Początki najpopularniejszego sportu zimowego wywodzą się z Norwegi. Pierwszymi narciarzami w Tatrach polskich byli Władysław Kleczyński junior i Marcin Kozłecki, w kwietniu 1891 roku dotarli na nartach do Czarnego Stawu Gąsienicowego.
Nieco później jazdę na dwóch deskach rozpowszechnił malarz i pedagog z Krakowa — Stanisław Barabasz. Wiosna 1894 roku odbył w towarzystwie kupca Jana Fischera wycieczkę na nartach do Czarnego Stawu Gąsienicowego.
Z biegiem lata narciarstwo w Tatrach polskich powoli rozwijało się, pierwsi narciarze jeździli na nartach własnej produkcji dla przyjemności a późnej także w celach ratowniczych. W uprawianej wówczas turystyce zimowej użycie nart zapobiegało zapadaniu się i brnięciu w głębokich śniegach.
Mimo prymitywnego sprzętu osiągano na nartach trudne szczyty i dokonywano karkołomnych zjazdów. w tej chwili trudno uwierzyć, jakich wyczynów pokonywali na ówczesnych drewnianych nartach, z wiązaniami umożliwiającymi co prawda chodzenie, ale słabymi i niewiążącymi dostatecznie stopy z nartą podczas zjazdów.
Pierwsze zjazdy w Tatrach
Już w 1905 roku Stanisław Barabasz zdobył na nartach z towarzyszami Kopę Kondracką i Małołączniak, co tej samej zimy powtórzył Stanisław Bizański z towarzyszami. Dwa lata później Mariusz Zaruski razem z Józefem Borkowskim przeszli na nartach przez Zawrat i od Doliny 5 Stawów przez Szeroki Żleb na Kozi Wierch. W roku 1911 Józef Borkowski razem ze Stanisławem Gąsienicą-Byrcynem weszli na nartach na Krywań, a Mariusz Zaruski i Stanisław Zdyb, weszli na Kościelec i zjechali jego północną stroną, pokonując skalne progi.
Kursy nauki jazdy na nartach
Propagatorami narciarstwa w Tatrach byli Stanisław Barabasz, Mieczysław Karłowicz i Mariusz Zaruski, to właśnie oni byli założycielami Sekcji Narciarskiej Towarzystwa Tatrzańskiego, która na przełomie roku 1907-08 liczyła 11 członków. Pierwszym przejawem jej działalności był kurs jazdy na nartach, zorganizowany w grudniu 1907 roku.
W trakcie kursu adepci przemierzali z instruktorem, najczęściej Zaruskim zbocza i szczyty tatrzańskie. Kurs trwał zaledwie tydzień, rozpoczynał się od nauki chodzenia na nartach, a kończył narciarską wycieczką na Giewont. Na szczyt wychodzono bez nart, wspinając się tradycyjnie, przy pomocy raków i czekanów. Kursanci Zaruskiego jeździli w stylu alpejskim, podpierając się jednym długim kijem.
Mariusz Zaruski zamieszkał w Zakopanem w 1904 roku i od tej pory stał się wielkim zwolennikiem „białego szaleństwa”. Wydał pierwszy podręcznik do nauki jazdy na nartach, pionierski przewodnik po zimowych Tatrach i pierwszą mapę lawin tatrzańskich.
Z grona przewodników tatrzańskich pierwszy zrobił sobie narty i chodził na nich w Tatry słynny Klimek Bachleda. Kolejnymi przewodnikami korzystającymi z nart i chodzącymi na dłuższe wycieczki w Tatry był Stanisław Gąsienica-Byrcyn następnie Jędrzej Marusarz-Jarząbek. Pierwszy kurs narciarski dla przewodników tatrzańskich został poprowadzony przez Mariusza Zaruskiego w 1911 roku. Pierwsze schroniskiem dla narciarzy zaopatrzono w 1908 roku na Hali Gąsienicowej a rok później na Hali Pysznej.
Narciarstwo sportowe w Tatrach
Początki sportów zimowych datuje się na rok 1910, wtedy odbyły się pierwsze zawody w zjazdach na Polanie Goryczkowej, również w tym roku odbyły się pierwsze w Tatrach zawody w skokach na Kalatówkach. W okresie między wojennym sport narciarski zdominował turystykę zimową.
W latach 1923-25 została wybudowana skocznia na zboczach Wielkiej Krokwi według projektu Karola Stryjeńskiego. Skocznie istniały już wcześniej w Tatrach m.in. na Kalatówkach i w Dolinie Jaworzynce, ale dopiero Wielka Krokiew stać się miała pierwszym na skalę europejską takim obiektem sportowym.
Dynamiczny rozwój narciarstwa alpejskiego nastąpił po wybudowaniu kolejki linowej na Kasprowy Wierch w latach 1935-36. Rejon Kasprowego należy do jednego z nielicznych miejsc w Tatrach, gdzie można stosunkowo łatwo i bezpiecznie jeździć na nartach, i dlatego właśnie w tym miejscu wybudowano kolejkę.
Daty 1929, 1939,1962 r. w narciarskich dziejach Tatr Polskich wyznaczają ważne punkty: mistrzostwa świata, zwane krótko FIS-em. Ich bohaterami byli zakopiańscy sportowcy, m.in.:
- Helena Marusarzówna
— wielokrotna mistrzyni Polski w konkurencjach alpejskich, w czasie wojny kurierka tatrzańska, złapana przez Niemców torturowana i rozstrzelana w Podgórskiej Woli koło Tarnowa.
- Bronisław Czech — trzykrotny olimpijczyk, 20-krotny mistrz Polski w różnych dyscyplinach zimowych, w czasie II wojny aresztowany i przewieziony do obozu zagłady w Oświęcimiu gdzie zmarł z wycieńczenia.
- Stanisław Marusarz — skoczek narciarski, czterokrotny olimpijczyk, kurier tatrzański i podporucznik AK. Jeden z najwybitniejszych polskich sportowców okresu międzywojennego.
Po II wojnie światowej na popularności zyskało narciarstwo wyciągowe, które stało się dominujące po obu stronach Tatr i na Podtatrzu.
Narciarstwo w Zakopanem i Tatrach
Zakopane nazywane jest polską stolicą sportów zimowych, realizowane są tutaj cykliczne zawody o różnej randze tak amatorskie jak te prestizowe znane w całym świecie. Do najbardziej znanych należą odbywające się co roku zawody należące do Pucharu Świata w skokach narciarskich.
W styczniowy weekend każdego roku do Zakopanego zjeżdżają czołowi zawodnicy w skokach narciarskich oraz rzesze kibicujących im miłośników skoków. Z narciarskich imprez cyklicznych na wymienienie zasługują zawody dla najmłodszych narciarza, są to dziecięce Zawody Narciarskie Koziołka o Memoriał Kornela Makuszyńskiego.
W ostatnich latach coraz większym zainteresowaniem cieszy się narciarstwo skiturowe. Przy odpowiedniej pokrywie śniegu miłośnicy tego sposobu poruszania się zimą, mogą wędrować po podhalańskich i tatrzańskich terenach. Na obszarze TPN zimą dozwolone jest, tak samo, jak latem poruszanie się wyłącznie po szlakach znakowanych.
Miłośnicy narciarstwa biegowego mogą skorzystać ze specjalnie przygotowanych tras biegowych. W Zakopanem są to np. tereny w okolicy Drogi pod Reglami lub bardziej profesjonalne trasy nieopodal Krokwi na terenie COS-u. Sezon narciarski rozpoczyna się zwykle w grudniu, ale w Tatrach najlepsze warunki do uprawiania zimowego szaleństwa przypadają na wiosnę. Do najpopularniejszych miejsc należą okolice Kasprowego Wierchu, gdzie można korzystać z przygotowanych tras w kotle Goryczkowym i Gąsienicowym. Z Kasprowego można zjechać nartostradą aż do Kuźnic.
