Stres jest bolączką każdej grupy wiekowej zarówno dzieci, młodzieży, dorosłych jak i osób starszych. Większość chorób w XXI wieku powiązana jest bezpośrednio lub pośrednio ze stresem. Stres jest ogromnym czynnikiem przyczyniających się do rozwoju wielu jednostek chorobowych.
Do gabinetów dietetycznych trafia coraz więcej pacjentów z insulinoopornością, chorobami nowotworowymi, zaburzeniami pracy układu krążenia, chorobami autoimmunologicznymi takimi jak choroba Hashimoto, zapalenie stawów, łuszczyca i wiele innych, których przebieg może nasilać stres. Permanentny stres może negatywnie wpływać między innymi na pracę żołądka, jelit w tym na uszkadzanie mikrobiomu jelitowego i bariery jelitowej dając predyspozycje do licznych chorób powiązanych z zaburzeniami trawienia. Liczne zaburzenia pracy przewodu pokarmowego rzutują zaś na zdrowie całego organizmu, w tym na odporność. Stres nie tylko zagraża prawidłowemu funkcjonowaniu układu pokarmowego, ale również naszej gospodarce hormonalnej – może dojść do zaburzenia pracy insuliny co w konsekwencji będzie prowadziło do insulinooporności i/lub nadmiernych stanów zapalnych. Przy długotrwałym stresie możemy spodziewać się również zaburzenia pracy tarczycy, wskutek wzrostu poziomu hormonu TSH.
Jako dietetyk kliniczny codziennie spotykam się z pacjentami, którzy są ofiarami stresu, dlatego apeluję, dbajmy o zdrowie i zapobiegajmy. Wymieniłam tylko kilka aspektów zdrowotnych związanych ze stresem, jednak chorób, których przyczyna często leży w stresie jest znacznie więcej. Zanim przejdę do diety i w jaki sposób możemy wspierać nasz organizm zaznaczę, iż na zdrowie całego organizmu składa się zarówno zdrowie psychiczne jak i fizyczne. Dbajmy o to co kładziemy na talerz, ale również o nasze samopoczucie.
W walce ze stresem cudownie sprawdzają się różnego rodzaju techniki relaksacyjne, ale co możemy zrobić ze strony diety – jakie składniki warto uwzględniać w codziennej diecie, aby zniwelować skutki działania stresu?
Pamiętajmy o takich substancjach jak:
– polifenole – są to związki występujące w produktach pochodzenia roślinnego. Dzięki ich aktywności biologicznej mają adekwatności antyoksydacyjne. Dobrym źródłem związków polifenolowych jest: kurkumina, brokuł, jarmuż, papryka, cebula, aronia, truskawki, borówki, cytryny, cykoria, karczochy, siemię lniane, grejpfrut, zielona herbata i wiele innych.
– Substancje antyoksydacyjne takie jak: likopen (pomidory), luteina (jarmuż, szpinak), zeaksantyna (brokuł, jarmuż, szpinak), karotenoidy (marchew), astaksantyna (krewetki).
– Witaminy antyoksydacyjne takie jak: witamina E (źródło tłuszcze roślinne), witamina A (źródło tłuszcze zwierzęce), witamina C (papryka, acerola, pigwa).
– Składniki mineralne takie jak cynk (kasza gryczana, jaja, pestki dyni), selen (orzechy brazylijskie, łosoś), miedź (nasiona słonecznika, orzechy, kakao), żelazo (mięso, pestki dyni) – wspierają one usuwanie wolnych rodników, które powstają w skutek stresu oksydacyjnego.
Dodatkowo nie zapominajmy o tym, iż każdy organizm lubi stabilność. Oznacza to, iż żyjemy w różnego rodzaju rytmach np. w rytmie dobowym. Brak zachowania higieny snu i jedzenia wywołuje stres w organizmie. Pamiętajmy o tym, aby jeść posiłki regularnie o stałych porach. Unikajmy podjadania między posiłkami w szczególności przekąsek wysokocukrowych.
Dietę dobiera się do konkretnego pacjenta i jego indywidualnych potrzeb – o ile stres wpływa przykładowo na pracę żołądka to dieta powinna wspierać pracę tego organu. Dzięki wprowadzeniu odpowiedniej interwencji żywieniowej jesteśmy w stanie zniwelować skutki działania stresu. Zachęcam do indywidualnych konsultacji w celu skomponowania diety pod indywidualne potrzeby.
Aleksandra Skowyra
Dietetyk Kliniczny
