Lubimy odwiedzać zamki! Czasem ich stan zachowania jest zachwycający, a innym razem czekają na nas urokliwe ruiny będące świadectwem historii. Ruiny zamku w Melsztynie to pamiątka po sporym obiekcie zlokalizowanym nad brzegiem Dunajca, z których rozpościera się niezwykła panorama okolicy.
Zamek Melsztyn – lokalizacja i dojazd
Ruiny zamku w Melsztynie zlokalizowane są powiecie tarnowskim, w województwie małopolskim. Najbliższym miastem jest Zakliczyn, oddalony o około 5 kilometrów od zamku, a od Tarnowa obiekt oddalony jest o około 26 kilometrów. Tuż obok zamku przepływa Dunajec, ale o tym poczytacie też za chwilę. Ruiny zlokalizowane są na wzgórzu o nazwie Zamczysko o wysokości 339 metrów.
My do zamku przyjechaliśmy samochodem, a na czas zwiedzania zostawiliśmy go na poboczu, niedaleko drogi do zamku. Tuż obok znajduje się spory parking przy budynku o adresie Melsztyn 70, który prawdopodobnie jest świetlicą, ale czy można tam parkować, tego nie wiemy.
Ruiny zamku w Melsztynie – wieża
Ruiny zamku w Melsztynie – wieżaZwiedzanie i dostępność
Zamek w Melsztynie, a adekwatnie teren, na którym kiedyś całe założenie obronne się znajdowało jest dostępny do zwiedzania bez żadnych opłat. Wyróżnia się na nim odbudowana wieża, mur ze strzelnicami, pozostałości wielobocznej leży i niewielki taras widokowy na dolinę Dunajca.
Ruiny zamku w Melsztynie i ich historia
Historia zamku sięga 1347 roku, kiedy to jego budowę zlecił kasztelan krakowski Specymir herbu Leliwa. Piętnaście lat później biskup krakowski Jan Bodzanta (lub Bodzenta) poświęcił znajdującą się tam kaplicę. To ten sam biskup, któremu swoją nazwę i rozwój zawdzięcza położony w świętokrzyskim Bodzentyn. Przez dwa wieki był on siedzibą rodu Leliwitów Melsztyńskich, a na początku XVI wieku został sprzedany Mikołajowi Jordanowi z Myślenic (kasztelanowi wojnickiemu). W tym okresie został on przebudowany ze stylu gotyckiego na renesansowy. Poprzez małżeństwa dzieci, zamek przeszedł w ręce rodziny Tarłów, a później Lanckorońskich.
Ten ostatni ród był właścicielami zamku w Melsztynie do jego upadku. W 1760 roku przeszedł on w ręce Macieja Lanckorońskiego (kasztelana kijowskiego), a 10 lat później został pierwszy raz zdewastowany przez konfederatów barskich, a w późniejszym czasie wielokrotnie rabowany. Stał się on też celem poszukiwaczy skarbów i lokalnych mieszkańców, którzy w murach zamkowych znaleźli idealny i darmowy surowiec do budowy.
Współczesna historia zamku wiąże się z rokiem 2008, kiedy to przekazany on został w użytkowanie gminie Zakliczyn (jego formalnym właścicielem były Lasy Państwowe). Przeprowadzone zostały na nim prace archeologiczne i rozpoczęła się renowacja i rekonstrukcja niektórych z obiektów. Najwyraźniejszym efektem tych prac jest prawie 30 metrowa wieża. W 2021 roku gmina stała się pełnoprawnym właścicielem ziemi, na której znajdują się ruiny zamku w Melsztynie.
Stan obecny
Wieża zamkowa zwana Donżonem, która odbudowana została w ramach prac renowacyjnych w latach 2018-2023 uratowała moim zdaniem to miejsce przed zapomnieniem. Przed jej odbudowaniem, można było traktować Melsztyn, jako zarastające ruiny, a odbudowanie wieży, do której możemy wejść i podziwiać z góry panoramę okolicy sprawiło, iż miejsce to stało się ciekawsze dla turystów odwiedzających ten region.
Od drogi, do zamku dzieli Was kilkadziesiąt metrów. Pierwszym obiektem, który zobaczycie jest wspomniana wieża. Jej dolna część to oryginalna budowla, a partie górne zostały zrekonstruowane. Idąc dalej w kierunku południowym mijamy mur z otworami strzelniczymi oraz zagłębienie, w którym znajdowała się cysterna (zbiornik). Następnie mijamy pozostałości piwnic i budynków, aby dojśc w okolice dawnej wielobocznej wieży, spod której rozpościera się pomiędzy drzewami widok na dolinę Dunajca.
Patrząc na próby rekonstrukcji zamku na rycinach to kiedyś prezentował się on monumentalnie. Dzisiaj ruiny nie robią już takiego wrażenia, ale przez cały czas są ciekawym świadectwem przeszłości. Zamek Melsztyn, kiedyś górujący nad okolicą, dzisiaj po rekonstrukcji wyłania się z otaczającej go zieleni, ale czasy świetności są już tylko wspomnieniem.
Ruiny zamku w Melsztynie posiadają także swoje legendy i historie. Jedna z nich mówi o kilkukilometrowych lochach, które miały być także kryjówką w razie ataku nieprzyjaciela. Podobno w ruinach, spotkać można ducha rycerza w zbroi jadącego z proporcem – mówi się, iż to Sputko III z Melsztyna, który zginął w bitwie pod Grotnikami i wraca do domu.
Niezwykłe widoki
Zamek Melsztyn znajdował się na wzgórz Zamczysko wznoszącym się ponad 300 metrów nad poziom morza. Widoki z dzisiejszych ruin i zrekonstruowanej wieży są niesamowite. Możemy podziwiać okoliczne lasy i dolinę Dunajca, który wije się pomiędzy wzniesieniami, ale także położoną nieopodal Winnicę Talaska. Warto się tu wybrać choćby dla tych widoków, które na mnie zrobiły spore wrażenie.
Co w okolicy?
Zamek Melsztyn leży w województwie małopolskim, a jego okolica obfituje w interesujące miejsca! Znajdziecie tam sporo podobnych obiektów zamkowych, ale planując wizytę w Melsztynie warto odwiedzić także położone niedaleko Ciężkowice. Oprócz parku zdrojowego, w którym możecie poddać się za darmo zabiegom balneoterapii – terapii wodą (czyli pomoczyć nogi i ręce w niewielkich basenach o odpowiedniej temperaturze i głębokości), zajrzyjcie także do Skamieniałego Miasta.
Jeżeli planujecie większą wycieczkę po regionie to koniecznie odwiedźcie także Tarnów. Samo miasto robi spore wrażenie niezwykłym, zachowanym układem urbanistycznym i zabytkami. Warto zobaczyć tarnowskie muzea, Pasaż Odkryć, Cmentarz Żydowski czy ruiny zamku, ale także wybrać się na wycieczkę po okolicy. Czeka na Was m.in. Szlak Eno Tarnowskie czy też malowana wieś Zalipie.
