Krupówki to znany deptak w Polsce i najbardziej rozpoznawalna ulica Zakopanego. Z początku była to wąska ścieżka łącząca zakopiańskie nawsie przy obecnej ulicy Kościeliskiej z Kuźnicami. Ulicą stały się po 1870 roku, kiedy wybudowano pierwsze domy. Krupówki ciągną się na długości ok. 1100 m, znajdują się przy niej sklepy, karczmy, restauracje oraz budki z pamiątkami.
Historycznie Krupówki są częścią Polany Krupowej, nazwa wywodzi się od nazwiska Krupa, właściciela wymienionej polany. Warto przespacerować się deptakiem i poznać krótką historię budynków na Krupówkach.
Hotel pod Gewontem
ul. Krupówki 1
Na rogu ul. Nowotarskiej i Krupówek po lewej stronie znajduje się drewniany budynek pierwszego hotelu w Zakopanem. Został wybudowany w 1885 r. przez Romualda Kuliga pod nazwą „Hotel pod Gewontem”. Znajdowało się w nim 18 pokoi dla gości a na parterze restauracja z werandą.
Spod budynku w latach XIX wieku kilka razy dziennie jeździł konny omnibus do Jaszczurówki, trasa jego przejazdu była pierwszą linią komunikacyjną
Zakopanego.
Hotel funkcjonował do roku 1839, po II wojnie światowej mieściła się tutaj szkoła zawodowa, a potem internat szkolny. w tej chwili na parterze mieści się karczma regionalna „Gazdowa Kuźnia”.
Kościół Parafialny pw. Świętej Rodziny
ul. Krupówki 1a
Widoczny z daleka murowany kościół został wybudowany w latach 1877-1893 dzięki staraniom pierwszego proboszcza Józefa Stolarczyka a dokończony za czasów drugiego proboszcza Zakopanego ks. Kazimierza Kaszelewskiego. Jest to budowla w stylu neoromańskim, którą zaprojektował znany architekt warszawski Józef Pius Dziekoński.
Wiele projektów w kościele wykonał Stanisław Witkiewicz m.in. boczne kaplice, drzwi wejściowe, witraże. Dużą część prac stolarskich wykonano w Szkole Przemysłu Drzewnego. Świątynia jest pierwszym murowanym kościołem Zakopanego i siedzibą najstarszej parafii — Świętej Rodziny.
Zespół Szkół Budowlanych im. dr Władysława Matlakowskiego
ul. Krupówki 8
Ponad stuletni drewniany budynek najstarszej zawodowej szkoły Zakopanem został wybudowany w 1882 roku. Popularna Budowlanka kontynuuje tradycje założonej w 1876 roku przez Towarzystwo Tatrzańskie Szkoły Snycerskiej.
Uczono tu rzeźby i artystycznej stolarki. Jednym z jego dyrektorów był Stanisław Barabasz znany jako prekursor narciarski. w tej chwili szkoła kształci młodzież w zawodach budowlanych związanych z regionem Podhala.
„Muzeum Tatrzańskie" im. dr. Tytusa Chałubińskiego
ul. Krupówki 10
Murowany budynek w stylu zakopiańskim wybudowany według projektu Stanisława Witkiewicza i Franciszka Mączyńskiego. Historia budowy sięga roku 1913, wtedy to Towarzystwo Tatrzańskie udostępniło część swojej parceli i nastąpiło poświecenie kamienia węgielnego. Murowany budynek muzeum powstał w latach 20 XX wieku, a jego otwarcie nastąpiło w 1922 roku.
W salach ekspozycyjnych na parterze można oglądać zbiory etnograficzne, a na piętrze mieści się dział przyrodniczy i geologiczny. Niezwykle zasłużonym dyrektorem muzeum, który zarządzał placówką przez 43 lata, był Juliusz Zborowski.
„Dworzec Tatrzański"
ul. Krupówki 12
Murowany, piętrowy budynek gdzie swoją siedzibę ma Oddział Zakopiańskiego PTTK. W miejscu teraźniejszego obiektu stał drewniany okazały budynek, wzniesiony w 1882 roku, który był siedzibą Towarzystwa Tatrzańskiego. Gościł na deskach swojej sceny m.in. Modrzejewską, Paderewskiego, Sienkiewicza.
W 1900 roku drewniany budynek spłonął od wybuchu lampy naftowej. Obecny już murowany wybudowano w 1903 roku. Była to jedna z pierwszych prób zastosowania stylu zakopiańskiego dla potrzeb budynków murowanych. Przez wiele lat mieściła się tutaj siedziba Grupy Tatrzańskiej GOPR oraz restauracja słynąca ze spotkań literatów i taterników.
„Hotel Giewont"
róg Krupówek i ul. Kościuszki
Miejsce z niezwykle ciekawą tradycją, niegdyś stała tu słynna cukiernia, gdzie z czasem lokal zmienił charakter i stał się modną restauracją. W 1920 roku zakupił ją Franciszek Trzaska i urządził tu jedną z najbardziej znanych restauracji w Polsce. Odbywały się w niej koncerty muzyki kameralnej i słynne dancingi.
Na piętrze nad restauracją Trzaski znajdował się Klub Zakopiański instytucja towarzysko — artystyczną, w którym spotykali się artyści. W czasie okupacji niemieckiej lokal Trzaski został przebudowany na hotel. w tej chwili na parterze budynku znajdują się sklepy.
„Morskie Oko”
ul. Krupówki 30
Duży murowany budynek najpopularniejszego niegdyś hotelu w Zakopanem. Drewniane Morskie Oko zostało zbudowane przez Władysława Dzikiewicza w roku 1897, budynek został zniszczony dwa lata później w dużym pożarze. Jako murowany budynek został wybudowany w 1900 roku jako największy wówczas budynek Zakopanego — dwupiętrowy hotel, w którym mieściła się restauracja, cukiernia oraz duża sala teatralno — balowa.
Wystrój jej wnętrza projektował w stylu zakopiańskim Stanisław Witkiewicz. Na scenie tej występowali: Helena Modrzejewska, Ludwik Solski, Mieczysława Ćwiklińska, Hanka Ordonówna, Karol Szymanowski, Czesław Niemen, Ewa Demarczyk. Wystawiał tu sztuki Stanisław Ignacy Witkiewicz. w tej chwili budynek jest własnością prywatną i na parterze mieszczą się sklepy, a sam hotel jest w ciągłym remoncie.
„Bazar Polski"
ul. Krupówki 41
Budynek został wzniesiony w latach 1910-1911 na terenie należącym do Władysława Zamoyskiego według projektu Franciszka Mączyńskiego. Na parterze zlokalizowano magazyn nowości „Bazar Polski”, od którego wziął nazwę budynek.
W latach 30-stych w budynku mieścił się Zarząd Miejski. 2 lutego 1912 roku otwarto w budynku pierwsza dużą wystawę malarską i rzeźby, którymi wystawcami byli m.in.: Stanisław Witkiewicz, Władysław Skoczylas, Wojciech Brzega. Dziś w budynku Bazaru Polskiego mieszczą się na parterze sklepy, natomiast w części pierwszego piętra Miejska Galeria Sztuki im. Władysława hr. Zamoyskiego.
„Poraj"
ul. Krupówki 50
Drewniany dom z początku noszący nazwę „Marya” wybudowany został w roku 1887 w stylu szwajcarskim. Willa „Poraj” należy do najbardziej malowniczych obiektów Krupówek, do czasów II wojny światowej spełniała funkcje pensjonatu i hotelu.
Budynek swą sławę zawdzięcza restauracji, która była prowadzona przez Zenona Olbrychta, w latach 1957-1971. Można było w niej zjeść smażone rydze na patelni. Gośćmi „Poraju" były znane osoby kultury, sztuki i polityki. Dziś w budynku mieści się księgarnia, sklep z butami oraz lokal gastronomiczny.
Willa „Ślimak” dawniej „Zośka”
ul. Krupówki 77
Po lewej stronie ulicy zwraca uwagę duża drewniana willa „Ślimak” wybudowana w roku 1900 w stylu zakopiańskim z przeznaczeniem na pensjonat przez Jędrzeja Ślimaka. W latach międzywojennych znana jako „Zośka”.
Przed I wojną światową znajdował się tutaj popularny sklep galanteryjny „Janina”. W latach 1923-1928 przyjmowała tutaj gości Maria Witkiewicz, matka Stanisława Ignacego Witkiewicza i żona twórcy
stylu zakopiańskiego. w tej chwili na parterze budynku znajdują się lokale handlowe.
