Tata na godzinę: gdy wraca ciepło
Marek dostrzegł chłopca w sklepie, koło regału z pieczywem. Stał nieruchomo, jakby nie chleba szukał, ale kogoś oczekiwał — kogoś, kto od dawna nie przychodzi i może już nigdy nie wróci. Chudy, w cienkiej, znoszonej kurtce z rozdartą kieszenią, buty zabłocone i wydeptane, na głowie krzywo nasunięta czapka. Policzki miał czerwone od zimna, a rękawiczki — jak stare zabawki, wyciągnięte i obce.
Patrzył w sposób, który rzadko spotyka się u dzieci. W jego wzroku nie było błagania ani zagubienia — tylko ciche, wewnętrzne oczekiwanie. Spojrzenie dorosłego, który zbyt wcześnie zrozumiał, iż pomocy nie będzie. Bezpośrednie, badawcze, uparcie spokojne.
Marek już minął go, sięgnął po swój zwykły chleb, ale w końcu odwrócił się znowu. Chłopiec wciąż tam tkwił, jak przyklejony do podłogi, jakby wierzył, iż jeżeli tylko zostanie — coś się zmieni.
Ten wzrok był do bolesności znajomy. Piędziesięciu lat temu, w domu dziecka, gdzie Marek prowadził jako wolontariusz warsztaty, był chłopiec z identycznym spojrzeniem. Nie było w nim słów, tylko niemal krzyk — „zauważ mnie”.
Kilka minut później zobaczył go znowu przy kasie. Stał w kolejności z dwoma cukierkami w dłoni. Bez koszyka. Kasjerka, sądząc po tonie, powiedziała coś o braku drobnych. Nie kłócił się, tylko cicho odłożył jeden cukierek i podał pieniądze. Ruchy miał suche, precyzyjne — jak dorosły, przyzwyczajony odliczać sobie od życia to, na co go nie stać.
— Słuchaj — Marek podszedł, starając się mówić cicho — kupię ci coś. Chleb, mleko, parówkę. Nie bój się, nie wtrącam się. Tak po prostu. Można?
Chłopiec spojrzał na niego — otwarcie, równo, bez strachu. Ale z czujną dojrzałością, której dzieci mieć nie powinny.
— Po co? — spytał prosto.
To nie było wyzwanie. Nie obrona. Tylko pytanie. Bez emocji. Jakby sprawdzał, czy w ogóle warto rozmawiać.
— Bo… mogę. Bo zasługujesz na więcej niż jeden cukierek.
— Tak po prostu — to się nie zdarza — odparł chłopiec. — Ludzie nic nie robią bez powodu. Pan jest czyimś tatą?
— Byłem. Mam córkę. Dawno się nie widzieliśmy, mieszka z matką we Wrocławiu. Piszę do niej. Nie zapominam o urodzinach. Ale wiem, iż to mało. To nie to, co naprawdę potrzebne.
Chłopiec jakby skinął w duchu. Słyszał to już wcześniej. Albo wiedział po swojemu.
— No dobra. Kup mi ziemniaków. Gorących. I parówkę. Jedną. Bez musztardy. Ona… za bardzo dorosła.
Wyszli na zewnątrz. Mróz szczypał w nos, przystanek autobusowy wył z wiatru. Marek podał mu torbę, nie robiąc z tego ceremonii.
— Gdzie mieszkasz?
— Niedaleko. Tylko nie chcę do domu. Mama śpi. Jest zmęczona. Może i jutro będzie spała. Lepiej tu. Na ławce. Tu ciszej. I przechodnie nie patrzą w oczy.
Usiedli. Marek w milczeniu obserwował, jak chłopiec je. Powoli, z godnością, jak dorośli przy biznesowym spotkaniu. Trzymał parówkę oburącz, odgryzał starannie. Nie łapczywie. Było w nim więcej cierpliwości niż u większości dorosłych mężczyzn.
— Jestem Krzysiek. A pan?
— Marek.
— A pan mógłby… no, tak na chwilę… Być tatą? Na godzinę. Nie na serio. Tylko żeby… być obok. Żeby wydawało się, iż jest jak u wszystkich.
Markowi ścisnęło się w gardle. Skinął głową. Powoli. Szczerze.
— Mogę.
— To niech pan mi powie, iż bez czapki nie wolno. Że katar będzie do kolan. I niech pan spyta, jak w szkole.
— Hej, Krzysiu, gdzie czapka? Ziąb na dworze, a ty jak w lipcu. Katar sam nie zejdzie. I co tam z matmą?
— Trója. Ale zachowanie — wzorowe. Pomogłem babci przejść przez ulicę. Upuściłem jej torbę, co prawda. Ale potem pomogłem zebrać. Powiedziała, iż ważne, żeby się starać.
— No właśnie. Ale czapkę — załóż. Trzeba o siebie dbać. Sam siebie jesteś wart.
Krzysiek uśmiechnął się lekko. Dokończył jedzenie, wytarł dłonie. Jak dorosły przed ważnym spotkaniem.
— Dziękuję, iż pan nie jest jak inni. Reszta albo ma litość w oczach, albo rady. A pan… po prostu był. I to… lepsze.
— jeżeli jutro tu będę — przyjdziesz?
— Nie wiem. Może mama się obudzi. A może nie. Może przyjdę. Pana zapamiętam. Pan jest… prawdziwy. W oczach pan nie kłamie.
Wstał. Nie pożegnał się — tylko rzucił „do widzenia”. I poszedł. Lekki, ale z jakąś wewnętrzną ciszą w kroku, jak ci, którzy dawno zrozumieli: nikt za nimi nie pobiegnie.
Marek został. Potem wstał, wyrzucił pusty kubek. Długo patrzył w kierunku, w którym odszedł Krzysiek. W środku czuł ciężar. Chciało się go zatrzymać. Ale wiedział — nie wolno burzyć murów, które dziecko samo stawia, by przetrwać.
Następnego dnia wrócił. I kolejnego. I jeszcze. Siedział na tej samej ławce, trzymał gazetę lub kawę. Udawał, iż tylko odpoczywa. Czasami Krzysiek nie przychodził. I to bolało. Ale gdy w końcu się pojawiał — w tej samej kurtce, z tym samym wzrokiem — Marek czuł, jak coś w nim ożywa.
Pewnego dnia Krzysiek podszedł z dwoma plastikowymi kubkami. Owiniętymi w serwetki. Jeden podał jemu:
— Dziś pan był tatą. A teraz ja będę synem. Pan nie ma nic przeciwko?
Marek nie odpowiedział. Wziął tylko herbatę. I uśmiechnął się. Szczerze. Bez słów. Bo czasem… wystarczy po prostu być. Bezwarunkowo. Bez zapewnień. Po prostu być.
