Gamla Lundagatan – najstarsza ulica Södermalm.

Gamla Lundagatan to krótka ulica na Södermalm w Sztokholmie. Jest częścią ulicy Lundagatan. Ulica Lundagatan swoją nazwę otrzymała w 1885 roku. Wcześniej nazywała się Lilla Skinnarviksgatan i Sommens kvarngata. Tuż obok tej ulicy znajduje się punkt widokowy Skinnarviksberget, do którego można dotrzeć Gamla Lundagatan. Jest to uliczka z bardzo starą zabudową. Znajduje się przy niej około 10 drewnianych domów. Jest to najstarsza część zabudowy Södermalm, która była zamieszkana od połowy XVII wieku. Mieszkali w tym miejscu biedni robotnicy z pobliskich fabryk i warsztatów, pokojówki i marynarze, który przy domach mieli również ogrody, w których mogli uprawiać dla siebie warzywa i owoce. Tak naprawdę były to sztokholmskie slumsy. W latach XX pojawił się plan wyburzenia domów. Po drugiej stronie ulicy w latach 60 tych XX wieku powstały bloki mieszkalne i planowano zrobić to również w miejscu starych domków. Na szczęście plany zmieniono, a budynki przy Gamla Lundagatan oznaczono jako rezerwat kultury. Każdy ze stojących przy Gamla Lundagatan budynków jest wyjątkowy. Nr 6 jest to dom złożony z kilku połączonych ze sobą budynków, które budowane były w różnym czasie przez cały XVIII wiek. W 1912 roku budynek przejęło miasto Sztokholm. Pod koniec lat 60 budynki zostały odremontowane, a na pustej przestrzeni postawiono dodatkowy dom z numerem 6A, który został przeniesiony ze Stora Fågelsången w dzielnicy Gröndal. Nr 8 to dwa budynki. Jeden to dom z lat 50 tych XVIII wieku a drugi to piwnica z lat 60 tych XVIII wieku. Budynek piwniczny pierwotnie nie posiadał okien. Od strony ulicy jest bardzo niski. W 1909 roku budynki przejęło miasto Sztokholm. Nr 10 to dom drewniany z połowy XVIII wieku. W XIX wieku właścicielem domu był sadownik, Carl Peter Nyström, do którego należał też dom obok z numerem 12. W 1905 roku dom przejęło miasto Sztokholm. Nr 12 został wybudowany w połowie XVIII wieku. W czasach kiedy właścicielem był Carl Peter Nyström, dom był wynajęty i podobno zamieszkiwało go aż 30 osób! Od 1910 roku właścicielem domu jest miasto Sztokholm, które w latach 60 tych zleciło przebudowę budynku, w wyniku której dom został wydłużony o jedno okno w ścianie i otrzymał trzy lukarny na poddaszu. Nr 14 został zbudowany w 1824 dla komisarza policji Jakoba Martina Titz, który mieszkał obok przy Yttersta Tvärgränd. Domek nr 14 był letnią altanką, którą nazwano „Próżnością Tytzena”, a potem ze względu na samotne położenie „Samotnym domem”. Altana z czasem została przebudowana, a w 1878 roku nabyło ją miasto Sztokholm. W 1906 roku mieszkało w niej aż 13 osób. Od lat 60 tych XX wieku do 1980 roku mieszkał tu pisarz Erik Asklund, który w książkach „Stad i Norden” i „Ensamma lyktor” opisał swoje dzieciństwo na Gamla Lundagatan. Nr 19 to dwa połączone domki z XVIII wieku. Dom w 1909 roku nabyło miasto Sztokholm. Historię tego domu i jednego z jego mieszkańców można przeczytać w powieściach Agnes Irja Browalius „Josef Gypsmakare” i „Ljuva barndomstid”. Pierwowzorem Josefa Gipsmakare jest Josef Pisani, dziadek autorki, który mieszkał tu do 1908 roku. Nr 21 to również dwa połączone ze sobą domy. Ten drewniany to odbudowany w latach 60 tych XX wieku dom, który pierwotnie został zbudowany w I połowie XVIII wieku. o ile chodzi o kamienny dom, to nie wiadomo kiedy został wybudowany. Od 1909 roku działka należy do miasta Sztokholm. W czasach współczesnych mieszkał tutaj i miał swoją pracownię znany rzeźbiarz, Karl Göte Bejemark, autor takich rzeźb jak „Humor” i „Sven Jerring intervjuar Gunder Hägg”, które znajdują się w Sztokholmie. Źródła: Ann Katrin Pihl Atmer, Södermalm, 2019. Click to access Haren6-FAKTABLAD.pdf