Szlak Mikołaja Kopernika – alternatywny sposób poznawania Warmii i Mazur
Szlak Kopernikowski to zdecydowanie niebanalny sposób na to, by poznać lepiej Warmię, fragmenty Powiśla i obrzeża Ziemi Chełmińskiej, które znajdują się administracyjnie na terenie województwa warmińsko-mazurskiego.
Okazja do tego, by mówić o Szlaku Kopernikowskim jest wyjątkowa, ponieważ w 2023 roku przypada 550 rocznica urodzin Mikołaja Kopernika, który większość życia, bo aż 40 lat spędził na Warmii i tu stworzył swoje najwybitniejsze dzieło opisujące teorię heliocentryczną.
Szlak Kopernikowski przechodzi przez trzy województwa, w których Kopernik urodził się, bywał z okazji pełnionych funkcji i żył.
To:
- warmińsko-mazurskie
- kujawsko-pomorskie
- pomorskie
Ten tekst poświęcamy części warmińsko-mazurskiej, ale polecamy odwiedzić blogi zaprzyjaźnionych twórców, by lepiej poznać również pozostałe jego odcinki.
Informacje o przebiegu Szlaku oraz te w jaki sposób konkretne miejsca są związane ze słynnym astronomem znajdziecie na stronie:
Turystyczny Szlak Mikołaja Kopernika to wielka gratka dla rodzin z dziećmi ponieważ, w punktach Informacji Turystycznej na Szlaku otrzymają Paszport Turystyczny i można do niego zbierać pieczątki, potwierdzające kolejne osiągnięcia. Paszport można pobrać również ze strony internetowej .
W wielu miejscach ta trasa przecina się z innym Szlakiem, o którym pisaliśmy Wam już i opowiadaliśmy w filmie na Youtube, czyli ze Szlakiem Zamków Gotyckich.
I co bardzo ważne. Każdy może wybrać własny sposób na jego poznawanie. Dlatego, iż część trasy można przepłynąć kajakiem, oczywiście wszystko da się zrobić pieszo czy rowerem. My wybraliśmy opcję samochodową jako najszybszą i taką również Wam opisujemy.
Szlak Kopernikowski na Warmii i Mazurach – mapa miejsc
Szlak Kopernikowski w Elblągu
Kopernik w Elblągu
Elbląg jest pierwszym z dużych miastem, które otwierają Szlak Kopernikowski na Warmii i Mazurach. To jednocześnie najstarsze miasto województwa, które prawa miejskie uzyskało w 1247 roku.
Kopernik odwiedzał je wielokrotnie, chociażby jako sekretarz swojego wuja, biskupa Łukasza Watzenrode, ale też uczestniczył w hołdzie władz tego miasta składanym królowi polskiemu.
Co warto zobaczyć w Elblągu?
My do Elbląga wracamy dość regularnie, zarówno dojeżdżając wygodną S7 lub pływając po Zalewie Wiślanym houseboatem, czy chociażby po Pętli Żuławskiej lub Międzynarodowej Drodze Wodnej E70.
Bo Elbląg, który był niegdyś ważnym portem morskim, znów ma szansę na zaistnienie jako ceniony gracz w gospodarce morskiej. Elbląg nieustająco od lat nas zachwyca pięknie odnowionym Starym Miastem, którego odbudowana po zniszczeniach wojennych, jest uważana za jeden z najlepszych przykładów retrowersji Starych Miast w Polsce.
Kościół św. Mikołaja i jego wieża
Kościół pochodzi z połowy XIII wieku (1247 r). Dziś to katedra i jednocześnie jedna z najwyższych świątyń w Polsce, a już na pewno najwyższa wieża ( 97 m.) po prawej stronie Wisły.
Kościół przez wieki był palony, odbudowywany i rozbudowywany. Obecny kształt i wygląd to efekt prac po spaleniu przez Rosjan w lutym 1945 roku.
Polecamy wejść na wieżę, z której można podziwiać piękną panoramę miasta, widok na rzekę Elbląg i Wysoczyznę Elbląską.
Widok z wieży kościoła św. Mikołaja
Ceny:
- 1 osoba dorosła – 10 PLN
Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu
Z kościoła widać też świetnie Muzeum Archeologiczno-Historyczne, które znajduje się w budynkach podzamcza elbląskiego zamku krzyżackiego. Zamek został rozebrany w XV wieku, gdy mieszczanie przepędzili z niego Krzyżaków.
Można w nim oglądać piękne wystawy poświęcone dawnej osadzie Truso, opisywanej już w IX wieku przez króla Anglii Alfreda Wielkiego. Ten port zamieszkany był przez wiele narodowości, stanowił wczesnośredniowieczne centrum handlowe utrzymujące kontakty z najdalszymi zakątkami Europy.
Nie ma co ukrywać, iż artefaktów do muzealnych zbiorów dostarcza również odbudowa Starego Miasta. Gorąco polecamy także świetny, wirtualny spacer po przedwojennym Elblągu, którego piękno w niczym nie ustępowało hanzeatyckiemu Gdańskowi.
Ścieżka kościelna w Elblągu
Z Muzeum warto przejść się Ścieżką Kościelną, która jest wąskim, acz malowniczym przejściem między kamienicami i stanowiła niegdyś najkrótsze połączenie między trzema świątyniami.
Łączyła kościoły św. Ducha, św. Mikołaja i pw. Najświętszej Marii Panny, gdzie dziś znajduje się Galeria EL.
Piekarczyk i Brama Targowa w Elblągu
Z murów miejskich Elbląga ocalała jedyna z bram – Targowa. Można ją zobaczyć po przeciwnej stronie Starego Miasta patrząc od strony Muzeum.
Przy niej stoi pomnik, który polecamy uwadze. To pomnik Piekarczyka -czeladnika piekarskiego, którego przytomność umysły uchroniła Elbląg przed napaścią Krzyżaków w 1521 roku. Drewnianą łopatą przeciął linę podtrzymującą kratę w Bramie Targowej, dzięki czemu elblążanom udało się odeprzeć najazd.
Galeria El
To naprawdę wyjątkowe miejsce, bo nie dość, iż znajduje się w dawnym gotyckim kościele co sprawia, iż same wnętrza Galerii El robią wrażenie to i ofertę ma naprawdę różnorodną i ciekawą. Od wystaw prezentujących najwybitniejszych twórców współczesnych po koncerty, festiwale i warsztaty.
Wracamy tu kolejny raz i zawsze jesteśmy pod wrażeniem zarówno miejsca jak i oferty wystawienniczej.
Wstęp do Galerii jest płatny.
- 1 bilet dla osoby dorosłej – 10 PLN
Stare Miasto zwrócone jest do wody, a konkretnie do rzeki Elbląg, nad którą szczególnie w okresie toczy się życie, a mieszkańcy miasta i turyści lubią spędzać czas.
Rzeka to też jedna z dróg jakimi możemy poruszać się Szlakiem Kopernikowskim, by dotrzeć dalej do kolejnych miasta czyli Tolkmicka i Fromborka.
Frombork zwany grodem Kopernika
Frombork leży na dwóch ważnych arteriach wodnych i rowerowych, czyli na Międzynarodowej Drodze Wodnej E70 oraz pięknym, rowerowym szlaku Green Velo.
I chociaż daleko tutaj niemal z każdego punktu kraju co dla jednym może być wadą, naszym zdaniem to duża zaleta ponieważ można tu znaleźć ukojenie i ciszę. Tutejsze plaże nadzalewowe są niezadeptane, a okolica wyjątkowo urocza.
Szlak Kopernikowski we Fromborku
Frombork był wyjątkowym miejscem w życiu Mikołaja Kopernika. Pierwszy raz pojawił się tu w 1501 roku, by przyjąć godność kanonika warmińskiego. A później mieszkał od 1510 roku do końca życia (1543 r) z przerwami na pobyt w Olsztynie i wyjazdy.
Na Wzgórzu Katedralnym kupił basztę, która dziś nazwana jest Wieżą Kopernika, a poza murami kanonię, gdzie mieszkał i prowadził obserwacje nieba, których wyniki wykorzystał m.in do pisania dzieła życia „The Revolutionibus”.
Co zobaczyć we Fromborku?
Frombork jest malowniczo położony na skraju Wysoczyzny Elbąskiej, na tzw. Równinie Warmińskiej. Chociaż miasteczko jest niewielkie, bo liczy zaledwie 2400 mieszkańców to atrakcjami mogłoby spokojnie podzielić się co najmniej z kilkoma grodami. Miasto otrzymało prawa miejskie w 1310 roku. Początkowo rozwijało się jako dwa osobne podmioty, jedno na wzgórzu czyli miasto biskupów warmińskich i drugie nad brzegiem Zalewu Wiślanego. Zostały one połączone dopiero w XIX wieku.
Wzgórze Katedralne we Fromborku
Sercem Fromborka jest Wzgórze Katedralne, które jest bardzo dobrze zachowaną średniowieczną warownią katedralną. Góruje nad nią gotycka Archikatedra Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i św. Andrzeja Apostoła, wzniesiona w latach 1329-88.
To największy kościół Warmii – trójnawowa, halowa budowla o blisko 100 m długości i ponad 16 m wysokości. Jej obecne wyposażenie jest głównie barokowe. Uwagę zwracają bogato zdobione organy z XVII w. Poprzednie wywieźli stąd Szwedzi.
Wnętrze katedry fromborskiej
W katedrze po prawej stronie od wejścia głównego traficie też na grób Mikołaja Kopernika.
Właściwie to można powiedzieć, iż z dużym prawdopodobieństwem jest to pochówek słynnego astronoma, który również czeka na ostateczne potwierdzenie genetyczne.
Wieża Kopernika
Naprzeciwko wejścia do katedry znajduje się najstarsza na wzgórzu wieża obronna. Wieża, którą po przybyciu do Fromborka zakupił Mikołaj Kopernik i stąd wzięła się jej nazwa. Wieża po remoncie została udostępniona do zwiedzania.
Byliśmy jednymi z pierwszych oglądających i możemy stwierdzić, iż jest wyjątkowo ciekawie zaaranżowana. Niegdyś Kopernik używał jej jako magazynu lub chronił się w niej w trudnych chwilach. Dziś parter zaaranżowano na średniowieczną kuchnię.
Na pierwszym piętrze odtworzona została sypialnia, gdzie na szczególną uwagę zasługuje oryginalne, średniowieczne łoże.
Na drugim piętrze znajduje się rodzaj pokoju dziennego, w jakim mógł pracować Kopernik.
Nam rzuciły się w oczy piękne witraże, na których zobaczyć można astronoma oraz układy słoneczne: heliocentryczny i ptolemejski.
Nowe witraże wieży Kopernika
Wieża Radziejowskiego
O tej wieży pisaliśmy Wam już we wcześniejszych tekstach poświęconych Zalewowi Wiślanemu, ale warto przypomnieć, iż niegdyś ta wieża była najważniejszą wieżą obronną na płaskim podejściu do twierdzy fromborskiej.
Dziś na jej wierzchołku się taras widokowy udostępniony turystom a niżej galeria sztuki.
A i tak największe wrażenie na zwiedzających robi wahadło Foucalta, które pokazuje ruch wirowy Ziemi.
Muzeum im. Mikołaja Kopernika
Spośród atrakcji na wzgórzu katedralnym, na szczególną uwagę, zasługuje Muzeum im. Mikołaja Kopernika i jego zbiory.
Mieliśmy to szczęście, iż trafiliśmy na wyjątkową prezentację pierwszego wydania dzieła Kopernika – „The Revolutionibus”, do którego wydawca z obawy dopisał „Orbium Celestium” czyli łącznie „O obrotach sfer niebieskich” i dołożył przedmowę teologa Andrzeja Osjandra, który twierdził, iż Kopernik prezentuje w księdze niepotwierdzone hipotezy. Księga została wypożyczona na krótki czas z Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu.
Co interesujące pierwsze wydanie ukazało w marcu 1543 roku, kilka miesięcy przed śmiercią kanonika warmińskiego i było we Fromborku do pierwszych wojen szwedzkich. Później zostało stąd przez Szwedów wywiezione i prawdopodobnie od tamtej pory nigdy się w tym mieście nie pojawiło.
Pierwsze wydanie „O obrotach”
Wstęp do większości atrakcji jest płatny:
Zwiedzanie katedry
- Bilet normalny – 14 PLN
- Bilet ulgowy – 11 PLN
- Młodzież i dzieci – 8 PLN
Wieża Radziejowskiego
- Bilet normalny – 14 PLN
- Bilet ulgowy – 8 PLN
Poza murami wzgórza katedralnego znajduje się nowy pałac biskupi. Wstęp do niego jest bezpłatny, jednak na zwiedzanie trzeba się wcześniej umówić.
Szpital św. Ducha
To wyjątkowe miejsce, które jako szpital funkcjonowało już w XV wieku a dziś to filia Muzeum im. Mikołaja Kopernika.
W Muzeum polecamy wyjątkowe wystawy czasowe, które zawsze nawiązują tematycznie do sfery cielesności, chorób i śmierci i wbrew temu co możecie sobie wyobrażać są inspirujące i zawsze chętnie tu wracamy.
A jeszcze ciekawsza jest ekspozycja zabytków historii medycyny, na której oprócz leków, literatury i narzędzi można zobaczyć… wypreparowane, dawne tatuaże.
Tuż przy szpitalu mieści się także ogród zielny zwany herbularius.
Wstęp jest płatny
- Bilet normalny – 13 PLN
- Bilet ulgowy – 9 PLN
Wieża wodna i port we Fromborku
Po tych atrakcjach polecamy zrobić sobie spacer do wyjątkowej Wieży Wodnej, najstarszej w Polsce, która pochodzi z 1571 roku i serwuje toruńskie pierniczki z miasta urodzenia Mikołaja Kopernika.
Port we Fromborku to wodne okno miasta na świat. Można tu dopłynąć jachtem lub houseboatem.
Pieniężno
To miasto, które Kopernik odwiedzał próbując z powodzeniem zasiedlać okoliczne wsie pustoszejące w trakcie pożogi wojennej. Do Pieniężna można dojechać samochodem, ale też rowerem, podróżując Wschodnim Szlakiem Rowerowym Green Velo, który w województwie warmińsko-mazurskim ma prawie 400 km.
Warto tu odwiedzić Muzeum Werbistów. Niestety w Muzeum trwa remont, który powinien zakończyć się w 2024 roku. Dlatego przed podróżą lepiej sprawdzić ich stronę internetową, by upewnić się czy Muzeum jest już czynne.
Szlak Kopernikowski w Lidzbarku Warmińskim
Jak my lubimy tu wracać. Lidzbark Warmiński jest naprawdę uroczym miastem, które, co z euforią dostrzegamy, zmienia się mocno na korzyść w ostatnich latach.
Co warto zobaczyć w Lidzbarku Warmińskim?
W czasach Kopernika było to miasto biskupów warmińskich. Słynny astronom mieszkał tu przez pewien czas pełniąc funkcję sekretarza i lekarza swojego wuja, biskupa Łukasza Watzenrode. Lidzbark w tym czasie, do 1795 roku pełnił funkcję stolicy Warmii.
Zamek w Lidzbarku Warmińskim
Gorąco polecamy odwiedzić zamek w Lidzbarku Warmińskim nazywany Wawelem Północy, z powodu swoich wyjątkowych krużganków wewnętrznych. To jeden z najlepiej zachowanych i najcenniejszych zabytków gotyku w Polsce. Dziś znajduje się w nim oddział Muzeum Warmii i Mazur.
Wrażenie robi wielki refektarz, który jest po prostu ogromny,
a także rokokowa kaplica.
Na zamku odkryto niedawno podczas jego renowacji tajemnicze, średniowieczne grafitti, które mogą być wykonane ręką Mikołaja Kopernika.
Zamek leży pomiędzy dwiema rzekami: Symsarną i Łyną. Do zamku jak i samego Lidzbarka można dopłynąć kajakiem Łyną co gorąco polecamy, bo może to być niezapomniany spływ.
Przedzamcze czyli Hotel Krasicki
Śmiało można powiedzieć, iż Warmia i Mazury zaskakują liczbą zabytkowych obiektów, przekształconych w obiekty hotelowe. Jednym z takich świetnych przykładów jest przedzamcze lidzbarskiego zamku.
Dziś mieści się tu naprawdę piękny Hotel Krasicki – obiekt z duszą, który wyróżnia się nie tylko ciekawymi wnętrzami, ale też sporą liczbą pomieszczeń nawiązujących do historii, a w szczególności do jednego z najbardziej wyjątkowych gospodarzy zamku czyli biskupa Ignacego Krasickiego.
Oranżeria Krasickiego w Lidzbarku Warmińskim
Na niewielkim wzniesieniu, w zasięgu wzroku z zamku i przedzamcza znajduje się letni pałacyk zbudowany pierwotnie w XVII wieku przez Jana Stanisława Zbąskiego a po zniszczeniu odbudowany przez biskupa Potockiego. Jednak to biskup Krasicki, kochający ogrody rozwinął go i upiększył do królewskiego poziomu.
Stworzył wokół modny park nazywany Krasiczynem. O plany lidzbarskich ogrodów zabiegał dwór carskiej Rosji, by je skopiować w Petersburgu.
Dziś mieści się tu Biblioteka Pedagogiczna i galeria sztuki.
Uzdrowisko w Lidzbarku Warmińskim i jego atuty
Lidzbark Warmiński od lat realizuje swój ambitny plan, by stać się uzdrowiskiem. I ten plan w roku 2023 udaje się zrealizować. Dzięki Termom Warmińskim, które powstały po lewej stronie drogi wjazdowej z Olsztyna do Lidzbarka wiele lat temu.
A także dzięki Tężniom Solankowym, które oddano do użytku niedaleko od Term w 2021 roku.
Całość planu zakończy uruchomienie Parku Zdrojowego.
Szlak Kopernikowski w Olsztynie
Nie będziemy obiektywni pisząc, iż Olsztyn jest jednym z jaśniejszych punktów Szlaku Kopernikowskiego na Warmii i Mazur. W końcu to nasze ukochane miasto. Jednak obiektywnie rzecz biorąc, Olsztyn pełnił niezwykle istotną rolę w życiu Mikołaja Kopernika. I naprawdę jest na nim niezwykle ważnym miejscem.
Olsztyn Kopernika
Kopernik mieszkał w Olsztynie kilka lat, przygotował i obronił tutejszy zamek przed atakiem Krzyżaków. Zasiedlał warmiński wsie opuszczone w czasie wojen i tutaj napisał niezwykle istotną rozprawę o reformie pieniądza, którą dwa lata później rozwinął w traktat „Zasady bicia monety”.
W Olsztynie jest mnóstwo miejsc wartych odwiedzenia i zamiast tekstu na blogu można by napisać o tym książkę, ale podrzucimy kilka miejsc, o których trzeba wspomnieć.
Zamek w Olsztynie
O zamku Kapituły Warmińskiej wspominaliśmy już w tekście poświęconym najpiękniejszym Zamkom Gotyckim Warmii i Mazur. Z kronikarskiego obowiązku przypomnimy, iż Kapituła zbudowała go w połowie XIV wieku na wzgórzu, nad brzegiem Łyny i była jego właścicielem do 1772 roku.
Mikołaj Kopernik mieszkał w północno-wschodnim skrzydle, skąd miał widok na Łynę, zamkowy młyn i dziedziniec. Obok znajdowały się przestronne komnaty urzędowe. Warto tu spojrzeć w górę na pięknie zdobione sklepienie kryształowe.
Ale najważniejsze o czym trzeba wspomnieć to, iż w krużgankach olsztyńskiego zamku znajduje się jedyny na świecie ocalały, oryginalny instrument astronomiczny Kopernika.
Astronom otrzymał bowiem zadanie zreformowania kalendarza, a zaczął prace od wyznaczenia dnia równonocy wiosennej. W tym celu otynkowano ścianę, na której odbite było światło z talerzyka postawionego na parapecie krużganków. Większość linii to gigantyczne hiperbole.
Jedna tworzy linię prostą i ta wyznaczała poszukiwany dzień. Na tablicy oznaczona jest literkami. Przy okazji Kopernik chciał zdobyć dowody na poparcie teorii heliocentrycznej.
Pomnik i ławeczka Kopernika w Olsztynie
Pod zamkiem od strony Łyny znajduje się najstarszy olsztyński pomnik Mikołaja Kopernika, autorstwa berlińskiego rzeźbiarza Johannesa Götza. Powstał w 1917 roku z inicjatywy Rady Miejskiej Olsztyna. Pierwotnie był na postumencie pod baldachimem. Po wojnie zmieniono cokół i przekuto napis:
„Obrońcy grodu olsztyńskiego przed najeźdźcą krzyżackim. Wielkiemu Polakowi Mikołajowi Kopernikowi wdzięczni Polacy”.
Natomiast w 2003 roku, w 650 rocznice nadania praw miejskich Olsztynowi i 530 rocznicę urodzin Kopernika, przed zamkiem powstała ławeczka Kopernika.
To zdecydowanie bardziej znane i cenione miejsce, które pokochali Olsztynianie i turyści.
Kopernik ma na niej wytarty nos, bo:
nowa, świecka tradycja mówi, iż kto potrze nos słynnego astronoma wróci do grodu na Łyną.
Stare Miasto w Olsztynie
Stare Miasto to jeden z punktów obowiązkowych zwiedzania Olsztyna, nie tylko w okresie letnim. W jego centralnym punkcie znajduje się gotycki Stary Ratusz, jeden z najstarszych budynków miasta, który pierwotnie powstał w XV wieku wieku, a później po pożarach był odbudowywany.
Dziś mieści się w nim Wojewódzka Biblioteka Publiczna. Ścianę najstarszej części zdobią piękne zegary słoneczne.
Rynek otoczony jest zabytkowymi kamienicami, z trzech stron wyróżniającymi się podcieniami.
Tutaj krzyżują się jeszcze dwa inne szlaki, którymi turyści mogą ruszyć, by poznawać miasto. To szlak Stawki Większej niż Życie, bo w Olsztynie kręcono ujęcia, aż do pięciu odcinków tego popularnego w czasie PRL serialu.
Tutaj też przechodzi jeden z najstarszych, bo istniejących około tysiąca lat – szlaków pielgrzymkowych czyli Szlak Jakubowy, który prowadzi do hiszpańskiego Santiago de Compostella.
Przez Stare Miasto płynie też największa rzeka regionu Łyna, którą można urządzić sobie miejski spływ kajakowy lub dopłynąć do Dobrego Miasta i Lidzbarka Warmińskiego, czyli dwóch miast na Szlaku Kopernikowskim.
Z czasów Kopernika zachowała się jedyna brama z murów miejskich zwana Wysoką.
Wyjątkowo piękna jest też bazylika konkatedralna pw. Św. Jakuba, patrona Olsztyna. Powstała w II połowie XIV wieku.
Bazylika mniejsza pw. św. Jakuba w Olsztynie
A organistą był w niej przez pewien czas, wybitny polski kompozytor urodzony na Warmii – Feliks Nowowiejski.
Dom Mendelsohna w Olsztynie
Na obrzeżach Starego Miasta, można trafić na interesujący Dom, stworzony przez wyjątkowego człowieka. Mało kto wie, iż w Olsztynie urodził się wybitny architekt,modernista okresu przed i powojennego czyli Erich Mendelsohn. To obok Kopernika, jeden z najsłynniejszych mieszkańców grodu nad Łyną.
Przy ulicy Zyndrama z Maszkowic znajduje się jego młodzieńcze dzieło czyli żydowski dom pogrzebowy Bet Tahara.
Ale autor nie był z niego zadowolony i wykreślił z listy swoich realizacji. Nie jest ono szerzej znany w Olsztynie i Polsce. Wyjątkowość tej pracy polega na tym, iż z zewnątrz wygląda on jak zwykły parterowy budynek. W środku jest druga konstrukcja z osobnym sklepieniem w kształcie piramidy.
Polecamy odwiedzenie tego miejsca.
Szlak Kopernikowski w Lubawie
Ostatnim miejscem, które chcemy wyróżnić w tej części Szlaku jest Lubawa. Mikołaj Kopernik odwiedzał tu swojego przyjaciela, biskupa Tiedemana Giese, który wcześniej jak on, był kanonikiem warmińskim.
Zamek w Lubawie
W Lubawie, na zamku biskupów chełmińskich, Kopernik był przekonywany przez biskupa Giesego i wysłannika Martina Lutra – Retyka, do wydania dzieła „O obrotach”, aż w końcu tym namowom uległ.
Dziś w Lubawie, możemy oglądać jedynie ruiny dawnego zamku, które zostały w części odrestaurowane.
Zachował się częściowo dawny układ miasta, malownicze uliczki, którymi warto pospacerować.
Wyjątkowo interesujący jest drewniany kościół św. Barbary.
A także gotycki kościół św. Anny i fragmenty fortyfikacji miejskich z dwiema gotyckim basztami.
Szlak Kopernikowski na Warmii i Mazurach – film
Tekst powstał przy współpracy Warmińsko-Mazurskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej, która realizuje projekt promocji Szlaku Kopernikowskiego na Warmii i Mazurach.