Europejskie kraje E3 (Niemcy, Francja i Wielka Brytania) postanowiły uruchomić wobec Iranu specjalny mechanizm sankcyjny, co może mieć poważne konsekwencje dla stosunków międzynarodowych. Tak wynika z listu przekazanego w czwartek przez przedstawicieli tych państw Radzie Bezpieczeństwa ONZ.
Proces przywracania sankcji trwa 30 dni, podczas których europejskie kraje mają pozostać otwarte na negocjacje z Iranem. Ich przedstawiciele wyrażają gotowość zatrzymania procedury, jeżeli Irańczycy zaczną współpracować z Międzynarodową Agencją Energii Atomowej (MAEA) i zapewnią inspektorom ONZ pełny dostęp do swojego programu nuklearnego.
Dotychczasowe rozmowy z Irańczykami w Genewie nie przyniosły jednak w ocenie Europejczyków przełomu. Stąd zdecydowali się na uruchomienie sankcyjnego mechanizmu, który przewiduje m.in. embargo na dostawy broni, ograniczenia dotyczące rozwoju pocisków balistycznych i zamrożenie aktywów.
Sankcje te zostały zniesione na mocy międzynarodowego porozumienia nuklearnego z 2015 roku, którego sygnatariuszami prócz Iranu są Wielka Brytania, Niemcy, Francja, Rosja, Chiny oraz Unia Europejska. Stany Zjednoczone wycofały się z umowy w 2018 roku.
Europejczycy przekonują, iż Iran od lat łamie zapisy tego układu, wynegocjowanego jeszcze przez Baracka Obamę, i chcą, by władze w Teheranie zapewniły inspektorom ONZ pełny dostęp do swojego programu nuklearnego. Choć Iran od lat zapewnia, iż jest zainteresowany wyłącznie pokojowym zastosowaniem technologii nuklearnych, to wzbogacał uran do poziomu 60 proc., czyli wyższego niż stosowanego w celach cywilnych.
Irańscy urzędnicy w przeszłości grozili, iż uruchomienie mechanizmu „snapback” może spowodować ich wyjście z układu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (NPT) czy Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA). Za nieuczciwe uznają karanie ich z mocy zapisów umowy, z której Stany Zjednoczone jednostronnie wycofały się.
Jean-Noel Barrot, szef francuskiego MSZ, przekazał na platformie X, iż „jesteśmy zdeterminowani, aby wykorzystać otwierający się 30-dniowy okres na dialog z Iranem. Pozostajemy zaangażowani w działania dyplomatyczne, by zapewnić, iż Iran nigdy nie uzyska broni jądrowej”.
Johann Wadephul, niemiecki minister spraw zagranicznych, zaapelował natomiast do Iranu o pełną współpracę z Międzynarodową Agencją Energii Atomowej oraz bezpośrednie negocjacje ze Stanami Zjednoczonymi.
Kryzys nuklearny może mieć poważne konsekwencje dla bezpieczeństwa międzynarodowego. Według danych Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej, w 2022 roku na świecie było 13 080 głowic nuklearnych, z których 3 708 znajduje się w arsenale Stanów Zjednoczonych, a 5 977 w arsenale Rosji.
Unia Europejska również jest zaangażowana w rozwiązywanie kryzysu nuklearnego. W 2022 roku Unia Europejska wydała 12,6 miliarda euro na bezpieczeństwo jądrowe, z czego 4,3 miliarda euro zostało przeznaczone na kontrolę zbrojeń.
Kryzys nuklearny jest jednym z największych wyzwań dla bezpieczeństwa międzynarodowego. Aby rozwiązać ten kryzys, potrzebna jest kooperacja między wszystkimi zainteresowanymi stronami, w tym Iranem, Stanami Zjednoczonymi, Unią Europejską i innymi państwami.
