Sekretarz generalny ONZ, Antonio Guterres, wystosował ostrzeżenie do Izraela i Rosji, wskazując na „wiarygodne podejrzenia” systematycznego stosowania przemocy seksualnej przez ich siły zbrojne.
W raporcie przedstawionym Radzie Bezpieczeństwa ONZ udokumentowano m.in. przemoc genitalną, wymuszoną nagość i poniżające rewizje osobiste.
„Dowody ujawniają deprymujący wzrost przemocy seksualnej i ze względu na płeć, mającej na celu terroryzowanie i utrwalanie systemu opresji” – stwierdziła przewodnicząca Komisji ONZ ds. Terytorium Palestyny, Navi Pillay.
Według ustaleń, izraelskie siły miały stosować takie praktyki wobec palestyńskich więźniów w kilku ośrodkach, a rosyjskie – głównie wobec ukraińskich jeńców wojennych, zarówno w oficjalnych, jak i nieoficjalnych miejscach detencji.
W 2024 roku dziewięciu izraelskich żołnierzy zostało zatrzymanych i przesłuchanych w sprawie zbiorowego gwałtu na palestyńskim więźniu w ośrodku Sde Teiman.
Udokumentowane wzorce nadużyć
Rosja nie odniosła się publicznie do raportu i unikała kontaktów ze specjalnym wysłannikiem ONZ. Brak dostępu dla niezależnych obserwatorów i aktywne kampanie dezinformacyjne utrudniają potwierdzenie skali nadużyć.
„Ostrzegam izraelskie siły zbrojne i bezpieczeństwa o możliwym umieszczeniu na liście w następnym cyklu sprawozdawczym, z powodu znaczących obaw dotyczących wzorców pewnych form przemocy seksualnej, które zostały konsekwentnie udokumentowane przez Organizację Narodów Zjednoczonych” – napisał Sekretarz generalny ONZ, Antonio Guterres w liście do Danny’ego Danona, ambasadora Izraela przy ONZ.
ONZ jest zaniepokojona „wiarygodnymi informacjami o naruszeniach przez izraelskie siły zbrojne i bezpieczeństwa, popełnionymi przeciwko Palestyńczykom w kilku więzieniach, ośrodku detencyjnym i bazie wojskowej”. Ze względu na „konsekwentne odmowy dostępu monitorom ONZ” trudno było ustalić pełny obraz wzorców i systematyczności tych działań.
Guterres wezwał do podjęcia „niezbędnych środków w celu zapewnienia natychmiastowego zaprzestania wszystkich aktów przemocy seksualnej”.
Odpowiedź Izraela
Odpowiadając na list, Danon stwierdził, iż „Sekretarz Generalny po raz kolejny wybiera przyjęcie za dobrą monetę bezpodstawnych oskarżeń, które są przesiąknięte stronniczymi publikacjami”, i wezwał ONZ do skupienia się na przemocy seksualnej popełnionej przez Hamas. „Izrael nie będzie unikał ochrony swoich obywateli i będzie przez cały czas działał zgodnie z prawem międzynarodowym” – dodał.
IDF wielokrotnie odrzucały zarzuty systematycznych nadużyć. Izrael prowadzi kilka zakładów więziennych, w których przetrzymuje Palestyńczyków, w tym Ketziot na pustyni Negew, Megiddo i Gilboa w pobliżu Zachodniego Brzegu, Etzion w Jerozolimie i inne.
Ustalenia organizacji i komisji ONZ
Raport izraelskiej organizacji praw człowieka B’Tselem z 2024 roku stwierdził, iż przemoc seksualna była wielokrotnie stosowana przez żołnierzy lub strażników więziennych wobec palestyńskich zatrzymanych.
W marcu Komisja ONZ ustaliła, iż Izrael „w coraz większym stopniu stosował przemoc seksualną, reprodukcyjną i inne formy przemocy opartej na płci” przeciwko Palestyńczykom, „jako część szerszych wysiłków mających na celu podważenie ich prawa do samostanowienia”. Zarzucono mu także „akty ludobójcze poprzez systematyczne niszczenie placówek opieki zdrowotnej w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego”.
Misja Izraela przy ONZ w Genewie odrzuciła te oskarżenia jako „bezwstydną próbę inkryminacji” armii.
Kontekst: zarzuty wobec Hamasu
W ubiegłym roku zespół ONZ znalazł „jasne i przekonujące” informacje, iż zakładnicy w Gazie byli molestowani seksualnie, oraz „uzasadnione podstawy” do wierzenia, iż przemoc seksualna tam trwa.
Specjalny wysłannik ONZ Pramila Patten potwierdziła istnienie „uzasadnionych podstaw do wierzenia, iż przemoc seksualna związana z konfliktem, w tym gwałt i gwałt grupowy, miały miejsce” podczas ataku Hamasu z 7 października w Izraelu.
Możliwe konsekwencje
Umieszczenie Izraela i Rosji na liście ONZ może skutkować sankcjami, izolacją dyplomatyczną i zwiększoną presją na działania Międzynarodowego Trybunału Karnego.
ONZ ostrzega, iż bezkarność utrwala cykle przemocy, podważa zaufanie do prawa międzynarodowego i może zwiększać potrzebę zewnętrznej interwencji.
Ostrzeżenie Guterresa wpisuje się w szersze wysiłki ONZ na rzecz pociągania do odpowiedzialności państw oskarżanych o najpoważniejsze zbrodnie wojenne, choć przeszkody polityczne i informacyjne przez cały czas utrudniają osiągnięcie sprawiedliwości i trwałego pokoju.
