Model Świadomej Zgody w opiece zdrowotnej dla osób transpłciowych i niebinarnych to podejście, w którym osoby transpłciowe mogą uzyskać dostęp do zastępczej terapii hormonalnej i innych zabiegów afirmujących płeć, wyłącznie na podstawie potwierdzenia ich umiejętności wyrażenia właśnie świadomej zgody na te oddziaływanie. W takim podejściu kładzie się na zapewnienie, iż dana osoba jest w pełni poinformowana o ryzyku, korzyściach i potencjalnych nieodwracalnych efektach samej tranzycji, co pozwala jej podjęcie autonomicznej decyzji dotyczącej procesu korekty płci, a choćby przejścia tzw. ,,tranzycji szytej na miarę”.
Założenia Modelu Świadomej Zgody:
- Model ten stawia na pierwszym miejscu prawo osoby transpłciowej do podejmowania decyzji dotyczących własnego ciała i opieki zdrowotnej, szanując jej zdolność do zrozumienia i rozważenia ryzyka i korzyści swojej decyzji. Zakłada się, iż osoba transpłciowa sama ma dostęp do wiedzy na temat własnej dysforii płciowej i tego, jak sobie z nią poradzić.
- Osoby zajmujące się opiniowaniem oferują szczegółowe informacje o potencjalnych skutkach, ryzyku, korzyściach i indywidualnych rozwiązaniach. Obejmuje to omówienie krótkoterminowych i długoterminowych skutków zastępczej terapii hormonalnej, operacji z zakresu korekty płci lub innych procedur afirmujących płeć.
- W ramach Modelu Świadomej Zgody procedura opiniowania jest uproszczona, a sam proces jest bardziej usługą, aniżeli diagnozą. Zainteresowane osoby często mogą rozpocząć tranzycję po kilku konsultacjach, podczas których oceniana jest jedynie zdolność danej osoby do wyrażenia świadomej zgody, jak i zbierany wywiad, który argumentuje wolę danej osoby.
- Chociaż wsparcie w zakresie zdrowia psychicznego jest zalecane, nie jest ono warunkiem wstępnym dostępu do opieki afirmującej płeć. W trans-inkluzywnej opiece medycznej kładzie się nacisk na pracę nad zinternalizowaną transfobią, jak i spokojne omówienie zjawiska detranzycji i zaniechania tranzycji, bez oceniania wyborów, z zachowaniem neutralności.
Model Świadomej Zgody oznacza zmianę w kierunku bardziej dostępnej, skoncentrowanej na autonomii osoby opieki zdrowotnej dla osób transpłciowych. Podczas gdy zyskał on znaczne poparcie w społeczności osób transpłciowych, realizowane są debaty na temat jego adaptacji do warunków w różnych krajach. WPATH kształtuje globalne standardy opieki nad zdrowiem osób transpłciowych i niebinarnych, a trwające badania i dialog pomogą udoskonalić jego zastosowanie. W Modelu Świadomej Zgody uważa się, iż każda osoba transpłciowa mogąca wyrazić świadomą zgodę na przejście tranzycji – powinna mieć do tego prawo. W takim podejściu rozpoznania psychiatryczne nie stanowią już przeszkody, tak samo jak i niestandardowe pragnienia dotyczące samego procesu afirmacji płci (np. wyłącznie terapia hormonalna, wyłącznie operacja). Jak można zauważyć, Model Świadomej Zgody całkowicie wyklucza gatekeeping – czyli opóźnianie tranzycji – bo rozpoznanie np. osobowości borderline, spektrum autyzmu, choroby afektywnej dwubiegunowej, nie stanowi już powodu dla odmowy samej tranzycji, czy wydłużenia procesu opiniowania.
