Alergia na nikiel

Dzisiejszy post powstaje na prośbę jednej z Czytelniczek Alergia na nikiel dotyczy około 20% populacji europejskiej, przy czym najwięcej przypadków odnotowano we Włoszech. Dotyczy ona częściej kobiet niż mężczyzn, a rozwinąć może się w każdym wieku i utrzymywać przez resztę życia. W niektórych przypadkach istnieje możliwość regulowania objawów alergii dzięki zastosowaniu niskoniklowej diety.

Czym jest nikiel?

Nikiel (Ni) jest pierwiastkiem chemicznym szeroko rozpowszechnionym w środowisku. Występuje w glebie, wodzie, powietrzu i biosferze. Jest zawarty również w materiałach użytku codziennego – sztućcach, paskach, artykułach gospodarstwa domowego, kosmetykach czy żywności. Można pomyśleć, iż cząsteczki niklu otaczają nas z każdej strony – to dla tego jest on główną przyczyną alergicznego kontaktowego zapalenia skóry, ale nie tylko.

Alergia na nikiel

Alergia na nikiel może występować w różnych postaciach: skórnej, miejscowej lub ogólnoustrojowej oraz pozaskórnej.
Schematycznie możemy rozróżnić:
• alergiczne kontaktowe zapalenie skóry (ACD)
• Zespół ogólnoustrojowej alergii na nikiel (SNAS – Systemic Nickel Allergy Syndrome), który:mogą mieć skórne oznaki i objawy (tzw. układowe kontaktowe zapalenie skóry lub SCD) lub pozaskórne oznaki i objawy (żołądkowe, oddechowe, neurologiczne itp.).

Do objawów SNAS zaliczyć możemy przypadłości żołądkowo-jelitowe, takie jak te charakteryzujące zespół jelita nadwrażliwego (IBS) tj. nudności, zgagę, wzdęcia, bóle brzucha, biegunkę i zaparcia.

Rola diety w leczeniu alergii na nikiel.

Jak wielokrotnie powtarzam, odpowiednią dietą możemy wpłynąć na stan zdrowia. Dlatego leczenie warto wprowadzać wraz z uwzględnieniem zmian na talerzu. Dieta o niskiej zawartości niklu nie ma użyteczność w leczeniu ACD (alergiczne kontaktowe zapalenie skóry), chociaż ograniczenia dietetyczne są powszechnie nakładane na wielu pacjentów dotkniętych tym wyjątkowym zaburzeniem. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku ogólnoustrojowego zespołu alergii na nikiel (SNAS).

Piszę o tym, ponieważ zawsze, gdy chcemy coś z diety wyeliminować, należy rozważyć czy warto.

Ponieważ nikiel jest wszechobecnym metalem, jego całkowita eliminacja nie jest możliwa (a wręcz jest niewskazana). Zalecenia w diecie niskoniklowej są bardzo różne, często uzależnione od opinii i wiedzy lekarza prowadzącego. Dla pacjentów dieta niskoniklowa bywa kłopotliwa ze względu na dość duże restrykcje i właśnie niejednorodność zaleceń.

Amerykańska badaczka Mona Mislankar zaproponowała uproszczoną, punktową dietę ograniczającą nikiel dla pacjentów próbujących ograniczyć dzienne spożycie i uniknąć zaostrzeń ogólnoustrojowych. Punktowa dieta niklowa przypisuje poszczególne pokarmy wartości punktów, które odpowiadają zawartości niklu, a pacjenci są instruowani, aby ograniczyć całkowitą wartość punktów do 15 dziennie (odpowiednik 150ug).

Produkty zakazane i dozwolone.

Produkty o wysokiej zawartości niklu, których chorujący na SNAS powinni bezwzględnie unikać:

• owies (płatki owsiane, produkty zawierające jakąkolwiek formę owsa)
• ser topiony
• skorupiaki, ryby: śledź, tuńczyk, makrela, sardynka
• owoce: wiśnie, owoce konserwowane i suszone, gruszki
• warzywa: pomidor, szpinak, kukurydza, ziarno soi i produkty ją zwierające (np. tofu), warzywa konserwowane, szparagi, fasola, brokuły, ciecierzyca, soczewica, groszek
• margaryna
• kakao, czekolada, migdały (marcepan), orzechy, szczególnie orzechy ziemne, proszek do pieczenia
• soki owocowe, kawa, herbata zielona, herbata czarna, kakao, piwo, wino (szczególnie czerwone), woda z kranu
• koncentrat pomidorowy, ketchup, sos sojowy

Umiarkowanie dozwolone, których zdecydowanie powinno się unikać:

• produkty pełnoziarniste, gryka, kasza jaglana
• sery twarde (emmentaler, cheddar, parmezan), sery półtwarde (gouda, edamski, tylżycki itd.)
• szczupaki, konserwy rybne, owoce morza
• owoce: brzoskwinia, banan, ananas
• warzywa: warzywa kapustne, sałata, pietruszka, marchew, cebula, boćwina, kalarepa, papryka, chrzan
• pistacje, słonecznik
• ocet, drożdże

Produkty bezpieczne (jeśli pochodzą ze sprawdzonego źródła):

• owoce: jabłka, morele, figi, maliny
• warzywa: awokado, burak, ogórek, ziemniak, bakłażan
• ryż, mąka kokosowa

Jak unikać wszechobecnego niklu?

Przy przygotowywaniu diety o niskiej zawartości niklu pojawiają się pewne praktyczne problemy.

• Zawartość niklu w tej samej żywności różni się w zależności od miejsca pochodzenia (znane są również przypadki różnic w tej samej partii żywności).
• Pory roku mogą wpływać na stężenie niklu w żywności pochodzącej z roślin (tkanka roślinna zawiera więcej niklu wiosną i jesienią, ale mniej w środku lata).
• Istnieją różnice w stężeniu niklu w różnych częściach tej samej rośliny. Liście zawierają więcej niklu niż łodyga i korzeń; Stare liście zawierają więcej niklu niż liście młode.

Jak widać, wybór odpowiednich produktów jest naprawdę trudnym zadaniem, któremu chorzy na SNAS powinni poświęcić szczególnie dużo uwagi. W zaleceniach opracowanych przez szpital Uniwersytecki w Krakowie znaleźć możemy takie praktyczne wskazówki:

• Wybieraj produkty żywnościowe z wiadomego źródła.
• Warzywa i owoce najlepiej z upraw ekologicznych.
• Zwróć uwagę na rodzaj opakowania produktu.
• Pamiętaj o dokładnym czytaniu etykiet na produkcie, zapoznaj się z jego składem.