W wielu teleturniejach i quizach można natrafić na pytanie: jaki polski władca znajduje się na banknocie x-złotowym? Większość pewnie bez problemu uda nam się rozszyfrować (królowie są także podpisani). Banknoty, których używamy jako środek płatności, dla Polaków znaczą dużo więcej niż zapłata za zakupy i nie chcemy ich wymienić na walutę EURO. Polskie pieniądze nie są także wytworem wyobraźni Andrzeja Ryszarda Heidricha, który odpowiada za wygląd naszych banknotów. Polska waluta to historia naszej ojczyzny, zapisana dzięki symboli, ukrytych znaków, alegorii i dzieł sztuki, które stanowią niepodważalne dziedzictwo historyczne naszych przodków. W tym krótkim artykule odkryję tylko jedną maleńką tajemnicę, ale nie martwcie się innym razem przedstawię kolejną ciekawostkę związaną z naszym regionem i pierwszymi Piastami.
Banknot 10 zł – Źródło: NBPPopularna „dycha” – banknot o nominale 10 zł przedstawia na awersie wizerunek księcia Mieszka I, pierwszego władcy Polan. Na drugiej stronie (rewersie) – mieszkowy denar, ale czy na pewno… niektórzy historycy mają wątpliwości. Uważają, iż denary mogły pojawić się dopiero za panowania Bolesława Chrobrego a moneta została wybita dla Mieszka II. Tego nie wiemy na 100 %. Z lewej strony władcy przedstawiono dwie rozety inspirowane wzorem z posadzki, którą odkryto w podziemiach Katedry w Gnieźnie – pierwszej stolicy Polski. Poniżej zajmę się właśnie tym zabytkiem z czasów piastowskich.
W podziemiach gnieźnieńskiej katedry (wejście przy wieży od strony północnej), nazywanej „Matką Polskich Katedr” możemy zobaczyć wiele zabytków sztuki romańskiej znalezionych podczas badań archeologicznych. Jednym z nich są fragmenty ceramicznej posadzki powlekanej szkliwem o zabarwieniu żółtym, granatowym i zielonkawym (o motywach koncentrycznych plecionek, szachownic i zygzaków). Odkryte pozostałości posadzki, fachowcy przypisują do dwunastowiecznej, wcześniejszej romańskiej budowli, niesłusznie uważane poprzednio za element wystroju katedry przedromańskiej. Przypuszcza się także, iż posadzkę położono już w trakcie użytkowania świątyni. Płytki miały różne kształty, od kwadratów po różnorodne geometryczne wykroje, tworzące zaawansowane kompozycje ornamentalne. W zachodniej części nawy głównej kompozycja składała się z kół, które opasują czteroramienną gwiazdę a po bokach pasami ułożone są płytki w szachownicę. W północnej nawie odkryto płytki trójkątne i kwadratowe, składające się na większe kwadraty. Natomiast w południowej nawie jeszcze inna kompozycja – dwa koncentryczne, zamknięte układy plecionkowe na planie większego kwadratu. Od drugiej, fragmentarycznie zachowanej kompozycji kolistej, oddzielają go pasy płytek tworzących literę V. Zdaniem wybitnego historyka sztuki prof. Zygmunta Świechowskiego odkryte posadzki naśladują bizantyjskie i włoskie pawimenty marmurowe. W romańskich kościołach Nadrenii, można znaleźć podobne analogie na dwunastowiecznych posadzkach ceramicznych.
Banknot 10 zł – Źródło: NBPMam nadzieję, iż teraz nie macie wątpliwości, iż gnieźnieńska posadzka z czasów architektury romańskiej jest bardzo ważna i nie przypadkowo zdobi banknot 10-złotowy… O tej ciekawostce wspominałem już wcześniej w wydanym przewodniku o architekturze i rzeźbie romańskiej na Szlaku Piastowskim, który być może posiadacie w swojej prywatnej bibliotece
Pozostałe symbole na banknocie:
- Po drugiej stronie (prawej) Mieszka I, znajduje się ornamentyka roślinna, która nawiązuje do naczyń liturgicznych, używanych w okresie romańskim,
- Na denarze w środkowej części znajduje się krzyż, umieszczony na czymś, co przypomina pół koła. Istnieją dwie różne interpretacje: wizerunek świątyni lub kaplicy zakończonej krzyżem lub mitra książęca (nakrycie głowy władcy),
- Bo obu stronach denara znajdują się kolumny romańskie (tym razem nie ze Strzelna), które pochodzą z Opactwa Benedyktynów w podkrakowskim Tyńcu.
Damian Rybak
Fotogaleria – romańska posadzka w podziemiach Katedry w Gnieźnie:
Wkrótce kolejne ciekawostki, zabytkowe kościoły, architektura drewniana, dwory i pałace, muzea, romantyczne parki, pomniki przyrody, miejsca związane z archeoturystyką, zabytki techniki, perły architektury, cuda natury, skarby kultury oraz turystyczne szlaki z Kujaw, Pałuk i Wielkopolski, a także atrakcje i ciekawostki z regionu, stanowiące niepodważalne dziedzictwo bądźcie zatem na bieżąco korzystając ze strony dziedzictworegionu.pl
Jeśli podobał Wam się artykuł – nie przechodź obok niego obojętnie Polub stronę na Facebooku (zostaw łapkę w górę lub serducho), jeżeli masz jakieś pytanie – zostaw tam komentarz, a jeżeli chcesz się podzielić informacją ze swoimi znajomymi – po prostu udostępnij innym na profilach społecznościowych, za co z góry dziękuję.
Żaden fragment niniejszego artykułu, nie może być reprodukowany w formie elektronicznej, zapisywany w systemach pamięciowych, systemach fotokopii, nagrań lub innych metodach bez pisemnej zgody właściciela praw autorskich (może być jednak udostępniany na profilach społecznościowych z podaniem źródła – dziedzictworegionu.pl).
Prawa autorskie związane z witryną internetową dziedzictworegionu.pl podlegają ochronie Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r. (Dz. U. z 1994 r. nr 24, Poz.83 ze zm.).
