstawy jest wprowadzenie treści, które pozwalają rozumieć pewne pojęcia, uczniowie dowiedzą się zgodnie z faktami, iż masturbacja jest normą medyczną, ale nikt nikogo do niczego nie namawia. Natomiast wiedza jest przekazywana stosownie do wieku. W końcu przedmiot będzie obowiązywał zarówno w szkole podstawowej, ale też w średniej – tłumaczy Hubert Pajączkowski, edukator seksualny i koordynator projektów edukacyjnych, specjalizujący się w pracy z dziećmi i młodzieżą szkół podstawowych oraz średnich w ramach przedmiotu wychowanie do życia w rodzinie.
Z tego artykułu dowiesz się o tym:
Co to jest edukacja zdrowotna i dlaczego jest ważna?
Kiedy startuje edukacja zdrowotna?
Czy edukacja zdrowotna powinna być obowiązkowa w szkole?
Czy edukacja zdrowotna będzie na ocenę?
Kto będzie prowadził zajęcia z edukacji zdrowotnej?
Edukacja zdrowotna vs. wychowanie do życia w rodzinie – jakie są różnice?
EDUKACJA ZDROWOTNA JAKO NOWY PRZEDMIOT SZKOLNY
– Wokół nowego przedmiotu narosło wiele dezinformacji, które często są tworzone i rozpowszechniane przez środowiska wyrażające swój jawny sprzeciw wobec zmian w tym zakresie. Treści te próbują wzbudzić atmosferę strachu i niepewności. Część rodziców choćby jeżeli nie wierzy w powielane mity, to może poddawać w wątpliwość zasadność niektórych elementów nowego przedmiotu czy choćby zmiany, jako całości – podkreśla Hubert Pajączkowski. – Wiem też, iż niektórzy rodzice zastanawiają się nad tym jak szkoły, w których uczą się ich dzieci, poradzą sobie z organizacją tych zajęć. Zdaję sobie sprawę, iż jest to duże wyzwanie dla szkół i kadr. Niemniej finalnie rolą dyrekcji i wychowawców będzie tu przekazanie tych informacji rodzicom. Ministerstwo przygotowało także wytyczne w tej kwestii.
Pierwszy raz jest rzetelny przedmiot, który ma szansę mówić kompleksowo o zdrowiu młodego człowieka. Edukować go i przygotować do życia od młodości do wieku senioralnego1.
Katarzyna Lubnauer, wiceministra edukacjiCO TO JEST EDUKACJA ZDROWOTNA I DLACZEGO JEST WAŻNA?
Podstawa programowa edukacji zdrowotnej2 będzie obejmować dziesięć obszarów, które odzwierciedlają sfery funkcjonowania człowieka, w tym:
- Zdrowie środowiskowe
- Internet i profilaktyka uzależnień
- Wartości i postawy
- Zdrowie fizyczne
- Aktywność fizyczna
- Odżywianie
- Zdrowie psychiczne
- Zdrowie społeczne
- Dojrzewanie
- Zdrowie seksualne
Ministerstwo Zdrowia we współpracy z MEN opracowało materiały edukacyjne dla uczniów klas 4-8 szkół podstawowych oraz 1-3 szkół ponadpodstawowych. Materiały konsultowane były także z Ministerstwem Sportu i Turystyki oraz Ośrodkiem Rozwoju Edukacji oraz ekspertami z Narodowego Instytutu Onkologii, Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH-BIP oraz Instytutu Matki i Dziecka. Opracowano koncepcje zajęć dydaktycznych z zakresu edukacji zdrowotnej i promocji zdrowego stylu życia do wdrożenia w szkołach w ramach zajęć o zdrowiu dla uczniów szkół podstawowych z klas 4–8 oraz uczniów szkół ponadpodstawowych klas 1.–3.
Poznaj różnice między edukacją seksualną a wychowaniem do życia w rodzinie i dowiedz się, co obejmują oba programy.
Powstało 71 scenariuszy lekcji, w tym: 45 scenariuszy dla klas 4.–8. SP i 26 scenariuszy dla klas 1.–3. Główne obszary tematyczne scenariuszy lekcji to:
– aktywność fizyczna,
– zdrowa dieta,
– cukier,
– palenie tytoniu,
– alkohol,
– promieniowanie UV,
– zdrowe środowisko,
– szczepienia,
– HPV.
KIEDY STARTUJE EDUKACJA ZDROWOTNA?
Edukacja zdrowotna będzie obowiązkowym przedmiotem szkolnym, który zastąpi wychowanie do życia w rodzinie (WDŻ). Według ME ma wejść do szkół 1 września 2025 r. Edukacja zdrowotna będzie obowiązkowo w klasach IV–VIII szkoły podstawowej oraz I–III branżowej szkoły I stopnia. Wymiar zajęć w poszczególnych klasach zostanie określony w rozporządzeniu w sprawie ramowych planach nauczania dla publicznych szkół. Natomiast w klasach I–III liceum ogólnokształcącego oraz klasach I–III technikum będą to 2 godziny tygodniowo.
EDUKACJA ZDROWOTNA W SZKOLE – CZY POWINNA BYĆ OBOWIĄZKOWA?
– Od lat lekcje WDŻ są negatywnie oceniane przez uczniów i uczennice pod kątem przydatności, jak i sposobu prowadzenia zajęć. Raporty grupy PONTON pokazywały wielokrotnie, iż zajęcia te nie przygotowują do radzenia sobie z przemocą. Zagadnienia dotyczące tożsamości seksualnej i płciowej nie są poruszane w akceptujący i merytoryczny sposób. Brakuje też kompleksowych informacji dotyczących pierwszej wizyty u ginekologa, antykoncepcji i infekcji przenoszonych drogą płciową (mimo, iż zagadnienia te znajdują się w treściach, które obejmują ten przedmiot, ale jak widać, to nie wystarczy). Przekazywane informacje nie są często zgodne z aktualnym stanem wiedzy, są raczej oparte na mitach, przekonaniach religijnych bądź ideologicznych osób prowadzących. WDŻ często wiąże się z doświadczeniem dyskryminacji, marginalizacji, ale też straszeniem – tłumaczy Hubert Pajączkowski, edukator seksualny.
Edukacja Zdrowotna wychodzi naprzeciw większości z dotychczasowych wyzwań. Warto podkreślić przede wszystkim interdyscyplinarny charakter przedmiotu. Podstawa programowa w zakresie przedmiotu edukacja zdrowotna obejmuje aż dziesięć działów, które odzwierciedlają różne sfery funkcjonowania człowieka. Zdrowie seksualne jest tutaj ujęte jako część większej całości. Treści programowe wydają się zaś bardziej relewantne i holistyczne.
CZY EDUKACJA ZDROWOTNA BĘDZIE NA OCENĘ?
Nie zapadła jeszcze decyzja, czy nowy przedmiot będzie podlegał ocenie, ma jednak być obowiązkowy.
CZY EDUKACJA ZDROWOTNA ZASTĄPI INNY PRZEDMIOT?
Przedmiot edukacja zdrowotna wprowadzony ma być do szkół od roku szkolnego 2025/2026 w miejsce przedmiotu wychowanie do życia w rodzinie. W odróżnieniu od WDŻ edukacja zdrowotna ma być przedmiotem obowiązkowym.
KTO BĘDZIE PROWADZIŁ ZAJĘCIA Z EDUKACJI ZDROWOTNEJ?
Poza nauczycielami, którzy ukończyli studia lub studia podyplomowe w zakresie edukacji zdrowotnej i posiadają przygotowanie pedagogiczne, kwalifikacje do nauczania przedmiotu edukacja zdrowotna będą posiadali także nauczyciele biologii, wychowania fizycznego, wychowania do życia w rodzinie, psychologowie.
Fakty i mity o edukacji seksualnej
WYZWANIA ZWIĄZANE Z PRZYGOTOWANIEM NAUCZYCIELI
MEN zamierza zlecić wybranym uczelniom organizację kwalifikacyjnych studiów podyplomowych dla nauczycieli w zakresie edukacji zdrowotnej. Studia mają być finansowane z budżetu MEN i być bezpłatne dla nauczycieli. Wysokość środków finansowych przeznaczonych na ten cel będzie zależała od liczby uczelni, które podejmą się prowadzenia studiów i będzie możliwa do podania po zakończeniu ustaleń z uczelniami.
Przepisy umożliwiają organizację kwalifikacyjnych studiów podyplomowych dla nauczycieli posiadających już uprawnienia do nauczania innego przedmiotu. Program studiów powinien zapewnić przygotowanie merytoryczne i metodyczne do nauczania edukacji zdrowotnej3.
Katarzyna Lubnauer, wiceministra edukacjiEDUKACJA ZDROWOTNA VS. WYCHOWANIE DO ŻYCIA W RODZINIE – JAK ZMIANY NAS CZEKAJĄ?
Dotychczasowa podstawa programowa w zakresie nieobowiązkowego przedmiotu „wychowanie do życia w rodzinie” koncentruje się przede wszystkim wokół treści związanych z funkcjami rodziny, miłością, przyjaźnią, pełnieniem ról małżeńskich i rodzicielskich, seksualnością człowieka, prokreacją, problemami okresu dojrzewania. Tematy ujęte w podstawie nowego przedmiotu zostały rozbudowane o treści związane ze zdrowiem i aktywnością fizyczną, odżywianiem, zdrowiem psychicznym, społecznym i środowiskowym, internetem i profilaktyką uzależnień.
Edukacja zdrowotna to prawo ucznia do rzetelnej wiedzy, edukacja zdrowotna to obowiązek państwa wobec dzieci i młodzieży. Apeluję od dawna o wprowadzenie w szkołach przedmiotu o zdrowiu, aby chronić dzieci przed dezinformacją, manipulacją i zalewem szkodliwych treści w sieci4.
Bartłomiej Chmielowiec, Rzecznik Praw PacjentaRÓŻNICE W STOSUNKU DO WYCHOWANIA DO ŻYCIA W RODZINIE
– Dotychczas WDŻ był traktowany jako przedmiot drugiej kategorii, zarówno przez dyrekcję, jak i nauczycieli oraz uczniów. Co prawda zajęcia są prowadzone w szkołach obligatoryjnie (za wprowadzenie i realizację zajęć odpowiedzialny jest dyrektor szkoły), natomiast nie są obowiązkowe dla ucznia – podkreśla Hubert Pajączkowski.
Obowiązkowość Edukacji Zdrowotnej może wpłynąć na postrzeganie przedmiotu i jego równość z innymi równie ważnymi treściami przekazywanymi młodym osobom w szkole. Osią nowego przedmiotu jest zdrowie, a nie jak do tej pory rodzina. Co nie znaczy, iż przedmiot pomija kontekst społeczny bądź rodzinny, jak jest mu to zarzucane. Ukazuje jednak różne modele rodzin (zamiast jednego określonego wzorca, jak miało to miejsce poprzednio), np. uczeń usłyszy również o rodzinie patchworkowej bądź rodzinach, w których funkcjonuje samotnie wychowujący rodzic. Co przybliży różne modele rodzin znane uczniów również z ich własnych doświadczeń.
Pajączkowski dodaje, iż w treściach edukacji zdrowotnej pojawią się wątki komunikacji, dbania o relacje i obowiązki w rodzinie, podczas gdy WDŻ skupiała się przede wszystkim wokół treści związanych z funkcjami rodziny, miłością, przyjaźnią, pełnieniem ról małżeńskich i rodzicielskich, prokreacją.
– Zagadnienia ujęte w projektowanej podstawie nowego przedmiotu zostały rozbudowane m.in. o treści związane ze zdrowiem i aktywnością fizyczną, odżywianiem, zdrowiem psychicznym, społecznym i środowiskowym, internetem i profilaktyką uzależnień – podsumowuje Pajączkowski.
Hubert Pajączkowski – pracuje z grupami oraz prowadzi konsultacje indywidualne. Specjalizuje się w pracy z dziecmi i młodzieżą szkół podstawowych oraz średnich w ramach przedmiotu wychowanie do życia w rodzinie bądź zajęć dodatkowych. Organizuje także warsztaty dla rodziców i kadr pedagogicznych. Prowadzi na instagramie profil dla osób dorosłych: czytam_przedseksem, gdzie poleca książki związane z tematyką seksualności i cielesności. W SEXEDPL tworzy scenariusze zajęć dla osób nauczycielskich.
Przypisy:
- https://www.rynekzdrowia.pl/Nauka/Kto-sie-boi-lekcji-o-zdrowiu-Jeszcze-nie-weszla-a-juz-wywoluje-emocje,265281,9.html ︎
- https://www.gov.pl/web/zdrowie/edukacja-zdrowotna ︎
- https://www.portalsamorzadowy.pl/edukacja/edukacja-zdrowotna-od-wrzesnia-2025-co-jest-w-programie-kto-bedzie-jej-uczyl,578632.html ︎
- https://www.rynekzdrowia.pl/Polityka-zdrowotna/Rzecznik-Praw-Pacjenta-edukacja-zdrowotna-to-prawo-ucznia-do-rzetelnej-wiedzy,265761,14.html ︎
