Szlak Kopernikowski w województwie warmińsko-mazurskim

W tym artykule zabieram Was w niezwykłą podróż śladami Mikołaja Kopernika, a konkretnie na Szlak Kopernikowski w województwie warmińsko-mazurskim. Trasa ta upamiętnia naszego wielkiego astronoma, prowadzi przez regiony, które są z nim związane. Cały szlak liczy ok. 590 km i obejmuje trzy województwa, które razem ze mną pokazują także Bartek w podróży (woj. pomorskie) oraz Hasające Zające (woj. kujawsko-pomorski). Ja zabieram Was na Warmię, gdzie Kopernik spędził większość swojego życia. Tu dokonał swojego największego odkrycia oraz tu jest pochowany. Podczas mojej podróży odwiedziłam: Frombork, Pieniężno, Lidzbark Warmiński, Olsztyn, Olsztynek, Lubawę, Nowe Miasto Lubawskie oraz Kurzętnik. A na szlak udałam się nie bez powodu. W roku 2023 przypada 550. rocznica urodzin wielkiego astronoma oraz 480. rocznica jego śmierci. Kim był Mikołaj Kopernik Mikołaj Kopernik urodził się w 1473 roku w Toruniu. Bardzo wcześnie stracił ojca, zaś opiekę nad małym Mikołajem przejął jego wuj Łukasz Watzenrode i to on odegrał niezwykle istotną rolę w wychowaniu i życiu wielkiego uczonego. Zadbał o jego wszechstronne wykształcenie. Mikołaj Kopernik studiował także za granicą. We Włoszech zgłębiał tajniki medycyny oraz prawa. 1497 roku Mikołaj Kopernik został przyjęty do kapituły warmińskiej i objął kanonikat we Fromborku. W 1507 roku z nominacji kapituły został sekretarzem i lekarzem swojego wuja, biskupa warmińskiego Łukasza Watzenrodego. Mikołaja Kopernika śmiało można nazwać geniuszem. Był on świetnie uzdolniony i bardzo dobrze wykształcony. Parał się nie tylko astronomią (była to jego wielka pasja), ale był także medykiem, prawnikiem, ekonomistą, kanonikiem, tłumaczem, kartografem, administratorem oraz skutecznym dyplomatą, co udowodnił w wojnie z Krzyżakami. Oczywiście wszyscy znamy go jako rewolucjonistę, który swoją teorią heliocentryczną wywrócił świat do góry nogami. A tego odkrycia dokonał zupełnie sam na podstawie matematycznych obliczeń oraz przy użyciu prostych narzędzi astronomicznych. Frombork – gród Kopernika Malowniczy Frombork zdecydowanie musi się każdemu kojarzyć z Mikołajem Kopernikiem. A jeżeli tak nie jest, to po lekturze tego artykułu z pewnością tak będzie. Frombork zwany jest przecież grodem Kopernika i to nie bez powodu. W tym mieście astronom mieszkał najdłużej. We Fromborku powstało między innymi jego najsłynniejsze dzieło “O obrotach sfer niebieskich“, tu je zredagował. W katedrze fromborskiej znajduje się jego grób, a co interesujące wtórny pochówek odbył się dopiero w 2010 roku po badaniach DNA. Co warto zobaczyć we Fromborku? Wzgórze Katedralne We Fromborku na każdym kroku poczujecie ducha Mikołaja Kopernika. Obowiązkowym punktem jest tu Wzgórze Katedralne. Frombork był w czasach Kopernika główną siedzibą biskupstwa Kapituły warmińskiej. Wzgórze jest niewątpliwie unikatowe, uważane za najlepiej zachowaną średniowieczną warownię katedralną. W jej skład wchodzą: 1) gotycka katedra z czasów średniowiecza, której budowa rozpoczęła się już w roku 1329, tutaj pochowany jest Mikołaj Kopernik, 2) dawny pałac biskupi, a w tej chwili Muzeum Mikołaja Kopernika, 3) Wieża Kopernika, najstarszy element fortyfikacji, astronom zakupił ją na początku swojego pobytu we Fromborku i tu pomieszkiwał, należy ona także do Muzeum Mikołaja Kopernika, 4) dzwonnica zwana również Wieżą Radziejowskiego, w przyziemiach której mieści się planetarium; w wieży znajduje się wahadło Foucaulta, z góry zaś rozciąga się obłędny widok, a wejście na szczyt stanowi atrakcję samą w sobie. Nowy Pałac Biskupi Tuż obok Wzgórza Katedralnego stoi nowy pałac biskupi, wybudowany w połowie XIX wieku w stylu neogotyckim. I uwaga, można go zwiedzić zupełnie za darmo. Wystarczy zapisać się przez Internet na określoną godzinę, co bardzo Wam polecam. Nie tak dawno został przeprowadzony remont pomieszczeń pałacowych. Zwiedzającym udostępniono pierwsze piętro. Zobaczycie tu piękne wnętrza z oryginalnymi sprzętami dawnych mieszkańców i ich gości. Na uwagę zasługują oryginalne piece kaflowe oraz kaplica. Wejścia są o godzinie 10:00, 11:00 i 14:00. Rynek w kształcie Układu Słonecznego Koniecznie trzeba zajrzeć na fromborski rynek. Tutaj także znajdziemy odniesienie do Mikołaja Kopernika i jest to nie tylko jego pomnik. Rynek nawiązuje do Układu Słonecznego. Centralnym punktem jest fontanna. W nawierzchni placu zaprojektowano koliste pasy z ciemnej granitowej kostki, przypominające orbity. Stoją na nich ławeczki, symbolizujące osiem planet. Na trzeciej od centrum, czyli na Ziemi, znajduje się figura Mikołaja Kopernika ze zwróconą twarzą w kierunku Wzgórza Katedralnego. Najlepiej ten układ widać oczywiście z góry. Szpital św. Ducha Będąc we Fromborku koniecznie zobaczcie Dział Historii Medycyny Muzeum Mikołaja Kopernika. A znajduje się on w zespole poszpitalnym św. Ducha. To jedyny w Polsce zabytek szpitalnictwa, który w niezmienionym kształcie zachował się od początku XVII wieku. Będziecie tu mogli nieco bardziej zagłębić się w ludzką anatomię i to na konkretnych przykładach. Dowiecie się, z jakich przyczyn kiedyś umierano i zobaczycie, co działo się wówczas w ludzkim ciele. Poznacie dawne metody ziołolecznictwa. I tak np. w średniowieczu wierzono, iż wdychanie bazylii powoduje zalęganie się w głowie skorpionów i robaków. Zobaczycie narzędzia wykorzystywane kiedyś w diagnostyce oraz aptekarstwie, np. te do lewatywy. Wrażenie robi także zabytkowa kaplica św. Anny i malowidła na jej ścianach, najcenniejsze to „Sąd ostateczny”. Zabytkowy budynek szpitala wraz z gotycką kaplicą powstał w pierwszej połowie XV wieku. Warto także zajrzeć do ogrodu zielnego. Wieża Wodna Wieża Wodna, czyli wodociągowy cud techniki XVI wieku, stoi w pobliżu pomnika Mikołaja Kopernika. Koniecznie wejdźcie na górę, skąd rozciąga się przepiękny widok na Wzgórze Katedralne, miasto i Zalew Wiślany. Już samo wejście dostarcza małej adrenaliny, bowiem schodki przyczepione są do bocznych ścian, a na środku mamy jedną wielką przestrzeń. Wspinając się na wieżę, dowiemy się więcej o tym, do czego służyła i jak funkcjonował cały mechanizm wodny. W jednym z pomieszczeń można obejrzeć film na ten temat. Wewnątrz ulokowała się także urocza kawiarenka. Wstęp na wieżę jest bezpłatny. Mural z Mikołajem Kopernikiem Przespacerujcie się koniecznie promenadą na plażę i namierzcie wielkiego astronoma. To jeden z murali, jaki powstał na Warmii w ramach projektu, który ma na celu przypomnienie, iż Kopernik większość życia spędził w tym regionie. Łącznie powstało pięć murali, we Fromborku, Pieniężnie, Olsztynku, Lidzbarku Warmińskim i Nowym Mieście Lubawskim. Projekty powstały z inicjatywy samorządu województwa, a zostały stworzone przez polskich artystów. Ten we Fromborku przedstawia Kopernika jako medyka z konwalią w dłoni. Park Astronomiczny w Roninie koło Fromborka jeżeli macie czas, zdecydowanie warto podjechać do obserwatorium, czyli Parku Astronomicznego w Roninie na Żurawiej Górze. To tylko 1,5 km od miasta. Obserwatorium należy do Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku. Organizowane są tu różnego rodzaju warsztaty, prelekcje i obserwacje nieba, które pozwalają na poznanie tajemnic kosmosu. Szczególnie ciekawą opcją jest nocny pokaz nieba. W parku znajdują się teleskopy oraz inne urządzenia astronomiczne, które umożliwiają dokładne obserwacje gwiazd, planet, komet i innych obiektów niebieskich. Zobaczycie tu jeden z największych teleskopów w Polsce o średnicy zwierciadła 650 mm, który wykonała na zamówienie Muzeum Mikołaja Kopernika firma Uniwersał z Żywca. Ponadto obejrzeć tu można kilka starszych przyrządów z przełomu XIX i XX wieku. Oprowadzanie po parku oraz prezentacje urządzeń odbywa się w wyznaczonych godzinach, o 16.30, 17:30 oraz 18:30, zaś nocny pokaz nieba rozpoczyna się o 22:00. Pieniężno Pieniężno włączyłam do swojego planu, będąc już na miejscu, podróżując już po Warmii. Wiedziałam, iż ta mała miejscowość leży na Szlaku Kopernikowskim, wiedziałam, iż znajdę tu ruiny Zamku Kapituły Warmińskiej. A iż takie miejsca poza utartą trasą zawsze bardzo mnie interesują, postanowiłam zajrzeć i tu. Pieniężno oraz ruiny zamku są niezwykle malowniczo położone nad wijącą się rzeką Wałszą. Mikołaj Kopernik przebywał na zamku kilkukrotnie w latach 1517 oraz 1518. A jako, iż pełnił funkcję administratora okolicznych dóbr, zajmował się tutaj lokacją osadników w pobliskich wsiach. Gotyckie trio w Pieniężnie Gotycki Zamek Kapituły Warmińskiej ma bardzo burzliwą historię, wielokrotnie przebudowywany, po II wojnie światowej pozostał już niestety ruiną. Oryginalnie był włączony do miejskich murów i od początku istniał z kościołem. Gotycka świątynia została jednak rozebrana, a obecny kościół wzniesiono w XIX wieku. Natomiast włączono do niego średniowieczną wieżę, co od razu rzuca się w oczy. Innymi budowlami, na które warto zwrócić tu uwagę, są niewątpliwie pozostałości gotyckiego ratusza oraz wspominany kościół św. Apostołów Piotra i Pawła, które wraz z ruinami tworzą swego rodzaju gotyckie trio, pamiętające czasy Mikołaja Kopernika. Kościół posiada szereg cech charakterystycznych dla gotyku warmińskiego, jak wieżyczki, czyli sterczyny, zbudowane z zielonej polerowanej cegły, i siodłowy dwuspadowy dach wieży. Pieniężno kryje w sobie wiele tajemnic i krążą o nim różne legendy. Odkryte tu cmentarzysko świadczy o tym, iż istniała tu niegdyś prastara osada, która stanowiła pogańskie miejsce kultu duchów podziemnych. Mural z Mikołajem Kopernikiem W Pieniężnie powstał także jeden z murali, przedstawiających Mikołaja Kopernika. Tutaj wielki uczony został zaprezentowany jako administrator dóbr kapitulnych oraz astronom. Mural namalowano na ścianie budynku szkoły w konwencji bajkowej. Lidzbark Warmiński Kolejne niezwykle malowniczego miasto na Szlaku Kopernikowskim to Lidzbark Warmiński, nazywany perłą Warmii. I nie ma w tym ani krzty przesady. Mikołaj Kopernik w Lidzbarku Warmińskim znalazł się za sprawą swojego wuja, Łukasza Watzenrode, który wychowywał go po śmierci ojca. Na zamku Mikołaj pełnił obowiązki osobistego sekretarza i lekarza biskupa, którym wówczas był jego wuj. Uczony towarzyszył mu także podczas negocjacji polsko-krzyżackich i innych wydarzeń politycznych. Tutaj opracował zarys teorii heliocentrycznej. A co warto zobaczyć w Lidzbarku Warmińskim i jakie ślady Mikołaja Kopernika tu znajdziemy? Zamek Biskupów Warmińskich Gotycki zamek Biskupów Warmińskich w Lidzbarku Warmińskim to punkt obowiązkowy. Wzniesiono go w niezwykle urokliwym miejscu, przy ujściu rzeki Symsarny do rzeki Łyny w XIV wieku. Biskupi warmińscy rezydowali tu prawie czterysta pięćdziesiąt lat, bo od 1350 do 1795 roku. Zamek w Lidzbarku Warmińskim był ich główną siedzibą i ośrodkiem władzy. Do czasów obecnych przetrwał w prawie niezmienionej formie. Na dziedzińcu od razu zwracają uwagę piękne krużganki, które przypominają Wawel. w tej chwili w salach zamkowych mieści się Muzeum Warmińskie. Zajrzyjcie tu koniecznie dla pięknych sal i niezwykłych artefaktów. Najcenniejsza jest tutaj kapa liturgiczna z XVI wieku, zdobiona srebrem i złotem. Oszałamiające wrażenie robi Sala Sądowa, czyli Wielki Refektarz. Jest ona przykładem gotyckiej architektury z charakterystycznymi cechami tego okresu, takimi jak sklepienia krzyżowe i filary. Salę przykryto sześcioprzęsłowym sklepieniem gwiaździstym z żebrem przewodnim. Służyła jako miejsce rozpraw sądowych oraz spotkań biskupa z dostojnikami i mieszkańcami Warmii. Warto także zajrzeć do galerii na poddaszu zamku oraz wdrapać się na wieżę i sprawdzić, jakie widoki ona serwuje. Przedzamcze – ****Hotel Krasicki We wnętrzach przedzamcza ulokował się imponujący 4-gwiazdkowy HOTEL KRASICKI, w którym miałam okazję nocować. I oczywiście pobyt był fantastyczny pod każdym względem. Znajdziecie tu stylowo urządzone pokoje, sale konferencyjne, piękną bibliotekę oraz usługi SPA. I to właśnie od nazwiska biskupa i poety Ignacego Krasickiego hotel wziął swoją nazwę. A jest on także znaczącą postacią w historii miasta. Był on ostatnim biskupem warmińskim, rezydującym na zamku lidzbarskim. Po jego wyjeździe w 1794 roku opuszczona budowla stopniowo zaczęła popadać w zapomnienie. Hotel Krasicki powstał w 2011 roku w niszczejących od lat pomieszczeniach Przedzamcza. Co ważne, projekt zakładał jak najmniejszą ingerencję w zabytkową zabudowę i tak też się stało. Udało się nie tylko uratować historyczną wartość obiektu, ale także wyeksponować piękną architekturę. Odtworzono także XVIII-wieczną wieżę zegarową. Nocując w tym miejscu można przenieść się w czasie, a jednocześnie doświadczyć nowoczesnego komfortu. Hotel Krasicki to jedyny polski hotel, posiadający prestiżowy tytuł World Luxury Hotel Award. Co jeszcze warto zobaczyć w Lidzbarku Warmińskim Innymi gotyckimi zabytkami miasta są kościół kolegiacki św. Piotra i Pawła z klasztorem oraz Wysoka Brama. Koniecznie zajrzyjcie też na rynek. Następnie namierzcie ogromny mural z Mikołajem Kopernikiem. Tu, w Lidzbarku Warmińskim, uczony został przedstawiony jako medyk z symbolem medycyny Eskulapem. Tuż naprzeciwko kościoła św. Piotra i Pawła stoi klasycystyczna Oranżeria Krasickiego, w której w tej chwili mieści się ośrodek kultury. Wybierzcie się także nad Bulwary nad Łyną. Cóż to jest za malownicze miejsce! Poszukajcie koniecznie pomnika Mikołaja Kopernika, Napoleona oraz ławeczki Krasickiego. A zadziwić Was może drzewko jazzowe. Lidzbark Warmiński jako uzdrowisko A na przyjemny relaks udajcie się do Lidzbarskich Tężni, Domu Zdrowia i na Warmińskie Termy, gdzie także mieści się hotel. Czy wiecie, iż Lidzbark Warmiński ubiega się o status uzdrowiska? Tak, już w 2013 roku stwierdzono, iż tutejszy klimat posiada adekwatności lecznicze. Zresztą te tradycje kiedyś już tu były. Gdy tylko zakład przyrodoleczniczy zostanie ukończony, uzdrowisko będzie mogło działać w pełni. Lidzbarskie Tężnie zostały oficjalnie otwarte w 2021 roku, co sprawia, iż ​​są dość nowoczesnym obiektem w mieście. Jednak pomysł na wykorzystanie solanki do celów leczniczych ma korzenie sięgające wieków, a solanki są cenne ze względu na zawarte w nich minerały. Uwagę zwraca interesujący kształt tężni, która przypomina ślimaka. Skąd taki pomysł? Lidzbark Warmiński należy do sieci miasteczek Cittaslow. A ich symbolem jest właśnie ślimak. W górze tężni znajduje się taras widokowy, zaś...