Zmiana płci to czasochłonny proces, który wymaga przejścia przez cały szereg procedur. Mowa tu nie tylko o zabiegach medycznych i terapii hormonalnej. Należy dopełnić również licznych formalności, w tym dokonać zmiany numeru PESEL. Poniżej opisujemy, jak przebiega ten proces.
Zmiana płci a PESEL – długa droga
Zmiana płci to długi, wieloetapowy proces, który wymaga ogromnej determinacji i odwagi. Aby zostać zakwalifikowanym do terapii hormonalnej, a następnie do zabiegów operacyjnych należy wykonać szereg badań i odbyć wiele konsultacji. Gdy sąd przychyli się do zmiany płci i wyda w tej sprawie prawomocny wyrok, konieczne jest też dopełnienie licznych formalności prawnych oraz urzędowych. Nie można też zapomnieć o zmianie numeru PESEL. Można ją potraktować jako swego rodzaju zwieńczenie całej żmudnej procedury zmiany płci.
Czym jest PESEL?
Zacznijmy może od tego, czym tak adekwatnie jest numer PESEL, czyli numer Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności. Jest to jedenastocyfrowy symbol numeryczny, identyfikujący posiadającą go osobę. Nadaje się go tuż po narodzinach. PESEL nie składa się z losowo dobranego ciągu cyfr. Pierwsze sześć oznacza bowiem datę urodzenia, a przedostania – płeć. Cyfry parzyste nadaje się kobietom, a nieparzyste mężczyznom. Pozostałe cyfry są przypadkowe.
Numer PESEL jest niezbędny do funkcjonowania w społeczeństwie. Jest to swego rodzaju potwierdzenie naszej tożsamości, jako iż każdy obywatel Rzeczpospolitej Polskiej musi być możliwy zidentyfikowania. Numer PESEL stanowi zatem indywidualny identyfikator, przypisywany automatycznie każdej urodzonej w Polsce osobie. Bez niego nie załatwimy praktycznie żadnej sprawy urzędowej, sprawy spadkowej ani sądowej. Nie jest też możliwe zawarcie związku małżeńskiego bez posiadania numeru PESEL, ani podjęcie legalnego zatrudnienia, o założeniu własnej działalności gospodarczej nie wspominając.
Kiedy należy zmienić numer PESEL?
Numer PESEL w większości przypadków pozostaje ten sam do końca życia. Prawo nie dopuszcza jego zmiany na życzenie zainteresowanej osoby. Można to uczynić wyłącznie w uzasadnionych przypadkach, takich jak zmiana daty urodzenia, pojawienia się błędu w danych osobowych, na podstawie których wystawiany jest PESEL, a także gdy miała miejsce zmiana płci. Jak wskazano bowiem powyżej, jest ona określana przez przedostatnią z cyfr.
Przebieg procedury
Osoby, które poddały się zmianie płci, muszą wystąpić o zmianę numeru PESEL. W tym celu należy zwrócić się do kierownika urzędu stanu cywilnego. Ten, opierając się na przedłożonej mu dokumentacji, w tym na orzeczeniu sądu, przygotowuje odpowiedni wniosek. Następnie trafia on do adekwatnego organu, którym w tym przypadku jest minister do spraw cyfryzacji. Za zmianę numeru PESEL nie pobiera się żadnych opłat.
Osoba, która zmieniła numer PESEL z powodu zmiany płci, traci automatycznie prawo do posługiwania się swoim pierwszym numerem. Ponadto z racji, iż widnieje on na wszelkiego typu dokumentach potwierdzających tożsamość, również i je należy niezwłocznie wymienić. I o ile sama zmiana numeru PESEL jest bezpłatna, tak wyrobienie nowych dokumentów, takich jak chociażby dowód osobisty czy prawo jazdy, wiąże się z już z dodatkowymi kosztami.
Trzeba też pamiętać o wprowadzeniu zmian we wszelkich rejestrach oraz w bankowości. Bez podania numeru PESEL nie jest możliwe zrealizowanie większości usług finansowych, w tym zaciągnięcie kredytu ani założenie konta bankowego. Jest on jednocześnie identyfikatorem uprawniającym do korzystania z opieki zdrowotnej.
Jakie dokumenty należy przygotować?
Jeżeli numer PESEL został nadany danej osobie na wniosek, który został złożony bezpośrednio do Ministerstwa Cyfryzacji, konieczne jest przygotowanie podania o jego zmianę. W pozostałych przypadkach nie wymaga się składania żadnych dokumentów. Wszystkie formalności spoczywają bowiem wówczas na urzędzie stanu cywilnego bądź urzędzie gminy. o ile zmiana numeru PESEL dokonywana jest z powodu zmiany płci, wymaga się jednak, aby zainteresowana osoba przedstawiła pełną dokumentację medyczną ją potwierdzającą, a także prawomocny wyrok sądu.
Jak już wspomniano, zmianę numeru PESEL można uznać za zakończenie całej procedury zmiany płci. Po jej wprowadzeniu, dana osoba jest bowiem formalnie identyfikowana zgodnie ze swoją tożsamością płciową.
