Pańska Skała to wyjątkowe miejsce. To Narodowy Pomnik Przyrody i imponująca wychodnia skał bazaltowych! To namacalny dowód działalności wulkanicznej w tym regionie, a także fajne miejsce na odpoczynek w trasie i ciekawą sesję zdjęciową!
Lokalizacja i dojazd
Pańska Skała (Panská skála) znajduje się na terenie Sudetów, a dokładniej rzecz biorąc Gór Łużyckich. Zlokalizowana jest ona kilometr od centrum miejscowości Kamenický Šenov. Administracyjnie należy ona do kraju (regionu) Libereckiego. Od Liberca miejsce to oddalone jest o niecałe 50 kilometrów.
Przy Narodowym Pomniku Przyrody Pańska Skała znajduje się spory parking, a samo miejsce leży przy drodze łączącej Kamenický Šenov i Nový Bor. Znajduje się ono kilkaset metrów od wspomnianej drogi. Parking jest płatny 50 CZK za godzinę, a na jego terenie jest niewielki sklepik, gdzie możecie kupić przekąski czy pamiątki, bistro oraz darmowe toalety, Z parkingu do samej skały trasa zajmie Wam kilka minut.
Miejsce to, jest dobry punktem podczas pieszych wycieczek. Możecie dojść tutaj szlakami turystycznymi, Do Pańskiej Skały prowadzą m.in. niebieski, żółty i zielony szlak turystyczny oraz ścieżka rowerowa „Varhany”.
Pańska Skała mierzy 597 m.n.p.m., ale nie wystraszcie się jego wysokości. Od parkingu, do szczytu przewyższenie wynosi tylko kilkadziesiąt metrów.
Pańska Skała – historia miejsca
O historii geologicznej dawnego kamieniołomu Pańska Skała będzie za chwilę. Zacznijmy od historii ochrony tego miejsca. Pierwsze próby pojawiły się już w XIX wieku, kiedy to m.in. lokalni mieszkańcy i przedstawiciele Klubu Wycieczkowego Českolip oraz wulkanolog Josef Emanuel Hibsch podejmowali działania w celu objęcie Pańskiej Skały ochroną. W 1878 roku skierowali oni pismo do Czeskiego Komitetu Ziemii, które spotkało się z odpowiedzią odmowną.
Kilkanaście lat później bo w 1985 roku ta sama komisja wydała decyzję, nakazującą zaprzestania wydobycia bazaltu. Prawdopodobnie wydobycie jednak przez cały czas trwało. W 1902 roku powstał Fundusz Ochrony, który miał na celu ochronę tego miejsca. W 1906 roku wydzierżawiono od właściciela kopalni jedną ze ścian, a następnie przez lata dzierżawę tą przedłużono. Wydobycie trwało jednak do 1913 roku, kiedy to starostwo w Děčínie wydało całkowity i natychmiastowy zakaz wydobycia. Efektem tej decyzji były roszczenia właścicieli i żądania odszkodowań za potencjalnie poniesione straty.
Oficjalnie wydobycie zostało spowolnione, ale sporadycznie zdarzały się przypadki pozyskiwania bazaltu na przestrzeni lat. Padł pomysł, aby zostawić „w spokoju” wychodnie i kontynuować wydobycie wgłąb. Ostateczny zakaz wydobycia pojawił się w 1948 roku, a w 1953 Pańska Skała została Narodowym Pomnikiem Przyrody. Lista pomników obejmuje w tej chwili 125 obiektów, które mają ponad regionalne znaczenie. Teren objęty ochroną ma powierzchnię 1,27 hektara.
Pańska Skała swój wygląd zawdzięcza wydobyciu bazaltu, prowadzonemu w XVIII wieku. Wydobywany tutaj bazalt wysyłany był do państw Beneluksu, a podstawowym jego zastosowaniem były falochrony, ponieważ skała ta wykazuje wysoką odpornośc na wodę morską.
Dzięki swojemu monumentalnego wyglądowi, Pańska Skała występowała w wielu produkcjach filmowych takich jak Dumna Księżniczka oraz teledyskach (w tym polskiego zespołu Riverside).
Geologia
Skały bazaltowe, które możemy obserwować tutaj na powierzchni powstały w trzeciorzędzie czyli około 30 milionów lat temu. Wtedy właśnie w regionie aktywne były wulkany. Prawdopodobnie lawa, z której skała powstała, wypływała z około 30 kilometrów pod powierzchnią. Powodem wystąpienia zjawisk wulkanicznych było zderzenie płyty afrykańskiej i europejskiej wywołujące fałdowanie alpejskie.
Słupy bazaltowe, które możemy w odsłonięciu Pańska Skała obserwować są „wzorcowymi” formami występowania tej skały. Mają one około 20-30 centymetrów średnicy, a ich długość dochodzi do 20 metrów. Słupy te mają przekrój wielokąta i wyglądają imponująco zarówno gdy patrzymy na nie „od boku” jak i w przekroju „od góry”.
Skała bazaltowa, którą możemy obserwować na miejscu jest skrytokrystaliczna, znaczy to, iż gołym okiem będzie nam trudno obserwować jej strukturę krystaliczną. Jest to skała wulkaniczna o odczynie zasadowym. Bazalt może występować w różnych kolorach, takich jak czarny, szary czy zielony. W przypadku Pańskiej Skały , co widać na zdjęciach, mamy do czynienia z bazaltem szarym.
Bazaltowe słupy, z racji swojego wyglądu i pionowego, bardzo ułożonego i symetrycznego kształtu bywają nazywane organami. W polskim Geoparku UNESCO Kraina Wygasłych Wulkanów możemy podziwiać nie tak spektakularne, ale przez cały czas interesujące Organy Wielisławickie czy Małe Organy Myśliborskie.
Warto odwiedzić?
Pańska Skała, mimo iż nie jest wysokim szczytem, to jednak sprawia niesamowite wrażenie i bez wątpienia stanowi jedną z tych atrakcji, które warto odwiedzić, aby docenić piękno i unikalność geologiczną tego miejsca. Imponujące słupy bazaltowe, które można tu podziwiać, są rzadkością w tej części Europy i stanowią prawdziwy cud natury.
Odwiedzając Pańską Skałę, można poczuć się jakby się znalazło w innym świecie. Słupy bazaltowe, uformowane w wyniku szybkiego chłodzenia law wulkanicznych, tworzą krajobraz niczym z fantastycznej opowieści. Zdecydowanie jest to punkt obowiązkowy dla wszystkich, kto pasjonuje się geologią.
Miejsce to jest również idealne na edukacyjne wycieczki, oferując zarówno dzieciom, jak i dorosłym możliwość zobaczenia na własne oczy procesów, które miały miejsce na Ziemi miliony lat temu. Patrząc na te imponujące formacje skalne, można tylko podziwiać, jak niesamowite są siły natury i jak wspaniale potrafią kształtować nasz świat.
Jeśli ktoś poszukuje ciekawych miejsc z obszaru geoturystykie, to Pańska Skała jest idealnym wyborem!
Okolica
Pańską Skałę możecie podziwiać z dołu, a na własną odpowiedzialność, możecie również wdrapać się na jej szczyt. Na górze możecie spojrzeć na przekrój bazaltowych słupów, ale także podziwiać panoramę okolicy! Znajdziecie tam sporo wzgórz, które przy dobrej pogodzie tworzą piękny krajobraz.
