Okres kwietnia, maja i czerwca był u rzecznika konsumentów szczególnie intensywny, gdyż bardzo często zgłaszali się konsumenci w sprawie reklamacji zakupionych używanych samochodów. Cieplejsze miesiące sprzyjają zakupom pojazdów, ponieważ wiele osób decyduje się na zmianę środka transportu przed wakacjami, planując dłuższe wyjazdy i urlopy. Wzmożona liczba transakcji prowadzi również do większej liczby zgłoszeń dotyczących wad zakupionych pojazdów.
Reklamacja samochodu, zwłaszcza używanego, może stanowić poważne wyzwanie dla konsumentów. Warto wiedzieć, iż istnieją dwa główne sposoby dochodzenia swoich praw w przypadku wykrycia wady pojazdu: na podstawie rękojmi uregulowanej w Kodeksie cywilnym (umowę zawierają dwie osoby niemające firmy) oraz z tytułu niezgodności towaru z umową (zakup pojazdu przez konsumenta z komisu, salonu samochodowego), zgodnie z ustawą o prawach konsumenta. W niniejszym poradniku porównam oba te tryby, analizując ich specyfikę i różnice, oraz przedstawię praktyczne aspekty reklamacji samochodu w obu przypadkach.
W jaki sposób konsument może skutecznie zgłaszać wady samochodu? Jakie są obowiązki sprzedawcy w przypadku stwierdzenia wady pojazdu oraz jakie uprawnienia przysługują konsumentowi? W jaki sposób zmieniły się przepisy dotyczące ochrony konsumenta od 1 stycznia 2023 roku i jak wpływają one na procedurę reklamacji?
Zacznę od tego, iż od 1 stycznia 2023 roku nastąpiły istotne zmiany w przepisach dotyczących ochrony praw konsumentów. Zmiany te przeniosły część regulacji dotyczących uprawnień konsumentów w przypadku stwierdzenia wady towarów z Kodeksu cywilnego do ustawy o prawach konsumenta. Oznacza to, iż w przypadku zakupu towarów, takich jak samochody, obowiązują nowe zasady określone w ustawie o prawach konsumenta. Nowe przepisy oznaczają nieco inną ścieżkę dochodzenia swoich praw. W pierwszej kolejności konsument, który nabył wadliwy towar, może żądać naprawy lub jego wymiany. Dopiero jak sprzedawca odmówi, w kolejnym kroku możemy wymagać obniżenia ceny lub odstąpienia od umowy.
Zacznę od sytuacji, w której jako konsumenci kupujemy samochód z ukrytymi wadami od przedsiębiorcy, niezależnie czy jest to komis czy salon. Przykładowo, Pan Jan kupił samochód z komisu samochodowego. W ogłoszeniu zapewniano, iż pojazd nie wymaga żadnego wkładu finansowego ani napraw, a wszystkie systemy działają sprawnie. Poinformowano jedynie o drobnych mankamentach szyby i poduszki silnika. Po kilku dniach użytkowania Pan Jan zauważył, iż samochód intensywnie dymi. Po wizycie u mechanika okazało się, iż problem wynika z uszkodzonego wirnika turbiny, który ma luzy. Innym przykładem może być sprawa Pani Karoliny, która również nabyła samochód od przedsiębiorcy. W ogłoszeniu komis zapewniał, iż wszystkie systemy elektroniczne działają bez zarzutu. Po kilku tygodniach użytkowania pojazdu Pani Karolina zauważyła, iż system nawigacji oraz systemy wspomagające parkowanie przestały działać prawidłowo. Co możemy zrobić w takich przypadkach?
W każdym z tych przykładów ważne jest, aby kupujący zgłosił reklamację jak najszybciej po stwierdzeniu problemu. Reklamację można złożyć ustnie, ale dla celów dowodowych zalecam zawsze pisemną formę, np. poprzez e-mail lub list polecony. Ważne jest zawarcie w reklamacji szczegółowych informacji o problemie, datę zakupu, dane kontaktowe oraz ewentualnie załączenie ekspertyzy od mechanika potwierdzającej usterkę. Przy składaniu reklamacji warto mieć przygotowane wszystkie dokumenty związane z zakupem, takie jak umowa kupna-sprzedaży, ogłoszenie sprzedaży (jeśli jest dostępne) oraz wszelkie poprzednie korespondencje z komisem lub salonem. Zgodnie z art. 43d ust. 1 ustawy o prawach konsumenta, właściciel pojazdu może żądać naprawy lub wymiany. W przypadku odmowy naprawy/wymiany lub braku reakcji komisu, właściciel pojazdu może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny lub odstąpieniu od umowy zgodnie z art. 43e ust. 1.
Wystarczy zatem, iż zgłosimy do przedsiębiorcy (komisu, salonu), iż zakupiony pojazd jest niezgodny z umową i opiszemy niezgodności. Sformułowanie żądania (np. naprawa, wymiana), nie jest konieczne. Natomiast istotna jest pełna treść wiadomości od konsumenta. Nie ma zatem konieczności, aby reklamacja: została złożona w określonej formie, na udostępnionym przez komis formularzu. Ponadto przedsiębiorca ma obowiązek odpowiedzieć na naszą reklamację w terminie 14 dni wynika to z ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (art. 7a). o ile przedsiębiorca nie udzielił odpowiedzi w tym terminie, uważa się, iż uznał reklamację (art. 7a ust. 2 tej ustawy).
Niezgodność towaru z umową samochodu to wszelka niesprawność lub defekty pojazdu, o których kupujący nie był poinformowany podczas zakupu i których nie mógł zauważyć podczas oględzin. Pojęcie niezgodności towaru z umową jest szersze od wadliwości i obejmuje zarówno te usterki, które sprzedawca znał, ale je zataił, jak i te, o których nie miał wiedzy. Niezgodność towaru z umową to zatem defekty samochodu, które istniały w momencie zawarcia umowy, ale były niewidoczne na pierwszy rzut oka i o którym sprzedawca nie poinformował, a które wpływa na wartość lub funkcjonalność pojazdu.
Co istotne w przypadku zakupu aut używanych, podobnie jak części używanych, trzeba zachować zdrowy rozsądek. Trudno domagać się po dwóch latach od zakupu auta używanego wymiany części eksploatacyjnych lub usunięcia awarii, które ewidentnie wynikają ze zużycia auta i długiego okresu eksploatacji lub np. korozji. W takich przypadkach sądy z reguły stają po stronie sprzedawcy, a nie konsumenta. Z drugiej jednak strony, zatajenie umyślnie niezgodności, np. powypadkowej przeszłości auta, w wyniku której samochód może być niebezpieczny w dalszej eksploatacji, oznacza, iż kupujący ma prawo domagać się zwrotu pieniędzy.
W przypadku problemów z reklamacją samochodu u przedsiębiorcy, można skorzystać z pomocy interwencji rzecznika konsumentów. Rzecznik może wystąpić do komisu lub salonu w celu wyjaśnienia sprawy polubownie, co często pomaga w rozwiązaniu sporu.
Natomiast w przypadku, gdy umowę zawierają dwie osoby prywatne, jest to klasyczna transakcja pomiędzy dwoma osobami nieprowadzącymi działalności gospodarczej. Takie sytuacje są często zgłaszane do rzecznika konsumentów, jednak niestety rzecznik w tego typach problemach ma ograniczone możliwości, ponieważ sprawa nie ma charakteru konsumenckiego. W takich przypadkach rzecznik może jedynie doradzić i podpowiedzieć, jak przygotować pismo reklamacyjne, ale nie ma uprawnień do interweniowania do osób prywatnych.
Zatem zawsze należy dokładnie zbadać kto jest stroną umowy, aby skutecznie dochodzić ewentualnych roszczeń. W sytuacji, gdy kupujemy od osoby prywatnej mamy status kupującego niebędącego konsumentem, zatem zastosowanie będą miały zapisy art. 556 i dalsze Kodeksu cywilnego dotyczące rękojmi.
Kluczowe jest, abyśmy jako kupujący byli świadomi swoich praw i wiedzieli, jakie kroki podjąć w przypadku stwierdzenia niezgodności towaru z umową. Na koniec, dodam, iż warto zachować zdrowy rozsądek i należy pamiętać, iż nie wszystkie usterki mogą być podstawą do reklamacji, zwłaszcza jeżeli wynikają one z naturalnego zużycia pojazdu. Świadomość swoich praw oraz odpowiednie przygotowanie do ewentualnej reklamacji mogą znacznie zwiększyć szanse na pozytywne rozstrzygnięcie sprawy. Natomiast w przypadku problemów zawsze warto skorzystać z pomocy rzecznika konsumentów, który może pomóc, doradzić czy też wystąpić z interwencją.
Miłosz Niedźwiecki – Powiatowy Rzecznik Konsumentów
