Jak przygotować się na podróż do Panamy?
Panama jest jednym z ciekawszych i bardziej różnorodnych państw jakie poznaliśmy w Ameryce Środkowej. Chociaż kojarzy się z Kanałem Panamskim to warto pamiętać, iż Panama to kraj wyjątkowy pod względem piękna natury, z naprawdę ładną stolicą łączącą najważniejsze centrum finansowe Ameryki Łacińskiej, pełne drapaczy chmur leżących blisko Casco Viejo czyli Starego Miasta, które zachwyca kolonialną zabudową z czasów hiszpańskich.
Jeśli masz z tyłu głowy odwieczne pytanie „Czy tam jest bezpiecznie?” to Panama zdecydowanie daje takie poczucie bezpieczeństwa, iż możesz swobodnie planować ten kraj na podróż pierwszy raz do Ameryki Środkowej. Oczywiście w samej stolicy widzieliśmy miejsca, które lepiej omijać.
Natomiast niezwykle nowoczesne centrum finansowe, które jest pięknie położone nad Zatoką Panamską i połączone Malecon de Panama z Casco Viejo, to jedna z najpiękniejszych miejscówek tego miasta i oczywiście warta odwiedzenia, jeżeli lubicie pospacerować lub pobiegać (bo to również trasa do biegania i jeżdżenia rowerem).
Naszym głównym celem podróży do Panamy był rejs po zjawiskowym archipelagu San Blas. Jest on uważany za jedno z najpiękniejszych miejsc do żeglowania na świecie. I nie jest to opinia tylko nasza, a doświadczonych żeglarzy obu Ameryk, z którymi konsultowaliśmy szczegóły przed lotem. O San Blas opowiemy jeszcze na naszym blogu, oraz w filmach na kanale Youtube Szalonych Walizek.
Po zakończeniu rejsu zeszliśmy na suchy ląd i odwiedziliśmy stolicę, oraz kilka naprawdę uroczych miejsc. Opisy tych miejsc również znajdą się w tekstach i filmach.
Panama – podstawowe informacje o kraju
To niebywałe jak ten mały i wąski na 200 do choćby 50 km pasek lądu łączący Amerykę Północną z Południową okazał się tam istotny w światowej gospodarce i transporcie morskim. Zanim pojawili się tu hiszpańscy kolonizatorzy był to obszar zamieszkały przez Indian Czibczów. Znajdował się wówczas w zasięgu szlaków handlowych Azteków i Majów. W XIX wieku Panama związana była z Kolumbią, od której oderwała się w 1903 roku z inspiracji USA. Stanom Zjednoczonym zależało na dzierżawie terenów pod budowę Kanału Panamskiego.
Jak w większości państw Ameryki Łacińskiej podstawowym językiem Panamy jest hiszpański. W stolicy dogadacie się po angielsku, ale poza nią zdecydowanie trzeba używać hiszpańskiego. jeżeli nie znacie języka i używacie np. apki Tłumacz Google, warto ściągnąć sobie język offline. Na pewno pomoże Wam to w załatwieniu najpilniejszych spraw.
Kilka faktów o Panamie
Panama jest bardzo różnorodna, bo ten wąski, a długi obszarowo kraj opiera się o dwa wybrzeża: Pacyfiku i Karaibów, a także graniczy od północy z piękną Kostaryką a od południa z Kolumbią. Panama to oprócz lądu również tysiące wysp. Na samym archipelagu San Blas, który znajduje się na Karaibach jest 365 wysp.
Po drugiej stronie lądu, na Pacyfiku, jest ich aż 1600, w tym m.in. wyspy Perłowe. Kanał Panamski jest najcenniejszym dla Panamy miejscem, choć pewnie dla tej części świata również. To najważniejsza i najtańsza droga wodna świata, która skraca drogę z zachodniego na wschodnie Wybrzeże USA o 12.5 tys. kilometrów.
Kanał łączący Pacyfik z Atlantykiem, ma ponad 80 km długości, 12 śluz. Został oddany do użytku w 1920 roku. Aż do 1999 był własnością USA, które go wybudowały dzierżawiąc teren od Panamy. Obecnie, przeciętnie jeden statek płaci Panamczykom za przepłynięcie 50 tys. dolarów, a rocznie Kanał daje pół miliarda dolarów czystego zysku.
defaultWiększość drogi odbywa się przez zasilane deszczami jezioro Gatun. Przepłynięcie jednego statku oznacza ubytek 200 milionów litrów wody z tego jeziora, która jest potrzebna do napełnienia olbrzymich śluz.
defaultKanał Panamski to najcenniejsze aktywo tego kraju. Jednak warto dodać, iż będąca rajem podatkowym Panama jest jedną z najszybciej rozwijających się gospodarek Ameryki Łacińskiej. Gospodarka Panamy opiera się w większości na sektorze usług i tutaj znajduje się najważniejsze centrum finansowe Ameryki Łacińskiej. Mimo tego, ze kraj nie jest biedny to istnieją duże nierówności, a około 1/4 społeczeństwa żyje w ubóstwie.
Czy w Panamie jest bezpiecznie?
Skoro zaczęliśmy temat to trzeba go dokończyć. Panama jest krajem, w którym nie spotkała nas ani razu podejrzana sytuacja, nie czuliśmy zagrożenia, choćby chodząc ze sprzętem foto na widoku, bo inaczej nie pokazalibyśmy Wam tych wszystkich miejsc. Jedynie raz, wieczorem na obrzeżach slumsów, które graniczą z bogatszymi dzielnicami policjant uprzedził nas, iż tu nie jest bezpiecznie. Natychmiast wróciliśmy do hotelu, doceniając zachowanie policjanta.
Jednak każdemu kto wybiera się do Ameryk polecamy wzmożoną czujność. Przede wszystkim nie ma co afiszować się z drogimi rzeczami, nie chodzić samemu po zmroku, pieniądze rozkładać w kilku miejscach. A co najważniejsze mieć oczy dookoła głowy.
Poza stolicą było zupełnie inaczej. W Valle de Anton czuło się sielskie, wiejskie życie, które ludzie spędzali na pracy, handlu, rzemiośle. Nikogo podejrzanego. A już zupełnie bezpiecznie czuliśmy się na jachcie na archipelagu San Blas, gdzie dowiedzieliśmy się, iż w tym autonomicznym regionie Indian Kuna Yala nie ma przestępczości i mogliśmy wiele wartościowych rzeczy zostawić bez problemu na łodzi.
Kiedy jechać do Panamy?
Jako, iż Panama jest położona w strefie wilgotnego klimatu równikowego, mamy tu dość wyraźnie zaznaczone pory suche i deszczowe. Trzeba jednak pamiętać, iż inaczej kształtuje się klimat na Karaibach, a inaczej pośrodku lądu. Tutaj pora sucha trwa od listopada do końca kwietnia, a deszczowa od maja do grudnia. W północnej części kraju, na wybrzeżu karaibskim, opady mogą występować cały rok. Jednak nie ma co się tym przejmować, bo i tak jest ciepło, a po deszczach dość gwałtownie pojawia się słońce.
Jako, iż na San Blas spędziliśmy 11 dni, wiemy, iż im dalej od lądu tym jest mniej pochmurno i deszczowo. Temperatura powietrza sięga choćby 35 stopni, wody 32 do 36, więc bez kremów z SPF50 nie da się żyć. Pamiętajcie, by szukać takich, które nie szkodzą naturze. Dla wielu morskich stworzeń i raf koralowych składniki takie jak Benzophenone 3 lub Octinoxate są zabójcze. A nasza chwila przyjemności powoduje, iż za kilka, kilkanaście lat nie będziemy mieli do czego wracać. Martwe rafy obserwowaliśmy w wielu miejscach świata, również na San Blas. Chociaż można tu spotkać również piękne i zdrowe.
Jak dolecieć do Panamy? Okazuje się, iż najlepiej z KLM.
Panama jest oddalona od Polski o około 15 tys. km. Loty realizowane są z przesiadką przez jeden z europejskich hubów lotniczych i realizowane są około 16 godzin. Przejrzeliśmy wiele opcji i doszliśmy do wniosku, iż najlepsze połączenia ma KLM , który lata ze wszystkich polskich lotnisk. W miesiącach wakacyjnych zwykle liczba lotów wzrasta, więc spokojnie można wybrać lotnisko, z którego chcecie lecieć.
Z Polski ( my lecieliśmy z Warszawy, ale mogliśmy też z Gdańska) dolecieliśmy do Amsterdamu na lotnisko Schiphol, które jest jednym z największym portów przesiadkowych Europy. A stamtąd już długim, transatlantyckim lotem bezpośrednio do samej Panamy. Bilety na lot KLM warto szukać z kilkumiesięcznym wyprzedzeniem, bo wówczas jest szansa, iż kupimy je w dobrej cenie. Sami obserwujemy, iż po pandemii, taniej znaleźć jest bilety w opcji „first minute” niż w „last…„. Polecamy również założyć konto Flying Blue i zbierać mile. Można je później zamienić na bilety, upgrade biletów lub zmianę statusu konta, która daje dodatkowe bonusy.
Można mieć też przy odrobinie szczęścia jak my, trafić na upgrade do klasy biznes w obie strony. Nie ukrywamy, iż taki komfortowy lot to było jedno z naszych marzeń, które w końcu się spełniło.
Czym różni się klasa biznes od klasy ekonomicznej w KLM?
W zasadzie wszystkim, zaczynając od szampana serwowanego w kryształowych kieliszkach.
Odprawa i bagaż mają status priorytetowy czyli pierwsi wchodzimy i pierwsi wychodzimy z samolotu z bagażem. Miłym dodatkiem jest bezpłatny salonik, gdzie oprócz jedzenia można też wykąpać się przed podróżą. W drodze powrotnej, po całym dniu spędzonym w upale Panamy było to dla nas wybawieniem.
Na wielkim ekranie, chyba dwa razy większym niż w klasie ekonomicznej, można sprawdzić kiedy i jakie posiłki i napoje, będą serwowane. Z dobrych rzeczy, próbowaliśmy ceviche, szarpaną wołowinę (klasyk panamski), oczywiście holenderskie sery i czekoladę, ale największy uśmiech na koniec wywołały lody 
.
Saszetka z podstawowymi produktami, które linie lotnicze przygotowują pasażerom na długich trasach też jest inna. Oprócz klasycznych bezuciskowych skarpetek, opaski na oczy, zawiera pakiet kosmetyków od znanej firmy Rituals Cosmetics.
W łazienkach, również są kosmetyki Ritualsa, w tym żele do włosów, balsamy do rąk i ciała. Miłym dodatkiem jest bezpłatne wifi. Służy ono głównie do komunikatorów, ale są też płatne pakiety „Surf” i „Stream”, które pozwalają na więcej.
Największa różnica jaką odczuliśmy i ma kolosalny wpływ na komfort lotu to fotele. Rozkładają się one do rozmiarów normalnego łóżka, w którym choćby Jarek ze wzrostem 186 cm czuł się wygodnie.
A na koniec podróży jest miły prezent, jakim są domki Delft Blue. Powstają one od 72 lat i to gratka dla kolekcjonerów. Są wręczane w „biznesie” tylko na trasach międzykontynentalnych. Kolekcja zwiększa się o nowy domek, co roku, w październiku.
Wtedy przypada rocznica powstania KLM, a historię domków można poznać w specjalnej apce Delft Blue Houses.
Wiza do Panamy
Między Polską a Panamą obowiązuje ruch bezwizowy w związku czym mamy spokój od tego typu formalności. Jedynie na pokładzie samolotu musimy wypełnić kartę informacyjną dotyczącą celu podróży, miejsca zatrzymania etc. Oddajemy ją podczas kontroli paszportowej na lotnisku. Oficjalnie każdy przyjeżdżający powinien posiadać minimum 500 dolarów w gotówce lub na koncie czy karcie kredytowej. Jednak nikt nam tego nie sprawdzał.
Waluta Panamy
Walutą Panamy jest balboa. Jej nazwa pochodzi od nazwiska hiszpańskiego konkwistadora Vasco Núñeza de Balboa, jednego z odkrywców Panamy. Co interesujące Balboa zastąpiła używanego wcześniej amerykańskiego dolara, jednak Panama nie ma własnych banknotów, a jedynie monety balboa. A najczęściej używaną walutą w obiegu jest właśnie dolar. jeżeli zastanawiacie się co ze sobą zabrać to zdecydowanie dolary amerykańskie. Dobrze działają bankomaty więc nie będziecie mieli problemu z wypłatą także z kart REVOLUT. Bankomaty również wypłacają dolary.
Wiele czytników kart czyta karty w telefonach i zbliżeniowe, co nie jest powszechne w tej części świata. Dlatego pod wieloma względami uważamy Panamę, za nowoczesny kraj.
Internet w Panamie – sprawdź XOXO wifi
Zwykle w podróż zabieramy swój mobilny router i na miejscu kupujemy lokalną kartę SIM tylko z pakietem danych. Jednak tym razem wybieraliśmy się na wyspy, na leżący na Karaibach archipelag San Blas, dlatego skorzystaliśmy z innego, jak się później okazało świetnego rozwiązania jakim jest XOXO Wifi.
Pływając od wyspy do wyspy, często z dala od stałego lądu, nie mogliśmy zawsze liczyć na połączenie w wybranej sieci, w której musielibyśmy kupić kartę SIM. XOXO wifi działa na bazie e-sim i wybiera najlepszą dostępną w danym miejscu sieć. Dzięki temu, gdy nasi ziomkowie na jachcie nie mieli netu w swojej lokalnej karcie, my mieliśmy prawie zawsze na XOXO. Więc po chwili cała reszta przełączała się na nasz router.
Router XOXO WiFi można zamówić lub kupić przed wyjazdem. Jest mały, wręcz kieszonkowy, mniejszy niż telefon komórkowy. Daje dostęp do sieci w ponad 150 krajach na całym świecie. Co nas zaskoczyło jest mniejszy i tańszy niż Acer, którego zwykle w podróży używamy, a ma taki sam czas pracy (15h).
Jeśli nie chcecie kupować można go wynająć na konkretną liczbę dni za granicą. Do wyboru są różne pakiety danych do wykorzystania na dzień: 500MB, 1GB, 2Gb, 3GB aż po 5GB. choćby gdy wykorzystacie dzienny limit to internet wciąż jest, zmniejsza się jedynie jego prędkość. Nie ma więc sytuacji, iż zostajecie bez kontaktu, nie możecie sprawdzić trasy na Google Maps czy zamówić taksówki w ciemnej dzielnicy. Naszym zdaniem to rozwiązanie dla osób, które lubią mieć w podróży spokojną głowę bez potrzeby sprawdzania zużycia danych i konieczności doładowywania karty SIM, do czego sami nie raz byliśmy zmuszeni.
Gniazdka w Panamie
W gniazdkach elektrycznych w Panamie napięcie wynosi 120 V. Dokładnie tyle samo co w USA i takie same są również gniazdka (typu B) czyli mające dwa płaskie wejścia, czasem z bolcem do uziemienia. Warto więc nie zapominać o zabraniu ze sobą przejściówki.
Noclegi w Panamie
Gdzie warto spać w stolicy Panamy?
W samej Panamie spaliśmy dwukrotnie. Pierwszy raz po przylocie, w trzygwiazdkowym hotelu Canova Hospedaje, który jest położony około 2,5 km od starego miasta.
Bez większych udogodnień, ale za to z czystą łazienką, wygodnym łóżkiem i działającą klimatyzacją. Czyli wszystkim czego potrzebowaliśmy na jedną noc.
Po zejściu z jachtu na stały ląd wróciliśmy do Panamy i zatrzymaliśmy się w naprawdę fajnym, czterogwiazdkowym hotelu Mio. Znajduje się on w dzielnicy finansowej, około 5 km od Casco Viejo.
I jest również naszym zdaniem wart polecenia. Nie ukrywamy, iż szukaliśmy też noclegów na Starym Mieście. Ale ich ceny były zbyt wysokie patrząc na stosunek jakości do ceny, więc daliśmy spokój. Ale możecie też poszukać czegoś dla siebie poprzez Booking, do którego mamy duże zaufanie, bo daje duże możliwości i bezpieczeństwo, o czym nie raz się przekonaliśmy.
Booking.comZ Panamy wyskoczyliśmy na trzy dni do malowniczej kaldery nieczynnego wulkanu, w środku której znajduje się wioska Valle de Anton. Ku naszemu zaskoczeniu, ceny noclegów były tu nieco wyższe niż w stolicy, ale pewnie dlatego, iż jest tu nieco chłodniej i bardziej zielono. Dla wielu to raj po upałach panujących na Karaibach czy wybrzeżu Pacyfiku.
Znaleźliśmy tu niezwykle uroczy nocleg, w rozsądnej cenie, który nazywa się Cabana Villa Victoria. W domu są dwa, dwuosobowe pokoje, bez klimy ale z wiatrakiem, co w zupełności wystarcza. Są dwie osobne łazienki i kuchnia.
A także piękny ogród, który jest ozdobą tego miejsca i większość czasu po trekkingach spędzaliśmy właśnie tutaj. Również zdecydowanie możemy polecić to miejsce.
Ceny noclegów:
- Canova Hospedaje – 120 PLN za pokój dwuosobowy / 1 noc
- Hotel MIO w Panamie – 220 PLN za pokój dwuosobowy / 1 noc
- Cabana Villa Victoria w Valle de Anton – 200 PLN za pokój dwuosobowy / 1 noc
Transport w Panamie
W Panamie korzystaliśmy z trzech opcji transportu. Przejazd z Panama City do portu Carti na karaibskim wybrzeżu wynajętym pick upem kosztował nas 50 dolarów za cztery osoby z bagażami, więc naszym zdanie całkiem przyzwoicie.
W samym mieście korzystaliśmy namiętnie z UBERa, który jest bardzo tanią opcję szczególnie, gdy jeździ się we cztery osoby.
Rachunki za przejazd na odcinku około 5 km wahały się zwykle od 5 do 12 dolarów w zależności od pory dnia.
Na ostatni tydzień wynajęliśmy auto z wypożyczalni, za które zapłaciliśmy prawie 2000 PLN. Nie było to tanie rozwiązanie, ale rozkładając kwotę na cztery osoby robiło się sensowne. Szczególnie, gdy litra paliwa kosztował 0,9 dolara. Za pełny bak płaciliśmy 150 PLN.
Najdroższy był UBER z lotniska do centrum Panama City i kosztował 25 dolarów.
Mapa Panama – miejsca, które odwiedziliśmy
Przykładowe ceny w Panamie
Poniżej podajemy kilka przykładowych cen jakie w 2024 roku musieliśmy płacić w restauracjach i sklepach za jedzenie.
- obiad w restauracji od 12 dolarów
- drinki w restauracji od 6 dolarów
- piwo w restauracji – 2,5-3 dolary
- kawa w restauracji – od 2 dolarów
- piwo w sklepie od 0.7 dolara
- cola (puszka) w sklepie – 1 dolar
- butelka wody 0.5 l – 0,5 dolara
Panama – miejsca, które warto zobaczyć
Subiektywna lista najciekawszych miejsc, jakie odwiedziliśmy w Panamie
Poniżej wymieniamy kilka miejsc, które wpadły nam w oko i serce, a których szersze opisy pojawią się w późniejszym okresie na blogu. A także będzie można je zobaczyć w filmach na naszym kanale.
Archipelag San Blas
To jeden z najpiękniejszych o ile nie najpiękniejszy archipelag świata. Składa się z 365 wysp i stanowi autonomiczne terytorium Indian Kuna Yala. Udało nam się go dość dobrze poznać dzięki wyprawie z Anią i Jackiem, którzy w 2022 roku, rzucili dotychczasowe żyćko, kupili jacht i ruszyli wraz z córeczką Marysią w podróż dookoła świata.
Pływaliśmy po San Blas 11 dni, dopłynęliśmy do ostatnich, najpiękniejszych wysepek zwanych Holandesami, jakie znajdują się najbliżej Kolumbii i możemy stwierdzić, iż im dalej było w tej podróży tym piękniej.
Jeśli chcecie wybrać się z taką podróż możecie skontaktować się z nimi poprzez ich konto na Instagramie o nazwie
.
Kanał Panamski
Kanał jest dla nas symbolem Panamy, chociaż wiemy, iż wielu osób nie zachwyca. Nam podobają się wszelkie wodne atrakcje, drogi wodne i urządzenia służące przeprawie. Pod tym względem Kanał Panamski jest wyjątkowy. Budowany w niezwykle trudnym terenie, gdzie moskity dosłownie dziesiątkowały robotników, dopóki nie wynaleziono środka, który je unieszkodliwiał.
Kanał zbudowany w najwęższym przesmyku kraju ma 12 gigantycznych śluz, które choćby na laikach robią wrażenie. W Panama City znajduje się jedna z nich, a obok warte odwiedzenia muzeum z salą kinową IMAX.
Jest w niej wyświetlany film poświęcony historii kanału, a jego narratorem jest Morgan Freeman.
Trekking w Valle de Anton
Jeśli zmęczą Was upały polecamy wybrać się około 100 km od miasta Panama do doliny, która znajduje się w kalderze wygasłego wulkanu. W środku panuje swoisty mikroklimat. Są niższe temperatury, ale wilgotność podobna, przez co jest bardzo zielono.
Na szczytach kaldery biegnie trasa trekkingowa znana jako India Dormida czyli „śpiąca indianka”.
Poszliśmy na tę trasę ale niestety ze szczytu zgoniła nas potężna ulewa. Mamy nadzieję, iż będziecie mieli więcej szczęścia do pogody.
Park Narodowy Soberania
Na koniec zostawiliśmy sobie najbliżej stolicy położony Park Narodowy jakim jest Soberania. Można tu wybrać się na trasy płatne z przewodnikiem i bezpłatną, która nazywa się „Pipe Road”. To droga, który służyła do obsługi rurociągu zbudowano wzdłuż Kanału panamskiego.
Spacerując nią mieliśmy okazję obserwować stada małp i wiele ptaków.
Jednak najciekawsze obserwacje mieliśmy obok kanału i linii kolejowej, w jeziorku, które znajduje się przed parkiem. Żyje tu m.in. dorosły kilkumetrowy krokodyl, który co jakiś czas pojawia się na powierzchni.
A obok mnóstwo ptaków, więc miłośnicy obserwacji i fotografii mogą tu spędzić wiele godzin.
