Biuro tłumaczeń niejednokrotnie para się sztuką przekładu. Tłumaczenia bowiem przeważnie są sztuką per se, szczególnie gdy mają służyć branży kulturalnej lub artystycznej. Tłumaczenie wystawy ma za zadanie krzewić sztukę i upubliczniać wszelkie przejawy kultury danej społeczności, rozszerzając zakres grupy docelowej na zwiedzających z zagranicy. W Polsce w tej chwili materiały wystawowe tłumaczy się najczęściej na języki: angielski, niemiecki, francuski i ukraiński.
Obiekty wystawowe wykazujące zapotrzebowanie na tłumaczenia artystyczne
Istnieje szerokie spektrum budynków, mieszczących instytucje oraz zabytki kultury i sztuki, w których realizowane są wystawy stałe lub czasowe odwiedzane przez liczne rzesze obcokrajowców.
Profesjonalne tłumaczenie wystawy artystycznej na języki obce może zatem być potrzebne w:
- muzeum, np. Muzeum Narodowe w Kielcach,
- katedrze, np. Katedra Wawelska w Krakowie,
- pałacu hrabiego lub księżnej, np. wspaniale umeblowany Pałac w Pszczynie, w którym niegdyś rezydowała księżniczka Daisy,
- zamku królewskim, np. Zamek Królewski w Warszawie,
- zamku biskupim, np. Zamek Lipowiec w Babicach to zamek biskupów krakowskich,
- domu kultury, np. Miejski Dom Kultury w Myszkowie z wystawą malarstwa,
- galerii sztuki, np. Galeria Sztuki i Dom Aukcyjny Art in House w Warszawie,
- zabytkowym szybie pokopalnianym, np. Szyb Maciej w Zabrzu z wystawą prac malarzy pejzaży industrialnych czy Szyb Wilson w Katowicach-Nikiszowcu z ogromną wystawą malarstwa naiwnego, czyli artystów-amatorów-samouków, którzy nigdy nie brali nauk w Akademii Sztuk Pięknych,
- skansenie, np. Skansen w Wygiełzowie koło Babic,
- parku etnograficznym, np. Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie.
Oczywiście lista polskich obiektów nowoczesnych bądź postindustrialnych, wykorzystywanych w tej chwili jako miejsca wystaw malarstwa, rzeźby, fotografii czy innych form sztuki dawnej i współczesnej, jest znacznie dłuższa, a ich dokładny opis wymagałby wydania wielotomowego pod postacią książki: monografii lub albumu.
W tym artykule skupimy się natomiast na informacjach z zakresu nośników tłumaczenia wystawy.
Jakie materiały są tłumaczone na wystawie prac artystów?
Najczęściej tłumaczeniu na języki obce podlegają tabliczki z opisem eksponatów, np. tytuły obrazów olejnych wraz z notkami biograficznymi na temat ich twórców. Ponadto w przypadku wystaw multimedialnych są to również prezentacje multimedialne cyklicznie wyświetlane na ekranach LCD i telewizorach, krótkie filmy przedstawiające rys historyczny otoczenia kulturowego, ciekawostki czy przełomowe momenty z życia i twórczości artystów etc.
W tym przypadku potrzebne może być stworzenie i przetłumaczenie napisów do filmu, wyświetlanych na dole ekranu (subtitles) lub podłożenie głosu zagranicznego lektora dla turystów spoza Polski.
Nurty w sztuce i style w architekturze, które powinien znać tłumacz wystaw
Tłumaczeniu artystycznemu często podlegają również większe, ścienne tablice informacyjne (panele) z informacjami zbiorczymi, np. wprowadzającymi do kierunków w sztuce czy stylów w architekturze. Oto przykłady nurtów w sztuce:
- ekspresjonizm,
- impresjonizm,
- turpizm,
- katastrofizm,
- symbolizm,
- pop art,
- fowizm.
Style architektoniczne charakterystyczne dla minionych epok:
- romanizm,
- gotyk,
- renesans,
- barok,
- klasycyzm,
- secesja,
- modernizm.
W ten sposób, oprócz informacji szczegółowych, zwiedzający mogą uzyskać wiadomości syntetyczne, zakotwiczające w przestrzeni i czasie wiedzę na temat dzieł oglądanych w poszczególnych salach wystawowych.
Fachowe tłumaczenie wystawy
Profesjonalne tłumaczenie wystawy wymaga zatem od tłumacza znajomości kultury, sztuki i języków obcych. Świetnie sprawdzi się w tej roli filolog obcy o zainteresowaniach artystycznych i głębokiej wrażliwości na sztukę, jak również poliglotyczny historyk sztuki. Fachowe tłumaczenie wystawy artystycznej w ich wykonaniu będzie bliższe doskonałości, gdyż tłumacze Ci będą w stanie położyć wyważony nacisk zarówno na warstwę merytoryczną przekładu (treść), jak i zadbają o wrażenie artystyczne, jakie ich tłumaczenie wywrze na zwiedzających.
Stopka autorska:
Daniel Korcz, tłumacz techniczny języka angielskiego, CEO w biurze tłumaczeń Best Text, pasjonat malarstwa Jacka Malczewskiego, Zbigniewa Beksińskiego, Józefa Chełmońskiego, Tamary Łempickiej, Hieronima Boscha, Gustava Klimta oraz wszelkich przejawów artyzmu i piękna w otoczeniu i sztuce
