Jeż to idealny bohater zajęć plastycznych: ma czytelny kształt (owal + pyszczek + „kolce”), niesie ze sobą jesienny klimat i uczy ważnych rzeczy — granic, ciszy, uważności. Poniżej znajdziesz 15 sprawdzonych zabaw od „bardzo prostych” po „efektowne”, z krótkimi celami rozwojowymi, listą materiałów i zwięzłymi krokami. Wszędzie stawiamy na proces ponad efekt: liczy się własny pomysł dziecka, nie „ładny jeż według wzoru”.
Zanim zaczniemy — trzy zasady dnia z jeżem
- Proces > efekt. Pytamy: „Co wymyśliłeś?” zamiast „Czy wyszło ładnie?”.
- Bezpieczeństwo i komfort. Nietoksyczne farby, gładkie faktury dla wrażliwców, krótkie serie pracy + przerwy.
- Ekologia i upcycling. Zbieramy suche, czyste liście; wykorzystujemy gazety, kartony, makaron, wełnę.
1) Jeż z liści (collage „złota jesień”)
Cel: motoryka mała, kompozycja, rozpoznawanie kształtów.
Materiały: karton A4, klej w sztyfcie, suche liście, marker.
Kroki: narysuj owal i pyszczek → przyklejaj liście wachlarzem jako „kolce” → dorysuj oko i nos.
Warianty: gradient liści (od żółci po brązy); dla HSC — gładkie liście, krótsze serie.
2) Plastelinowy jeż + „kolce” z makaronu
Cel: siła dłoni, chwyt pęsetkowy.
Materiały: plastelina/masa, surowy makaron (pióra, rigatoni), koralik.
Kroki: kula → spłaszcz → pyszczek → wtykaj makaron w rzędy → oczko.
Tip: mówimy wprost „makaronu nie jemy”.
3) Masa solna z odciskami
Cel: eksploracja faktur, cierpliwość (schnięcie).
Materiały: masa solna, szczoteczka, szyszka, korek; farby plakatowe.
Kroki: ulep jeża → odciskaj „kolce” narzędziami → wysusz → pomaluj.
4) Stemple: ziemniak + kropki
Cel: rytm, koordynacja oko–ręka.
Materiały: połówka ziemniaka (brzuszek), farby, patyczki higieniczne (kolce).
Kroki: stempel owalu → kropkuj wachlarz → kontur, oczko.
5) Akwarela + sól (magia krystalizacji)
Cel: obserwacja zjawisk, „wow-efekt”.
Materiały: papier akwarelowy, akwarele, sól.
Kroki: mokre w mokre maluj „grzbiet” → posyp solą → po wyschnięciu strząśnij → dodaj pyszczek.
6) Jeż z wełny (przeplatanka)
Cel: precyzja, sekwencja ruchów.
Materiały: tektura z nacięciami na grzbiecie, włóczka, taśma.
Kroki: przeciągaj włóczkę przez nacięcia tworząc wachlarz „kolców” → nosek-pompon.
Wariant SEN/ADHD: „10 przeplotów i przerwa”.
7) Rolkowy jeż 3D
Cel: cięcie nożyczkami, przestrzeń.
Materiały: rolka po papierze, papier kolorowy, nożyczki, klej, marker.
Kroki: oklej rolkę → pasek potnij w frędzle → naklej jako „kolce” → dorysuj pyszczek.
8) Mozaika z gazet (upcycling)
Cel: świadomość ekologiczna, faktura.
Materiały: stare gazety, klej, karton, marker.
Kroki: skrawki przyklejaj wachlarzem; kontur; kropka-oko.
Wariant: wycinki w odcieniach brązu dla efektu „sierści”.
9) „Jeż w kratkę” (maskowanie + pastele)
Cel: planowanie negatyw/pozytyw, kontrola nacisku.
Materiały: taśma papierowa, pastele olejne, karton.
Kroki: naklej „promienie” taśmą na grzbiecie → pokoloruj całość → zdejmij taśmę = jasne kolce.
10) Teatr cieni: „Jeż i liść”
Cel: ekspresja bez pokazywania twarzy, praca w duecie.
Materiały: lampka, prześcieradło/ekran, sylwety z kartonu na patykach.
Kroki: 30–60 s scenki: „szelest–pauza–krok do przodu”.
Uwaga RODO: fotografuj od strony widowni (widać tylko cienie).
11) Mandala z natury
Cel: uważność, symetria, współpraca.
Materiały: taca, liście, kora, kamyki, nasiona niespożywcze.
Kroki: w środku owal → promieniście „kolce” z drobin.
Wariant: małe tace dla wrażliwców (mniej bodźców).
12) Jeż 3D ze stożków papierowych
Cel: cierpliwość, praca etapowa, przestrzeń.
Materiały: paski papieru, klej, karton-podstawa.
Kroki: zwijaj stożki → przyklejaj wachlarzem → oko, nos.
Zespół: każdy robi 5 stożków → wspólny jeż-gigant.
13) Frottage „jeż na korze”
Cel: świadomość faktur, kontrola nacisku.
Materiały: kartka na chropowatej desce/kawiecie, kredki świecowe.
Kroki: frottage tła → na nim kontur jeża → „kolce” kreskami.
14) Jeż z guzików i sznurka
Cel: precyzja dłoni, projektowanie.
Materiały: guziki w brązach, sznurek jutowy, klej, karton.
Kroki: sznurek na kontur → guziki jako „kolce” → kropka-oko.
15) Monotypia „jeż z liści”
Cel: odkrywczość, praca odcisk–rysunek.
Materiały: liście, farba, folia/żel do monotypii, papier.
Kroki: farbuj liście → odcisk → dorysuj pyszczek i detale.
Jak prowadzić grupę, żeby było twórczo i spokojnie
- Mapa stołów. Każda technika = osobna „stacja”. Małe zespoły rotują co 8–12 minut.
- Czas w rytmie. Głośny, ale delikatny sygnał końca (dzwoneczek), 30 s na sprzątanie miejsca.
- Język dorosłego. Krótkie polecenia, pytania otwarte: „Co chcesz podkreślić w swoim jeżu?”.
- Docenianie. Chwalimy konkretny wysiłek („świetny rytm kolców”), nie ogólnik „ładnie”.
Bezpieczeństwo i porządek
- Farby i kleje na bazie wody, bez intensywnych zapachów.
- Z materiałami „kłującymi” (wykałaczki, druciki) w przedszkolu nie pracujemy — zastępujemy je makaronem/odciskami.
- Alergie: używamy nasion niespożywczych; nie dopuszczamy do podjadania materiałów.
- 3-minutowy finisz: na koniec każdej rotacji wspólne odkładanie przyborów do podpisanych pojemników.
Jak pokazać efekty (żeby dzieci czuły sprawczość)
- Ścieżka jeży w korytarzu: każda praca z jednym zdaniem autora „Mój jeż potrafi…”.
- Księga Jeży: zdjęcia prac wpięte do segregatora — kartka tytułowa ręką dzieci.
- Galeria cieni: zdjęcia z teatru cieni (tylko sylwety).
Dlaczego jeż jest tak dobrym motywem?
Bo łączy prosty kształt z bogactwem technik. Na jednej postaci można ćwiczyć rwanie, klejenie, kropkowanie, frottage, przeplatanie, kompozycję 3D i teatr. A pod spodem płynie nauka ważniejsza niż estetyka: uważność, granice, cisza i troska o naturę.
