Antykoncepcja to zbiór metod i środków służących zapobieganiu ciąży. Jest stosowana przez osoby, które chcą uniknąć nieplanowanego poczęcia, kontrolować odstępy między ciążami lub zakończyć swoją płodność. W tym artykule znajdziesz informacje o tym, jakie są metody antykoncepcji i w jaki sposób działają.
ANTYKONCEPCJA. CO WYBRAĆ?
To, jaką metodę antykoncepcji wybierzesz, będziesz zależeć od wielu czynników. Może się okazać, iż w ciągu życia sprawdzą się u Ciebie różne metody zapobiegania ciąży. Ważne jest, aby wybrać taki rodzaj antykoncepcji, który pasuje do Twojego stylu życia. Dla niektórych osób najwygodniejsza forma antykoncepcji to taka, która jest dostępna, łatwa w użyciu, nie zakłóca doznań seksualnych lub nie ma uciążliwych skutków ubocznych. Dla innych wygoda oznacza, iż nie jest wymagana recepta.
Niektóre metody antykoncepcji powodują więcej skutków ubocznych niż inne. Warto wziąć je pod uwagę i skonsultować z ginekologiem_żką.
Niektóre środki antykoncepcyjne chronią przed chorobami przenoszonymi drogą płciową (prezerwatywa męska i damska). Inne zapewniają dodatkowe korzyści, np. regulują cykl menstruacyjny, sprawiają, iż miesiączki są mniej uciążliwe, czy zmniejszają ryzyko niektórych nowotworów.
Najlepsza antykoncepcja to taka, która jest dla Ciebie bezpieczna, wygodna, dostępna cenowo i którą możesz stosować prawidłowo. Twoje preferencje co do wyboru metody mogą zmieniać się w ciągu Twojego życia i pod wpływem różnych czynników, takich jak:
- Wiek
- Stan zdrowia
- Chęć posiadania dzieci i to, czy gwałtownie chcesz zajść w ciążę
- Liczba partnerów seksualnych, częstotliwość uprawiania seksu
- Kondycja finansowa.
ANTYKONCEPCJA: JAK DZIAŁAJĄ RÓŻNE METODY
Metody antykoncepcji mogą:
- Zapobiegać dotarciu plemników do komórki jajowej
- Dezaktywować lub uszkadzać plemniki
- Zapobiegać uwalnianiu się komórki jajowej każdego miesiąca
- Zmieniać wyściółkę macicy w taki sposób, aby zapłodniona komórka jajowa nie mogła się do niej przyczepić
- Zagęszczać śluz szyjkowy, aby plemniki nie mogły łatwo przez niego przejść
- Zabezpieczać przed zakażeniem chorobami przenoszonymi drogą płciową (STI).
Chcesz dowiedzieć się więcej o wybranej metodzie? Wystarczy, iż w tabeli klikniesz nazwę wybranego środka antykoncepcyjnego. Znajomość dostępnych opcji pozwoli Ci łatwiej podjąć świadomą decyzję. Aby wybrana metoda była skuteczna, musi być stosowana konsekwentnie i prawidłowo.
ANTYKONCEPCJA NIEHORMONALNA BARIEROWA
Środki antykoncepcyjne niehormonalne to metody, które zapobiegają ciąży bez ingerencji w cykl hormonalny organizmu. Do tej kategorii zaliczane są środki antykoncepcji barierowej, które fizycznie uniemożliwienie plemnikom zapłodnienie komórki jajowej (prezerwatywa męska, prezerwatywa damska, diafragma, gąbka dopochwowa), antykoncepcja chemiczna (globulki, pianki, żele plemnikobójcze) oraz wkładka domaciczna miedziana.
Oprócz wkładki domacicznej miedzianej, środki antykoncepcji hormonalnej są dostępne bez recepty. Antykoncepcja mechaniczna stwarza fizyczną barierę, która odcina plemnikom drogę do komórki jajowej. Metody te są często tanie i dostępne bez recepty. Prezerwatywy (zarówno męskie, jak i damskie), jako jedyne wśród metod antykoncepcji, chronią przed zakażeniem się chorobami przenoszonymi drogą płciową.
| Rodzaj | Jak działa? | Skuteczność (przy idealnym stosowaniu) |
| Prezerwatywa męska | Cienka, elastyczna osłona wykonana z lateksu lub innych materiałów, która zakładana jest na prącie. Zapobiega dotarciu plemników do komórki jajowej i chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. | 87% |
| Femidom (prezerwatywa damska) | Cienka, elastyczna osłona wykonana z lateksu lub innych materiałów, umieszczana wewnątrz pochwy. Chroni nie tylko przed ciążą, ale także przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. | 79% |
| Kapturek dopochwowy (diafragma) | Pierścień z rozpiętą cienką błoną wykonaną z elastycznego materiału. Umieszcza się go wysoko w pochwie, tak by zakrywał zarówno szyjkę macicy, jak i cały obszar wokół niej. Diafragma blokuje wejście plemników do macicy. | 86% |
| Gąbka dopochwowa | Umieszcza się ją w pochwie, aby odcięła drogę plemnikom. Usuwa się ją do 6 godz. po seksie. | 86% |
| Kapturek naszyjkowy | Silikonowa lub lateksowa kopułka umieszczana w pochwie, która blokuje wejście plemników do macicy | 86% |
ANTYKONCEPCJA NIEHORMONALNA MECHANICZNA
Do tego rodzaju antykoncepcji zaliczana jest wkładka domaciczna niehormonalna. Założenie wkładki domacicznej poprzedzone jest szczegółowym wywiadem ginekologicznym. Przeprowadzone jest badanie USG macicy oraz piersi, a także pobrana cytologia szyjki macicy o ile osoba nie posiada aktualnego wyniku tego badania.
| Rodzaj | Jak działa | Skuteczność |
| Wkładka domaciczna niehormonalna | Wkładka miedziana: wydziela jony miedzi, utrzymując w macicy niewielki stan zapalny, który sprawia, iż wyściółka macicy jest cieńsza. Jony metalu, które uwalniają się z wkładki, utrudniają poruszanie się plemników i uniemożliwiają zagnieżdżenie się zapłodnionej komórce jajowej. Spirala miedziana sprawdzi się u osób, które nie chcą lub nie mogą przyjmować antykoncepcji hormonalnej, a którym zależy na wysokiej skuteczności (99%) antykoncepcji | 99% |
ANTYKONCEPCJA NIEHORMONALNA CHEMICZNA
Chemiczne środki antykoncepcyjne to różne produkty ze środkiem plemnikobójczym. Są tanie i nie trzeba mieć na nie recepty. Ich skuteczność jest niska, w dodatki mogą one negatywnie wpływać na florę bakteryjną pochwy i powodować infekcje.
| Rodzaj | Jak działa? | Skuteczność |
| Globulki, pianki i żele ze środkiem plemnikobójczym | Substancje chemiczne stosowane w pochwie na krótko przed stosunkiem, niszczą lub unieruchamiają plemniki. | 79-86% |
ANTYKONCEPCJA HORMONALNA
Antykoncepcja hormonalna to metody, które wykorzystują syntetyczne hormony w celu zapobiegania ciąży. Do tej grupy należą pigułki antykoncepcyjne, zastrzyki, plastry, implanty, krążki, hormonalne wkładki wewnątrzmaciczne oraz tabletka po.
Podstawowym sposobem działania hormonalnych środków antykoncepcyjnych jest zatrzymanie owulacji, co oznacza, iż jajeczko nie jest uwalniane z jajników każdego miesiąca. Syntetyczny estrogen i progestagen zawarte w hormonalnych środkach antykoncepcyjnych wysyłają do przysadki mózgowej sygnały, iż ciąża już nastąpiła i owulacja nie jest potrzebna. Niektóre hormonalne środki antykoncepcyjne zagęszczają śluz wyściełający szyjkę macicy, blokując plemnikom przedostanie się przez kanał szyjki macicy do macicy i jajowodów. Oprócz hamowania owulacji i zagęszczania śluzu szyjkowego, niektóre hormonalne środki antykoncepcyjne rozrzedzają wyściółkę macicy. To sprawia, iż ściana macicy staje się mniej gościnna dla zarodka.
Antykoncepcja hormonalna jest bardzo skuteczna, ale musi być stosowana pod opieką dobrego ginekologa_żki, który_a zwróci uwagę na Twój stan zdrowia, dolegliwości, styl życia, a choćby to, czy palisz papierosy.
Przed przepisaniem hormonalnych środków antykoncepcyjnych lekarz_ka zleca morfologię, próby wątrobę i sprawdza, czy masz aktualne badania cytologiczne.
| Rodzaj | Jak działa | Skuteczność |
| Implant antykoncepcyjny | Umieszczony pod skórą implant wydziela hormony, które zapobiegają uwalniania komórki jajowej i zagęszczają śluz szyjkowy, co utrudnia plemnikom dostanie się do macicy. Jest bezpieczny dla kobiet karmiących piersią. Działa od 3 do 5 lat. Można go usunąć w każdej chwili. | 99 proc. |
| Antykoncepcyjne zastrzyki hormonalne | Dzięki zawartości syntetycznej pochodnej progesteronu zastrzyk hamuje owulację, sprawia, iż śluzówka macicy staje się cieńsza, a przy tym mniej przyjazna dla ewentualnego zagnieżdżenia się zarodka. Wpływa także na zagęszczenie śluzu szyjkowego, co utrudnia przemieszczanie się plemników. Zastrzyki powtarza się co 2-3 miesiące. Może być stosowany przez kobiety karmiące piersią. Powrót do płodności może trwać choćby rok. | 96 proc. |
| Krążek antykoncepcyjny | To niewielkie, elastyczne kółeczko, które umieszcza się w pochwie. Krążek zawiera odpowiednią dawkę dwóch hormonów, które hamują owulację (uwolnienie komórki jajowej z jajnika podczas cyklu menstruacyjnego). Zakłada się go raz w miesiącu. | 93% |
| Dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne | Zawierają syntetyczny estrogen oraz gestagen (sztuczny odpowiednik progesteronu), które hamują owulację i zmieniają konsystencję śluzu szyjkowego na taki, który nie przepuszcza plemników. | 99,7% |
| Jednoskładnikowe tabletki antykoncepcyjne | Zawierają tylko gestagen. Stosuje się przede wszystkim u kobiet młodych, po 40. roku życia, osób palących papierosy i obciążonych ryzykiem choroby sercowo-naczyniowej. | 99,5% |
| Plastry antykoncepcyjne | Powierzchnia każdego nasączona jest hormonami, które nie dopuszczają do owulacji i zagęszczają śluz szyjkowy. Hormony w plastrze wchłaniają się transdermalnie, czyli przez skórę, a więc mniej obciążają wątrobę. Dawka hormonów jest mniejsza niż w pigułce antykoncepcyjnej, dlatego wystąpienie skutków ubocznych jest także niższe. | 93% |
| Antykoncepcja “po” | Antykoncepcja “awaryjna”, potrzebna, gdy inne metody nie zadziałały albo nie zostały zastosowane. Nie zaleca się stosowania tabletki “po” jako regularnej antykoncepcji. Tabletka opóźnia lub blokuje owulację. | Skuteczność zależy od tego, jak gwałtownie zostanie zastosowana. W zależności od rodzaju tabletki po na jej wzięcie są 72 albo 120 godziny. Jeśli weźmiesz tabletkę po w dobrym czasie, to w choćby do 99% przypadków nie dojdzie do ciąży. Z czasem skuteczność tabletki spada, w przypadku Escpaelle do 84% w czasie do 72 godzin. |
| Wkładka domaciczna | Władka hormonalna: Jest wykonana ze sztucznego tworzywa i wydziela bardzo niskie dawki hormonu, który sprawia, iż endometrium staje się cieńsze, a śluz gęstnieje i uniemożliwia poruszanie się plemników. Zabezpiecza przed nieplanowaną ciążą od pięciu do ośmiu lat. Można ją wyjąć w dowolnym momencie. | 99% |
ANTYKONCEPCJA CHIRURGICZNA
Chirurgiczna ingerencja w anatomię układu rozrodczego, minimalizuje możliwość zapłodnienia. Rozwiązanie dobre dla osób, które są pewne, iż w przyszłości nie chcą mieć dzieci.
| Metoda | Jak działa | Skuteczność |
| Wazektomia | To metoda antykoncepcji, która polega na przecięciu i podwiązaniu nasieniowodów. Skutkuje to tym, iż plemniki nie mogą dostać się do preejakulatu i spermy. Wazektomia to zabieg odwracalny, ale nie w 100 proc., dlatego osoba, która się na niego decyduje, powinna być go pewna. | 99% |
| Podwiązanie jajowodów | Polega na trwałym zaburzeniu drożności jajowodu przez podzielenie go na dwie części. W Polsce zabieg jest nielegalny. | 99,9% |
NATURALNE METODY PLANOWANIA RODZINY
To zbiór różnych metod, który polega na codziennym obserwowaniu swojego ciała i rejestrowaniu zmian cyklu menstruacyjnego. System ten zawiera m.in. metody termiczno-objawowe: rejestrowanie zmian temperatury ciała, badanie śluzu szyjkowego, sprawdzaniu twardości i położenia szyjki macicy, obliczanie długości cyklu menstruacyjnego.
Monitorowanie płodności wymaga bardzo dobrej znajomości własnego ciała, dużej wprawy i systematyczności. Może być stosowane wyłącznie w przypadku bardzo regularnych cykli miesięcznych. Zależne jest także od wielu innych czynników, takich jak choroby, stres, podróże, czy zmiana codziennej rutyny. Przy stosowaniu tylko jednej metody pomiary cyklu menstruacyjnego, nieprawidłowych obliczeniach, skuteczność tej metody wynosi mniej niż 80 proc.
Kto może stosować tę metodę?
Skuteczność tej metody jest ograniczona przez bardzo wiele czynników, a same pomiary wymagają doświadczenia i wiedzy. Ta metoda może sprawdzić się u osoby, która:
jest zorganizowana (pamięta o tym, żeby trzymać przy łóżku termometr i coś do pisania)
jest zaangażowana i zmotywowana do używania tej metody
nie pije alkoholu
budzi się codziennie o tej samej porze i wstaje wcześnie
ma regularne cykle menstruacyjne
ma stały harmonogram dnia i nie pracuje na zmiany
nie podróżuje dużo
nie stresuje się mocno
nie zaczęła niedawno miesiączkować, albo nie zbliża się do menopauzy
jest w stałym związku z jednym partnerem
w dni płodne będzie stosować inne metody antykoncepcji albo nie będzie uprawiać seksu
liczy się z tym, iż może zajść w ciążę.
CZY STOSUNEK PRZERYWANY TO METODA ANTYKONCEPCJI?
Nie. Według wskaźnika Pearla 1 na 5 kobiet stosujących stosunek przerywany jako metodę antykoncepcji w ciągu roku zajdzie w ciążę. Dlatego jego skuteczność oceniana jest na 78 proc. Stosunek przerywany polega na wyciągnięciu penisa z pochwy tuż przed wytryskiem, ale żywe plemniki mogą znajdować się także w preejakulacie, czyli bezbarwnym płynie, który pojawia się jeszcze przed wytryskiem. Preejakulat może pojawić się w dowolnym momencie podniecenia seksualnego.
Eksperci tłumaczą, iż stosunek przerywany może prowadzić do spadku libido, nerwic i zaburzeń erekcji u mężczyzny. W przypadku kobiet stosunek przerywany może skutkować brakiem ochoty na seks oraz zaburzeniami orgazmu.
CZY TYLKO KOBIETA POWINNA SIĘ ZABEZPIECZAĆ?
Nie. O antykoncepcję powinny zadbać wszystkie osoby, które uprawiają seks. Poza tym, oprócz nieplanowanej ciąży, seks bez zabezpieczenia grozi zakażeniem chorobami przenoszonymi drogą płciową. Dlatego rozmawiajcie o tym, w jaki sposób chcecie się zabezpieczać oraz jak będzie finansować wybraną metodę. jeżeli peszy Was taka rozmowa, albo wstydzicie się kupić prezerwatywę, może warto zadać sobie pytanie: czy jesteśmy gotowi na współżycie?
