Stołóweka huczała od gwaru uczniów, stukotu tac i syku automatów, które kolejny raz odmawiały przyjęcia monety. To był zwykły mroźny grudniowy dzień w Liceum im. Jana Sobieskiego w Krakowie. Większość uczniów tłoczyła się w grupach, śmiejąc się, wymieniając kanapkami i narzekając na pracę domową. Ale pan Kowalski nie patrzył na hałaśliwe stoliki.
Jego uwagę przykuł chłopak przy automacie – samotny, lekko drżący w zniszczonej bluzie z kapturem, z palcami trzęsącymi się, gdy liczył drobne. Coś w jego postawie, przygarbionych ramionach, unikaniu kontaktu wzrokowego, poruszyło serce starego nauczyciela.
„Przepraszam, młody człowieku” – zawołał pan Kowalski, wstając od stolika.
Chłopak zastygł. Obrócił się powoli, ostrożnie. Jego duże, czujne oczy spotkały się z wzrokiem nauczyciela tylko na sekundę, po czym znów spoczęły na podłodze.
„Mógłbym skorzystać z towarzystwa” – dodał pan Kowalski z ciepłym uśmiechem. „Może usiądziesz ze mną?”
Chłopak się zawahał. Głód i duma toczyły w nim walkę. Ale po chwili głód zwyciężył. Skinął głową i poszedł za nauczycielem do stolika w kącie.
Pan Kowalski zamówił dodatkowy barszcz, kanapkę i kubek gorącej herbaty. Nie robił z tego przedstawienia. Po prostu podał tacę, jakby to była nic nieznacząca rzecz. Chłopak mruknął „dziękuję” i zaczął jeść, jakby od dni nie miał ciepłego posiłku.
„Jak masz na imię?” – zapytał pan Kowalski, sącząc kawę.
„Kacper” – odparł chłopak między kęsami.
„Miło cię poznać, Kacprze. Jestem pan Kowalski. Uczyłem tu kiedyś, choć teraz jestem już na emeryturze. Tylko czasami pomagam w kółkach naukowych.”
Kacper skinął głową. „Ja tak naprawdę tu nie chodzę.”
Nauczyciel uniósł brew. „O?”
„Przechodziłem tylko. Szukałem miejsca, gdzie byłoby ciepło.”
Prawda zawisła między nimi, ciężka, ale niewypowiedziana. Pan Kowalski nie dopytywał. Tylko pokiwał głową i uśmiechnął się. „No cóż, zawsze możesz się ze mną podzielić posiłkiem.”
Pogadali chwilę. O niczym ważnym. Tyle, by rozładować lodowatą ciszę. Gdy skończyli, Kacper cicho wstał.
„Dziękuję, panie Kowalski” – powiedział. „Nie zapomnę tego.”
Nauczyciel znów się uśmiechnął. „Dbaj o siebie, synu.”
I z tym Kacper wyszedł z jadalni.
*****
SIEDEM LAT PÓŹNIEJ
Zimowy wiatr wył za oknami starego, zaniedbanego bloku przy ulicy Lipowej. W środku pan Kowalski siedział sam przy oknie, otulony swetrem i kocem. Kaloryfer przestał działać kilka dni temu, a właściciel nie odbierał telefonów. Jego dłonie, niegdyś pewne, gdy trzymał kredę i plan lekcji, teraz drżały z zimna i wieku.
Żył teraz cicho. Bez rodziny w pobliżu. Tylko mała emerytura i okazjonalne wizyty dawnych uczniów.
Dnie były długie, noce jeszcze dłuższe.
Tego popołudnia, gdy sączył letnią herbatę, zaskoczyło go pukanie do drzwi. Niewielu go odwiedzało.
Powłócząc kapciami po wytartym linoleum, powoli otworzył. Przetarł oczy ze zdumienia.
Na korytarzu stał wysoki młody mężczyzna w granatowym płaszczu. Włosy miał starannie uczesane, a w rękach trzymał duży kosz z prezentami.
„Panie Kowalski?” – zapytał, głos mu lekko drżał.
„Tak?” – odparł nauczyciel, wytężając wzrok. „Znamy się?”
Mężczyzna się uśmiechnął. „Pewnie mnie pan nie pamięta. Nie chodziłem do pańskiej szkoły, ale siedem lat temu kupił pan obiad zmarzniętemu chłopakowi w stołówce.”
Oczy pana Kowalskiego rozszerzyły się, gdy rozpoznanie powoli docierało.
„Kacper?”
Młody mężczyzna skinął głową.
„Rany boskie…” – pan Kowalski odsunął się. „Proszę wejść!”
Kacper przekroczył próg i natychmiast poczuł chłód. „Kaloryfer nie działa” – stwierdził, marszcząc brwi.
„Tak, miałem do kogoś zadzwonić, ale…” – pan Kowalski machnął ręką.
Kacper postawił kosz na stole i natychmiast wyciągnął telefon. „Niech się pan już tym nie martwi. Mam swojego hydraulika. Będzie tu za godzinę.”
Nauczyciel otworzył usta, by zaprotestować, ale przerwał mu stanowczy, choć łagodny ton Kacpra.
„Powiedział mi pan kiedyś, żebym dbał o siebie. Teraz moja kolej, żeby zatroszczyć się o pana.”
W koszu były świeże produkty, ciepłe rękawiczki, skarpety, nowy koc elektryczny i kartka.
Dłonie pana Kowalskiego drżały, gdy ją otwierał.
„Dziękuję, iż pan mnie wtedy zauważył, gdy inni patrzyli obok” – brzmiał napis. „Pańska dobroć zmieniła moje życie. Chcę się odwdzięczyć – nie tylko dziś, ale zawsze.”
Łzy zakręciły się w oczach nauczyciela.
„Nigdy nie zapomniałem tamtego obiadu” – powiedział cicho Kacper. „Byłem bezdomny, przerażony i głodny. Ale tamtego dnia potraktował mnie pan jak człowieka. To dało mi nadzieję.”
Pan Kowalski przełknął ślinę. „Co robiłeś przez te lata?”
„Niedługo potem trafiłem do schroniska dla młodzieży” – wyjaśnił Kacper. „Pomogli mi stanąć na nogi. Ciężko pracowałem, dostałem stypendium i właśnie skończyłem prawo. Mam już pierwszą pracę.”
„To wspaniałe” – szepnął pan Kowalski, ledwie panując nad głosem.
Kacper się uśmiechnął. „Długo pana szukałem. Kilka osób ze szkoły wskazało mi drogę.”
Siedzieli godzinami, rozmawiając i śmiejąc się jak starzy przyjaciele. Gdy hydraulik przyjechał, Kacper od razu zapłacił. Zorganizował też sprzątanie raz w tygodniu i dostawę zakupów.
„Niech pan to potraktuje jak inwestycję” – powiedział z przymrużeniem oka. „Uwierzył pan we mnie, zanim ja sam to zrobiłem.”
Przed wyjściem Kacper uścisnął dłoń nauczyciela. „Jeśli pan pozwoli, chciałbym wpadać częściej.”
Pan Kowalski kiwnął głową, a po policzku spłynęła łza. „Bardzo bym sięI tak zima minęła, a w sercu pana Kowalskiego zagościło ciepło, którego nie zdołałby kupić za wszystkie złotówki świata.
