Prażonki, zwane także pieczonkami, to jedno z najbardziej charakterystycznych dań kuchni Zagłębia Dąbrowskiego. To prosta, ale niezwykle smaczna potrawa, którą od lat przygotowuje się na świeżym powietrzu – najlepiej nad ogniskiem, w żeliwnym garnku. Pieczone ziemniaki z boczkiem, kiełbasą i cebulą tworzą aromatyczne, sycące danie, które nie tylko zaspokaja głód, ale też buduje atmosferę spotkań rodzinnych i towarzyskich.
Tradycja przygotowywania prażonek sięga XIX wieku i jest silnie związana z życiem górników i hutników pracujących w Zagłębiu Dąbrowskim. W Dąbrowie Górniczej i okolicach, gdzie ciężka praca w kopalniach i hutach wymagała kalorycznych posiłków, prostota i dostępność składników miały najważniejsze znaczenie. Ziemniaki, kiełbasa, boczek i cebula były tanie i łatwo dostępne, a przygotowanie pieczonek w jednym garnku nad ogniskiem pozwalało na szybki, wspólny posiłek.
Dziś prażonki to nieodłączny element lokalnych imprez plenerowych, rodzinnych spotkań i tradycyjnych biesiad. Można je przygotować zarówno nad ogniskiem, jak i w domowym piekarniku, ale to właśnie wersja „z kotła” uchodzi za tę jedyną, prawdziwą.
Przepis na tradycyjne prażonki z Dąbrowy Górniczej
➡️ Porcja: dla 6 osób
⏳ Czas przygotowania: 1,5 godziny
Składniki:
- 2 kg ziemniaków (najlepiej odmiany mączyste, np. Irga)
- 300 g boczku wędzonego
- 300 g dobrej kiełbasy śląskiej lub wiejskiej
- 2 duże cebule
- 2 marchewki (opcjonalnie, dla lekkiej słodyczy)
- 2 ząbki czosnku
- 3 łyżki smalcu lub oleju
- Sól i pieprz do smaku
- 1 łyżeczka majeranku
- ½ łyżeczki papryki słodkiej lub ostrej (opcjonalnie)
- 3-4 liście kapusty (do wyłożenia dna garnka)
Przygotowanie:
1. Przygotowanie składników
- Obierz ziemniaki i pokrój w grube plastry (ok. 0,5 cm).
- Boczek pokrój w kostkę, a kiełbasę w plasterki.
- Cebulę obierz i pokrój w piórka.
- Marchewki, jeżeli używasz, pokrój w cienkie talarki.
- Czosnek posiekaj drobno.
2. Przygotowanie garnka
- Żeliwny garnek (tzw. kociołek) dokładnie natłuść smalcem lub olejem.
- Dno wyłóż liśćmi kapusty – to zapobiegnie przypaleniu ziemniaków.
3. Układanie warstw
- Na dno garnka wsyp pierwszą warstwę ziemniaków.
- Następnie dodaj trochę boczku, kiełbasy i cebuli.
- Posyp solą, pieprzem, majerankiem i odrobiną czosnku.
- Powtarzaj warstwy, aż skończą się składniki, na wierzchu układając ziemniaki.
4. Pieczenie na ognisku lub w piekarniku
- Na ognisku: Zamknij garnek pokrywką i umieść na żarzącym się ognisku. Piecz ok. 1-1,5 godziny, co jakiś czas potrząsając garnkiem, aby składniki się nie przypaliły.
- W piekarniku: jeżeli robisz prażonki w domu, przykryj garnek folią aluminiową i piecz w 180°C przez około 1,5 godziny.
5. Podanie
Gorące prażonki podawaj prosto z garnka, najlepiej z kwaśnym mlekiem, kefirem lub maślanką. Można je również posypać świeżym koperkiem lub natką pietruszki.
Z czym podawać prażonki?
- Z ogórkami kiszonymi lub małosolnymi – przełamują tłustość boczku
- Z maślanką lub kefirem – klasyczny dodatek w kuchni Zagłębia
- Z surówką z kapusty kiszonej – podkreśli wyrazisty smak dania
- Z sosem czosnkowym lub chrzanowym – dla wielbicieli mocniejszych smaków
Prażonki to kwintesencja kuchni Zagłębia Dąbrowskiego – proste, ale niezwykle aromatyczne i sycące danie, które smakuje najlepiej na świeżym powietrzu. To świetny wybór na spotkania przy ognisku, rodzinne biesiady czy weekendowe obiady. jeżeli chcesz poczuć smak prawdziwego Zagłębia, koniecznie wypróbuj ten przepis!
