Zmiana płci nasuwa wiele wątpliwości natury formalno-prawnej. Jedną z kwestii, której warto się bliżej przyjrzeć, są świadczenia emerytalne w przypadku osób, które zdecydowały się na ten krok, a więc np. zmiana płci a emerytura.
Prawo do emerytury w Polsce
Trudno się nie zgodzić, iż polski system emerytalny jest dość złożony, a dotyczące go normy zawarte są w wielu aktach prawnych. Niejednokrotnie już próbowano go nieco uprościć, jednak jak dotąd nie udało się tego dokonać. Główne zasady systemu emerytalnego zawarte zostały w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
W przypadku większości osób urodzonych przed 1949 rokiem, świadczenie emerytalne wypłacane jest zgodnie z zasadami, które weszły w życie wraz z reformą ubezpieczeń społecznych w 1999 roku. Z kolei składki obywateli urodzonych po 1949 roku odkładane są w dwóch systemach. Na indywidualnym koncie i subkoncie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz w otwartym funduszu emerytalnym, zarządzanym przez powszechne towarzystwo emerytalne. Przypomnijmy, iż przystąpienie do OFE od 2014 roku jest w pełni dobrowolne.
Fundusze gromadzone na koncie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych poddawane są waloryzacji, a o jej wskaźniku informuje Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Z kolei w przypadku środków trafiających na rachunek OFE, ich wartość wyznaczają instrumenty finansowe, w które zostały one zainwestowane.
W Polsce obowiązuje inny wiek emerytalny dla mężczyzn i kobiet. Panowie mogą przejść na emeryturę w wieku 65 lat, a panie w wieku 60 lat. W 2013 roku wiek emerytalny wydłużono do 67 lat dla przedstawicieli obu płci, jednak w 2017 roku ponownie obniżono progi wieku emerytalnego. Warto wspomnieć, iż przedstawiciele poszczególnych grup zawodowych przechodzą na emeryturę na odrębnych zasadach, bowiem objęci są tzw. branżowymi systemami emerytalnymi. Mowa tutaj m.in. o pracownikach służb mundurowych, nauczycielach, sędziach czy górnikach.
Obecnie kwota najniższej emerytury (stan na rok 2022) wynosi 1338,44 zł. Nie uzyskają jej jednak osoby, które mimo osiągnięcia wieku emerytalnego nie posiadają wymaganego stażu pracy, a co za tym idzie, za krótko opłacały składki i nie nabyły prawa do emerytury z urzędu. Mogą one liczyć jedynie na wypłatę świadczenia, naliczanego w oparciu o zebrany w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych kapitał.
Zmiana płci a emerytura
Po dopełnieniu wszystkich formalności związanych ze zmianą płci, takich jak nadanie nowego numeru PESEL po zmianie płci czy wymiana dokumentów, pozostaje jeszcze kwestia świadczenia emerytalnego. Jedną z konsekwencji prawnych wydania przez sąd wyroku zatwierdzającego zmianę płci, jest także zmiana wieku emerytalnego. Oznacza to w praktyce, iż mężczyzna który zmienił płeć na przeciwną, może przejść na emeryturę lat 60, a kobieta mając lat 65. Pozostałe zasady przyznawania tego świadczenia po zmianie płci pozostają takie same, co w przypadku każdego innego obywatela.
Nadużycia
Fakt, iż dana osoba została w świetle prawa uznana za przedstawiciela płci przeciwnej, nie musi automatycznie oznaczać, iż cała procedura została zakończona również od strony medycznej. Mimo to ponosi ona wszelkie konsekwencje formalno-prawne, a jedną z nich jest wiek emerytalny. Taki stan rzeczy sprzyjać może pewnym nadużyciom. Choć w Polsce nie nagłośniono jak dotąd przypadku zmiany płci z powodu chęci wcześniejszego przejścia na emeryturę, to takie sytuacje zdarzały się już na świecie.
Jeden z portali opisał na przykład historię Argentyńczyka, który zmienił płeć wyłącznie po to, aby móc wcześniej zakończyć swoją karierę zawodową. gwałtownie bowiem wyszło na jaw, iż przemiana jest czysto formalna, a pobudki mężczyzny miały charakter wyłącznie ekonomiczny. Nie tylko zachował on swoją biologiczną płeć, ale ujawniono również, iż w sposób obraźliwy wyrażał się na temat osób transseksualnych.
Reasumując, można uznać, iż zmiana płci nie wpływa w sposób znaczący na naliczanie emerytury. najważniejsze znaczenie i tak ma staż pracy oraz zgromadzony w ZUS-ie kapitał. Jedyną istotną zmianą jest w tym przypadku wiek, w którym można zacząć pobierać należne świadczenie. Sam system emerytalny, sposób naliczania świadczenia oraz zasady jego przyznawania są niestety dość skomplikowane i nic nie wskazuje, aby taki stan uległ zmianie na przestrzeni najbliższych lat.
