Muzeum Fajansu włocławskiego, historia kultowych “Włocławków” część 3

Więc nadszedł czas na trzecią, część o historii fajansu włocławskiego. Lub też jak kto woli kultowej włocławskiej „ceramiki” zwanej „Włocławkami”. Przedmiotów z produkcji których Włocławek dawnymi czasy był znany na prawie całą Polskę, a choćby po za jej granicami. Ale to było kiedyś, teraz nie ma już nic (znaczy się jest, ale w małych ilościach). Aczkolwiek przed lekturą zapraszam do zapoznania się z poprzednimi częściami (jeśli oczywiście jeszcze ich nie czytałeś) część 2, część 1.

Zaiste duży zbiór dekoracji, popyt trochu zmalał

Wraz z nadejściem lat 70-tych XX-wieku włocławskie zakłady fajansu mogły pochwalić się zbiorem ponad 8000 różnego rodzaju dekoracji. Zmieniła się też trochę panująca moda, albowiem wykonywane ówcześnie wzory nie cieszyły się zbytnią popularnością. Więc celem optymalizacji kosztów zaprzestano ich produkcji, a skupiono się na kwiatowych wzorach. Zrezygnowano także z wyrobu typowej stołowizny, zamiast tego produkowano ozdoby, ozdóbki, i innych potocznie zwanych „kurzołapek”. Wszelkie wyroby od tego czasu miały też dziurki, by poza oczywistym użyciem jako talerze mogły też zdobić ściany. Do teraz w wielu mieszkaniach można zauważyć ozdobny talerz na ścianie. Dekadę później nadeszła moda na wazony i amfory. Tutaj należy wspomnieć o wazonie „Wincenty” projektu Jana Sowińskiego, jako o jednym z bardziej znanych przykładów włocławskich wyrobów.
Okres przypadający po likwidacji malarni nowoczesnej upłyną pod znakiem kwiatów. Niektóre motywy obecne na fajansie od czasów przedwojennych uległy też znacznej modyfikacji. Tak samo jak i kolorystyka, to akurat wynikło z przyziemnego powodu, albowiem pieniążki. Mianowicie dostępne stały się farby gorszej jakości, które często się po prostu spalały podczas wypalania fajansu. Dlatego popularny stał się kobalt, podobał się kupującym, a także dobrze znosił wypalanie.

Porcelit do likwidacji, fajans upada.

Rokiem 1980 zlikwidowano zakład porcelitu przy placu Staszica. W następnych latach fabryka włocławskiego fajansu popadała w coraz większe kłopoty finansowe. Co za tym idzie sytuacja pracowników też nie była najlepsza. Opóźnienia w wypłatach, w towarze, i inne trudności nie sprzyjały dobremu poczuciu załogi i wiarygodności zakładu. Reformy gospodarcze przełomu dekad i upadek komunizmu dokonały dzieła zniszczenia. Włocławska Fabryka Fajansu więc upada w roku 1991.

Powstał niczym feniks z popiołów

Więc fajans upadł, i wielu ludziom się ten stan rzeczy nie spodobał. Byłym pracownikom, czyli Państwu Szanowskim także, i to dzięki ich wielkiej determinacji Fabryka Fajansu Włocławek uległa odrodzeniu w roku 2002, już nie jako wielka fabryka, a jako manufaktura. Rozpoczęto budowę nowego zakładu na terenie dawnej cegielni, zatrudniono też dawnych pracowników oryginalnego zakładu, co nadało autentyczności wyrobom. Stan ten trwał do roku 2020, kiedy to pandemia popsuła interes, więc produkcja została wstrzymana. Rok później miejscowy przedsiębiorca Tadeusz Rajs podjął się reaktywacji.
Reaktywacja się udała, fabryka wznowiła działalność i do teraz produkuje wytwarzanie kultowych “Włocławków”. Wprowadzane też są nowe fasony wyrobów dekoracyjnych, ale też i użytkowych. Stało się to możliwe dzięki podjęciu współpracy z doświadczonymi malarkami ceramiki. Ważnym punktem w rozwoju stała się też produkcja fajansowej biżuterii pod znakiem “Fajansowe.love”. w tej chwili tradycja jest kontynuowana na włocławskie Falbance. I niech tak pozostanie.

Posłowie na koniec

I oto koniec historii fajansu włocławskiego, potocznie zwanego “Włocławkami”. Historia wzlotów i upadków, ale zakończona szczęśliwie. Może z trochę mniejszym rozmachem, ale fajans przez cały czas we Włocławku robiony jest.
Tak swoją drogą, jak podszedłem do pisania pierwszej części, to nie myślałem że, jest to historia na tyle długa i ciekawa, by wypłodzić aż tyle tekstu. Jest też najdłuższy temat, jakiego się podjąłem na tym blogu.
A jeżeli nie czytałeś drogi czytelniku części poprzednich to zapraszam: część 2, część 1.

Galeria