Nie jesteś panią domu, jesteś służącą
Jadwiga, jeszcze odrobinkę tej wyśmienitej sałatki dla tej damy głos teściowej Zofii Pawłowej brzmiał słodko, niczym konfitura, ale przypominał palący tabasco, rozżarzający udawane uprzejmość.
Skinęłam głową, chwytając prawie pustą miseczkę. Ciotka mojego męża Sławomira, trzecioródowa ciotka, spojrzała na mnie gniewem, jakby patrzyła na upierzoną muchę, która od dziesięciu minut krąży nad jej głową.
Przesuwałam się po kuchni bezgłośnie, starając się stać się niewidzialną. Dziś imieniny Sławomira. Albo, dokładniej, jego rodzina świętuje w moim mieszkaniu, które ja płacę.
Śmiech falował z salonu w szarpnięciach dźwięk żywego basu wujka Jana, przeraźliwy szczek jego żony. Nad tym wszystkim dźwięczał pewny, niemal dowódczy głos Zofii Pawłowej. Mąż prawdopodobnie siedział gdzieś w rogu, sztywno uśmiechnięty i nieśmiało kiwający głową.
Napełniłam miseczkę, ozdabiając ją gałązką koperku. Ręce pracowały automatycznie, a w głowie kłębiła się jedynie jedna myśl: dwadzieścia. Dwadzieścia milionów.
Wczoraj wieczorem, po otrzymaniu ostatecznego potwierdzenia na maila, siedziałam na podłodze łazienki, by nikt nie widział, i patrzyłam w ekran telefonu. Projekt, nad którym pracowałam trzy lata, setki bezsennych nocy, niekończące się negocjacje, łzy i niemal beznadziejne próby wszystko sprowadziło się do jednej liczby na ekranie. Siedem zer. Moja wolność.
Gdzie się tak utknęłaś? niecierpliwie zawołała teściowa. Goście czekają!
Zabrałam miseczkę i wróciłam na salę. Uroczystość trwała w pełni.
Jakaż to powolna, Jadwigo rzecze ciotka, odsuwając swoją talerz. Jak żółw.
Sławomir poruszył się, ale milczał. Tylko nie wywołać kłótni jego ulubiona zasada życiowa.
Położyłam sałatkę na stole. Zofia Pawłowa, poprawiając idealne ułożenie, głośno, by wszyscy usłyszeli, rzekła:
Co zrobić, nie każdy jest zwinny. Praca w biurze to nie prowadzenie domu. Tam siedzi przy komputerze i do domu. A tutaj trzeba myśleć, kombinować, pędzić.
Obróciła zwycięski wzrok na gości. Wszyscy przytaknęli. Poczułam, jak policzki zaczynają płonąć.
Sięgając po pusty kieliszek, przypadkowo potrąciłam widelec. Ten z dzwonkiem spadł na podłogę.
Cisza. Na ułamek sekundy wszyscy zamarli. Dziesięć oczu od widelca po mnie.
Zofia Pawłowa wybuchła śmiechem. Głośno, złośliwie, jadowicie.
Widzicie? Mówiłam! Ręce haczyki.
Obróciła się do sąsiadki przy stole i, nie obniżając tonu, dodała z szyderstwem:
Zawsze mówiłam Sławkowi: ona nie jest w parze. W tym domu jesteś panem, a ona tylko tłem, przybranym. Podaj, przynieś. Nie pani domu służąca.
Śmiech znowu wypełnił pokój, jeszcze bardziej podły. Spojrzałam na męża. Odruchowo odwrócił wzrok, udając, iż jest zajęty serwetką.
A ja wzięłam widelec. Spokojnie. Wyprostowałam plecy. I po raz pierwszy tej nocy uśmiechnęłam się prawdziwie, nie wymuszonym i nie uprzejmym.
Nie mieli pojęcia, iż ich świat, zbudowany na mojej cierpliwości, zaraz runie. A mój dopiero się zaczyna. Tu i teraz.
Mój uśmiech wybił ich z toru. Śmiech zakończył się tak nagle, jak zaczął. Zofia Pawłowa choćby przestała żuć, szczęka jej zamarła w zdumieniu.
Nie położyłam widelca na stole. Zamiast tego przeszłam do kuchni, zanurzyłam go w zlewie, wzięłam czysty kieliszek i nalałam sobie wiśniowego soku. Ten drogi, który teściowa nazywała błogosławieństwem i finansową głupotą.
Z kieliszkiem w ręku wróciłam do salonu i usiadłam na jedynym wolnym miejscu obok Sławomira. Spojrzał na mnie, jakby widział mnie po raz pierwszy.
Jadźka, gorące się wystudza! Zofia Pawłowa odbudowała się. W jej głosie znowu brzmiały stalowe nuty. Trzeba podawać gościom.
Jestem pewna, iż Sławomir da radę wzięłam mały łyk, nie odrywając wzroku od niej. W końcu jest panem domu. Niech pokaże.
Wszyscy spojrzeli na Sławomira. Zbladł, potem zaróżowiał się, zadrżał, rzucając błagalne spojrzenia najpierw na mnie, potem na matkę.
Ja tak, oczywiście wymamrotał i, potykając się, ruszył w kierunku kuchni.
To była mała, ale słodka wygrana. Powietrze w pokoju stało się gęste, ciężkie.
Zofia Pawłowa, zdając sobie sprawę, iż bezpośredni cios nie zadziałał, zmieniła taktykę. Zaczęła mówić o domu letniskowym:
Zdecydowaliśmy, iż w lipcu jedziemy całą rodziną na wieś. Miesiąc, jak zwykle. Oddech świeżego powietrza.
Jadwigo, musisz już od przyszłego tygodnia pakować się, przenieść zapasy, przygotować dom.
Mówiła, jakby to było ustalone dawno temu. Jakby moje zdanie nie istniało.
Powoli położyłam kieliszek.
Brzmi wspaniale, Zofio Pawłowo. Tylko obawiam się, iż mam inne plany na wakacje.
Słowa zawisły w powietrzu niczym kostki lodu w upalny dzień.
Jakie jeszcze plany? Sławomir wrócił z tacy, na której krzywo stały talerze z gorącym jedzeniem. Co wymyślasz?
Jego głos drżał z irytacji i zagubienia. Jego przyzwyczajenie, iż przyjmuję tak, sprawiło, iż mój odmowa brzmiała jak wypowiedź wojny.
Nic nie wymyślam spojrzałam najpierw na niego, potem na jego matkę, której wzrok stał się pełen gniewu.
Mam plany zawodowe. Kupuję nowe mieszkanie.
Zrobiłam pauzę, rozkoszując się efektem.
To, wiecie, stało się za małe.
Nadeszła ogłuszająca cisza, którą pierwsza przełamała Zofia Pawłowa, wydając krótki, chrapliwy chichot.
Kupuje? Za jakich środków, zapytam? Na kredyt 30letni? Całe życie będziesz pracować przy betonie?
Matka ma rację, Jad natychmiast wsparł go Sławomir, czując poparcie. Upuścił tacę z hukiem, rozpryskując sos po obrusie.
Przestań ten cyrk. Obrażasz nas wszystkich. Jakie mieszkanie? Zwariowałaś?
Spojrzałam po twarzach gości. Na każdej widniało pogardliwe niedowierzanie. Patrzyli na mnie, jak na pustą przestrzeń, nagle uznającą się za coś większego.
Dlaczego kredyt? uśmiechnęłam się łagodnie. Nie lubię długów. Kupuję za gotówkę.
Wujek Jan, dotąd milczący, podrapał się po brodzie.
Spadkobranie, co? Starsza pani miliona w Ameryce umarła?
Goście zachichotali. Znów czuli się panami sytuacji. Ta nowicjuszka blefuje.
Można tak powiedzieć odwróciłam się do niego. Tylko iż starsza pani to ja. I wciąż żyję.
Wypiłam łyk soku, dając im chwilę na przyswojenie.
Wczoraj sprzedałam mój projekt. Ten sam, dla którego, według was, siedziałam w biurze w spodniach. Firmę, którą budowałam trzy lata. Mój startup.
Spojrzałam prosto w Zofię Pawłową.
Kwota transakcji dwadzieścia milionów złotych. Pieniądze już na moim koncie. Więc tak, kupuję mieszkanie. Może choćby domek nad morzem, żeby nie było ciasno.
W pokoju zapadła dzwoniąca cisza. Twarze wyciągnęły się. Uśmiechy zniknęły, odsłaniając zakłopotanie i szok.
Sławomir patrzył na mnie otwartymi ustami, które nie wydawały dźwięku. Zofia Pawłowa powoli traciła krwisty odcień skóry. Jej maska kruszyła się na ich oczach.
Wstałam, chwyciłam torebkę z krzesła.
Sławomirze, wszystkiego najlepszego z okazji imienin. To mój prezent dla ciebie. Wyprowadzam się jutro. Ty i twoja rodzina macie tydzień, by znaleźć nowe lokum. Sprzedaję też to mieszkanie.
Zeszłam do wyjścia. Nie słyszałam ich oddechów. Byli sparaliżowani.
W progu odwróciłam się i rzuciłam ostatnie spojrzenie.
I tak, Zofio Pawłowo mój głos był twardy i spokojny służąca dziś jest zmęczona i chce odpocząć.
Minęło pół roku. Sześć miesięcy, które przeżyłam jak nowe życie.
Siedziałam na szerokim parapecie nowego mieszkania. Za panoramicznym oknem, od podłogi po sufit, migotało wieczorne miasto żywa, oddychająca istota, już nie wroga.
Stało się moje. W dłoni trzymałam kieliszek z wiśniowym sokiem. Na kolanach leżał laptop z otwartymi rysunkami nowego projektu aplikacji architektonicznej, która już przyciągała pierwszych inwestorów.
Pracowałam dużo, ale teraz z radością, bo praca napełniała mnie, a nie wyssała.
Po raz pierwszy po wielu latach oddychałam pełną piersią. Zniknęło ciągłe napięcie, które towarzyszyło mi latami. Odeszły przyzwyczajenia mówić ciszej, poruszać się ostrożniej, odgadywać nastroje innych. Zniknęło poczucie, iż jestem gościem we własnym domu.
Po tym imieninowym dniu telefon nie przestawał dzwonić. Sławomir przeszedł wszystkie fazy: od gniewnych gróźb (Będziesz żałować! Bez mnie nic nie będziesz) po nocne wiadomości pełne płaczu, w których wspominał, jak wspaniałe było ich przeszłe życie.
Słuchając tego, czułam tylko zimną pustkę. Jego wspaniale rosło na mojej ciszy. Rozwód poszedł szybko. Nie próbował niczego wymagać.
Zofia Pawłowa była przewidywalna. Dzwoniła, żądając sprawiedliwości, krzyczała, iż zabrała jej syna. Pewnego dnia napotkała mnie przy centrum biznesowym, w którym wynajmuję biuro. Próbowała złapać mnie za rękę. Po prostu ją ominęłam, nie wypowiadając słowa.
Jej władza zgasła tam, gdzie skończyła się moja cierpliwość.
Czasem, w chwilach dziwnej nostalgii, wchodzę na profil Sławomira. Na zdjęciach widać, iż wrócił do rodziców. Ten sam pokój, ten sam dywan na ścianie. Twarz z wyrazem wiecznej urazy, jakby cały świat był winny jego niepowodzeniom.
Gości już nie ma. Święta już nie odbywają się.
Kilka tygodni temu, wracając z spotkania, dostałam wiadomość z nieznanego numeru:
Jad, cześć. To Sławek. Mama prosi przepis na sałatkę. Mówi, iż nie wychodzi jej tak smaczna.
Zatrzymałam się na środku ulicy. Przeczytałam to kilka razy. I nagle roześmiałam się. Nie zło, ale szczerze. Absurdalność prośby stała się najlepszym epilogiem naszej historii. Zniszczyli naszą rodzinę, chcieli mnie zniszczyć, a teraz proszą o pyszną sałatkę.
Spojrzałam na ekran. W nowym życiu, pełnym ciekawych projektów, szanujących ludzi i cichego szczęścia, nie było miejsca na stare przepisy i stare urazy.
Dodałam numer do czarnej listy. Bez wahania. Po prostu zrzuciłam go niczym przypadkowy pyłek.
Potem wzięłam duży łyk soku. Był słodki, z delikatną nutą goryczy. To był smak wolności. I był piękny.
