Friuli-Wenecja Julijska (wł. Friuli-Venezia Giulia) to region, w którym spotykają się wpływy włoskie, austriackie i słoweńskie, tworząc niezwykłą mozaikę kulturową. Położony tuż przy granicy z Austrią i Słowenią, łączy w sobie alpejski charakter, śródziemnomorską lekkość i bogactwo tradycji, które przez wieki kształtowały ten wyjątkowy zakątek Włoch.

Podróż z południowej Polski zajmuje zaledwie 8-10 godzin samochodem i wiedzie przez malownicze alpejskie krajobrazy, które same w sobie są zapowiedzią niezwykłych wrażeń. Można też wybrać wygodniejsze połączenia lotnicze – do Triestu lub pobliskiej Wenecji.

Oto 20 miejsc, które warto odwiedzić, by odkryć prawdziwą duszę tego regionu!

Mapa regionu Friuli-Wenecja Julijska

Wszystkie miejsca opisane w tym artykule naniosłam na mapę regionu Friuli-Wenecja Julijska.

Najważniejsze miasta i atrakcje regionu Friuli-Wenecja Julijska

Miłośnicy historii powinni odwiedzić Zamek San Giusto, górujący nad miastem, oraz sąsiadującą z nim katedrę św. Justusa, która łączy w sobie romańskie i gotyckie wpływy.

Triest to także miasto literatury – inspirowali się nim m.in. James Joyce i Italo Svevo. Spacerując po jego ulicach, można odkryć liczne nawiązania do ich twórczości. Na zakończenie dnia warto odwiedzić Porto Vecchio, gdzie zabytkowe magazyny przeplatają się z nowoczesnymi przestrzeniami wystawienniczymi, a widok na Adriatyk o zachodzie słońca jest niezapomniany.

I pamiętaj, Triest to miejsce, które łączy włoski luz z austriacką precyzją i bałkańskim duchem – jest idealny na weekendową wycieczkę lub dłuższy pobyt.

Triest – batyskaf, który zapisał się w historii odkrywania głębin

Czy wiesz, iż batyskaf „Triest” był pierwszym pojazdem, który dotarł na samo dno Rowu Mariańskiego? W szalonych latach 50. i 60. XX wieku ludzkość dokonała przełomowego kroku w odkrywaniu najgłębszych zakamarków Ziemi – a batyskaf „Triest” stał się symbolem tej epoki.

Batyskaf został nazwany na cześć włoskiego miasta Triest, gdzie został zaprojektowany i skonstruowany. Choć jego twórcą był szwajcarski wynalazca August Piccard, budowa jednostki odbyła się w stoczni Cantieri Riuniti dell’Adriatico w 1953 roku. Triest, jako miasto na styku kultur i istotny ośrodek naukowy oraz przemysłowy, odegrał kluczową rolę w powstaniu tego rewolucyjnego pojazdu.

W 1960 roku batyskaf dokonał czegoś, co wydawało się niemożliwe – dotarł na samo dno Głębi Challengera w Rowie Mariańskim, najgłębszym miejscu na Ziemi, na głębokości 10 911 metrów. Na pokładzie znajdowali się Jacques Piccard, syn wynalazcy, oraz porucznik Don Walsh z amerykańskiej marynarki wojennej.

Wybór nazwy „Triest” nie był przypadkowy – miał podkreślać międzynarodowy charakter projektu i współpracę naukową między różnymi krajami.

Człowiek powrócił na dno Rowu Mariańskiego 26 marca 2012 roku, czyli 52 lata po misji batyskafu Triest. Dokonał tego kanadyjski reżyser i odkrywca James Cameron (tak, ten od „Titanica”), który samotnie zanurzył się na głębokość 10 908 metrów w specjalnie zaprojektowanym batyskafie o nazwie Deepsea Challenger.

Batyskaf Trieste

2. Zamek Miramare – romantyczna rezydencja nad Adriatykiem

Zamek Miramare to prawdziwa perła nad Adriatykiem, położona na skalistym półwyspie Grignano, zaledwie kilka kilometrów od Triestu. Wybudowany w latach 1856–1860, był wymarzonym domem arcyksięcia Maksymiliana Habsburga i jego żony Charlotty Belgijskiej.

Projekt zamku powstał z myślą o harmonii z otaczającą naturą – białe mury kontrastują z błękitem morza i zielenią ogrodu, który rozciąga się na 22 hektary. Ogród, starannie zaplanowany przez Maksymiliana, jest pełen egzotycznych roślin sprowadzanych z całego świata. Spacerując po alejkach, można natknąć się na stawy, pawilony i romantyczne zakątki idealne na chwilę odpoczynku.

Wnętrza zamku zachwycają elegancją i przepychem charakterystycznym dla epoki. Zachowane w oryginalnym stanie, pozwalają przenieść się w czasie i zobaczyć, jak żyła arystokracja XIX wieku. Szczególną uwagę przykuwa sypialnia Maksymiliana, stylizowana na kabinę statku – arcyksiążę był wielkim miłośnikiem żeglugi i morza.

Zamek jest otwarty dla zwiedzających, a widok z tarasu na Zatokę Triesteńską to coś, czego nie można przegapić!

Kliknij tu, aby już teraz kupić bilet wstępu do zamku Miramare.

Czy na zamku Miramare ciąży klątwa?

Według miejscowej legendy Zamek Miramare nosi w sobie mroczną klątwę, która dotyka każdego, kto spędzi noc w jego murach. Klątwa miała swój początek w tragicznej historii arcyksięcia Maksymiliana Habsburga, który w XIX wieku wybudował zamek jako swoją wymarzoną rezydencję nad Adriatykiem. Maksymilian był jednak bardziej marzycielem niż władcą, a jego ambicje doprowadziły do fatalnych konsekwencji.

W 1864 roku Maksymilian przyjął propozycję objęcia tronu cesarza Meksyku. Zamek Miramare pozostawił za sobą, a w Meksyku czekało na niego wiele trudności – bunt, zdrada i polityczne konflikty. W 1867 roku Maksymilian został stracony przez rozstrzelanie. Po jego śmierci pojawiły się pogłoski, iż opuszczenie zamku sprowadza nieszczęście na jego właścicieli i mieszkańców.

Kolejne losy zamku wydają się potwierdzać tę klątwę. Niemal każda osoba związana z Miramare, w tym książę Amadeusz Sabaudzki czy niemieccy oficerowie stacjonujący tutaj w czasie II wojny światowej, spotykała się z tragicznym losem. Klątwa miała dotykać zwłaszcza tych, którzy spędzili noc w zamku, co z czasem zrodziło aurę strachu wokół tej przepięknej rezydencji.

Dziś Zamek Miramare pozostaje jednym z najbardziej romantycznych miejsc w regionie, turyści bardzo chętnie odwiedzają to miejsce w dzień, ale mało kto odważyłby się zostać tu na noc.

Zamek Miramare, Friuli-Wenecja Julijska

3. Udine – serce Friuli z renesansowym urokiem

Udine zachwyca elegancją renesansowej architektury i niepowtarzalnym klimatem, i choć często pozostaje w cieniu większych miast regionu, to jednak warto je odkryć.

Miasto przez wieki znajdowało się pod panowaniem Republiki Weneckiej (od 1420 roku), co miało ogromny wpływ na jego rozwój i wygląd. Widać to szczególnie na Piazza Libertà, jednym z najpiękniejszych placów we Włoszech. Zdominowany przez loggię Lionello w stylu weneckim i zegarową wieżę inspirowaną wenecką wieżą na Placu św. Marka, zachwyca harmonią i stylem. Tuż obok znajduje się Piazza Matteotti, otoczony kawiarniami i arkadami, gdzie można usiąść i delektować się lokalnym winem.

Jedną z największych atrakcji miasta jest zamek, Castello di Udine, usytuowany na wzgórzu z widokiem na okolicę. Wewnątrz znajdują się Muzeum Miejskie oraz kolekcja dzieł sztuki, w tym prace Giovanniego Battisty Tiepola, które przyciągają szczególnie miłośników malarstwa.

W Udine Giovanni Battista Tiepolo (1696–1770) pozostawił szczególny ślad – stworzył tu freski w katedrze w Udine oraz w Oratorio della Purità.

Udine to także mekka dla smakoszy. Region Friuli słynie z wyśmienitego wina, a miasto jest świetnym miejscem na degustację lokalnych trunków, takich jak Friulano czy Refosco. Warto spróbować również typowych dań, takich jak frico (smażony ser z ziemniakami) czy cjarsons (pierogi z nadzieniem o słodko-słonym smaku).

Na zakończenie dnia warto odwiedź Osterię Ai Frati, jedną z najstarszych w mieście.

4. Cividale del Friuli – perła UNESCO i spuścizna Longobardów

Cividale del Friuli, malownicze miasteczko położone nad rzeką Natisone, jest prawdziwą perełką regionu Friuli-Wenecja Julijska. Zostało założone w 50 r. p.n.e. przez Juliusza Cezara jako Forum Julii, od którego pochodzi nazwa całego regionu Friuli.

Największą atrakcją Cividale del Friuli jest jego wyjątkowa spuścizna longobardzka, która przyniosła miastu miejsce na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Longobardowie, germański lud, który panował w tej części Włoch od VI do VIII wieku, pozostawili po sobie niezwykłe zabytki, takie jak Tempietto Longobardo. Ten niewielki kościółek zachwyca bogato zdobionymi freskami i rzeźbami – prawdziwy skarb sztuki wczesnego średniowiecza.

Warto także odwiedzić Katedrę Santa Maria Assunta, w której znajduje się baptysterium Callistusa, arcydzieło z epoki karolińskiej. I choć spacer po wąskich, brukowanych uliczkach miasta pozwala poczuć atmosferę dawnych wieków, to gwiazdą i tak jest most Ponte del Diavolo, z którego mamy do dyspozycji wspaniałe widoki na rzekę Natisone i okoliczne wzgórza.

Miłośnicy historii nie mogą pominąć Museo Archeologico Nazionale, gdzie zgromadzono artefakty z czasów rzymskich i longobardzkich, w tym bogato zdobione biżuterię i przedmioty codziennego użytku.

Przy okazji wizyty w mieście warto spróbować gnocchi di susine – takich naszych knedli ze śliwkami – oraz delektować się winem z pobliskich winnic Collio.

Legenda o Moście Diabelskim, Ponte del Diavolo w Cividale del Friuli

Dawno temu mieszkańcy Cividale del Friuli postanowili zbudować most nad rzeką Natisone, aby ułatwić sobie życie i handel. Problemem okazała się jednak rwąca rzeka i strome brzegi, które uniemożliwiały wzniesienie konstrukcji. Po wielu nieudanych próbach ludzie zaczęli tracić nadzieję.

Wtedy pojawił się Diabeł, który zaoferował swoją pomoc. Obiecał zbudować most w jedną noc, ale za cenę… pierwszej duszy, która po nim przejdzie. Zdesperowani mieszkańcy, nie widząc innego wyjścia, zgodzili się na tę mroczną umowę.

Diabeł dotrzymał słowa – most był gotowy o świcie, a jego solidna konstrukcja zadziwiła wszystkich. Mieszkańcy jednak przechytrzyli złego – zamiast człowieka, jako pierwszą istotę przez most przepędzili… kozę. Diabeł, rozgniewany oszustwem, zniknął, ale most pozostał nienaruszony, stając się symbolem zwycięstwa sprytu nad siłami zła.

Niektórzy mieszkańcy twierdzą, iż w czasie burzy wciąż można usłyszeć grzmoty przypominające wściekły ryk Diabła, który nigdy nie odzyskał swojej zapłaty.

Cividale del Friuli, Friuli-Wenecja Julijska

5. Aquileia – starożytne miasto rzymskie z fascynującą bazyliką

Aquileia, położona niedaleko wybrzeża Adriatyku, to jedno z najważniejszych starożytnych miast w północnych Włoszech. Założona w 181 r. p.n.e. jako rzymska kolonia wojskowa, gwałtownie stała się kluczowym ośrodkiem handlowym, religijnym i kulturalnym. Dziś jest wpisana na listę UNESCO.

Jednym z największych skarbów miasta jest Bazylika Santa Maria Assunta, która łączy w sobie architekturę romańską i bizantyjską. Jej historia sięga IV wieku, kiedy powstała jako pierwsza katedra chrześcijańska w regionie. Wnętrze bazyliki skrywa największą w Europie zachowaną mozaikową posadzkę z wczesnego chrześcijaństwa – niesamowity dywan z geometrycznymi wzorami, scenami biblijnymi i symbolicznymi przedstawieniami.

Aquileia to także prawdziwy raj dla miłośników archeologii. Spacerując po ruinach, można podziwiać pozostałości rzymskiego forum, antyczne drogi, fundamenty domów mieszkalnych oraz termy. Szczególne wrażenie robi port rzeczny, który w czasach świetności miasta był jednym z najważniejszych punktów handlowych na szlaku Adriatyku.

Nie można pominąć Muzeum Archeologicznego, gdzie znajdują się setki eksponatów, takich jak rzeźby, inskrypcje i przedmioty codziennego użytku.

Uciekinierzy z Aquilei stworzyli przyszłą Wenecję

W V wieku n.e., gdy Cesarstwo Zachodniorzymskie chyliło się ku upadkowi, a Europę nawiedzały najazdy barbarzyńskie, w tym Hunów pod wodzą Attyli, mieszkańcy Aquilei i innych miast regionu uciekali przed zagrożeniem. W 452 roku Attyla splądrował i zniszczył Aquileię, zmuszając jej mieszkańców do szukania schronienia w bardziej niedostępnych miejscach.

Uciekinierzy zaczęli osiedlać się na bagnistych wysepkach laguny weneckiej, gdzie mogli znaleźć ochronę przed najazdami dzięki naturalnym barierom wodnym. Te początkowe osady dały początek przyszłej Wenecji.

Więcej szczegółów o tym, jak powstała Wenecja dowiesz się z mojego artykułu.

6. Grado – nadmorski raj z malowniczą starówką

Grado, znane również jako „Wyspa Słońca”, to kurort nadmorski położony na lagunie w regionie Friuli-Wenecja Julijska.

Miasto zachwyca swoimi piaszczystymi plażami, które rozciągają się na kilometry i są doskonale przygotowane do przyjęcia turystów, w tym rodzin z dziećmi. Dzięki łagodnemu wejściu do wody, plaże Grado są bezpieczne i szczególnie popularne wśród rodzin. Część wybrzeża to plaże prywatne z pełną infrastrukturą, a część pozostaje otwarta i dzika, oferując intymniejszą atmosferę.

Dlaczego Grado jest nazywane „Wyspą Słońca”?

Grado ma unikalny mikroklimat, który sprawia, iż nazywane jest „Wyspą Słońca” – liczba słonecznych dni w roku jest tu jedną z najwyższych w całych Włoszech, co oczywiście przyciąga turystów.

Plaża w Grado, Friuli-Wenecja Julijska

Grado to jednak nie tylko słońce i plaża. Warto odwiedzić jego malowniczą starówkę, która zachowała średniowieczny układ wąskich uliczek. Najważniejszym punktem jest Bazylika Santa Eufemia, zbudowana w VI wieku. Jej wnętrze zdobią piękne mozaiki, przypominające o wczesnochrześcijańskich korzeniach miasta. W pobliżu znajduje się również Batysterium oraz Bazylika Santa Maria delle Grazie, które są świadectwem znaczenia Grado jako ważnego centrum religijnego w przeszłości.

Po spacerze warto zajrzeć do jednej z lokalnych trattorii i spróbować specjałów rybnych, takich jak brodetto di pesce (tradycyjna zupa rybna) czy świeże owoce morza.

Grado stało się schronieniem dla patriarchów Aquilei i przejęło rolę religijnego centrum regionu, gdy miasto zostało zniszczone przez Hunów w 452 roku. To właśnie wtedy powstały najważniejsze zabytki Grado, takie jak Bazylika Santa Eufemia i Bazylika Santa Maria delle Grazie.

7. Lignano Sabbiadoro – złote plaże i raj dla rodzin

Lignano Sabbiadoro to jeden z najpopularniejszych kurortów nadmorskich we Włoszech. Jego nazwa, która oznacza „Złoty Piasek”, idealnie oddaje charakter tego miejsca – szerokie, piaszczyste plaże ciągną się tu przez ponad 8 kilometrów.

Miasto, zbudowane w dużej mierze w XX wieku, dlatego ma nowoczesny charakter, z licznymi hotelami, apartamentami i kompleksami wypoczynkowymi. To dobre miejsce dla turystów szukających komfortu i szerokiej gamy atrakcji. Zejście do morza jest tu łagodne, co dla rodziców małych dzieci jest szczególnie ważne, jest także park wodny Aquasplash i zoo Punta Verde. Od słońca i plaży możemy uciec do Parco Hemingway, to spokojny zakątek pełen zieleni.

Jednak czy znajdziemy tu typowy włoski klimat?

Choć Lignano jest bardziej kosmopolityczne niż wiele małych włoskich miasteczek, wciąż można poczuć włoski urok w jego restauracjach, małych trattoriach i podczas wieczornych spacerów wzdłuż promenad. Ale nie jest to typowe, włoskie miasteczko ze średniowieczną zabudową.

8. Palmanova – renesansowa gwiazda na mapie Friuli

Palmanova, znana jako „miasto-twierdza”, to prawdziwa perła urbanistyki renesansowej. Założone w 1593 roku przez Republikę Wenecką, miało służyć jako niezdobyta twierdza, chroniąca północne granice przed najazdami osmańskimi. Co czyni Palmanovę wyjątkową? Jej niesamowity, geometryczny kształt – miasto zostało zaprojektowane w formie dziewięcioramiennej gwiazdy, symbolizującej doskonałość i harmonię renesansowych koncepcji.

Spacerując uliczkami Palmanovy, można podziwiać imponujące mury obronne, które przetrwały próbę czasu. Trzy pierścienie umocnień, bramy wjazdowe – Porta Aquileia, Porta Cividale i Porta Udine – oraz fosa stanowią świadectwo inżynieryjnego geniuszu epoki. W samym sercu miasta znajduje się Piazza Grande, symetryczny plac o kształcie sześciokąta, otoczony eleganckimi budynkami z epoki weneckiej. To tutaj koncentruje się życie miasta, a kawiarnie i restauracje zapraszają do odpoczynku.

Palmanova to również miejsce pełne historii. W Muzeum Historii Wojskowości można dowiedzieć się więcej o roli miasta jako twierdzy, która przeszła pod rządy Austrii, a później Królestwa Włoch.

Co roku w Palmanovie odbywa się rievocazione storica, spektakularne odtworzenie wydarzeń historycznych z udziałem rekonstruktorów.

Palmanova Village

Jeśli po zwiedzaniu renesansowej twierdzy masz ochotę na zakupy, warto odwiedzić Palmanova Village, nowoczesne centrum outletowe położone zaledwie kilka kilometrów od miasta. Znajdziesz tam szeroki wybór markowych sklepów z odzieżą, obuwiem i akcesoriami w atrakcyjnych cenach.

9. San Daniele del Friuli – dom najsłynniejszej szynki we Włoszech

San Daniele del Friuli jest światową stolicą produkcji szynki Prosciutto di San Daniele.

Sekret szynki San Daniele tkwi w szczególnym mikroklimacie tego regionu. Położenie miasta, na skrzyżowaniu górskiego powietrza z Alp i wilgotnych bryz znad Adriatyku, tworzy idealne warunki do dojrzewania szynki. Produkcja Prosciutto di San Daniele odbywa się zgodnie z surowymi zasadami, które podkreślają jej naturalność – używa się jedynie mięsa włoskich świń i soli morskiej, a dojrzewanie trwa co najmniej 13 miesięcy.

W lokalnych prosciutteriach i restauracjach można spróbować szynki podanej z chrupiącym chlebem i kieliszkiem wina Friulano.

Miasto zachwyca także swoją atmosferą i zabytkami, takimi jak Biblioteka Guarneriana, jedna z najstarszych bibliotek we Włoszech, gdzie przechowywane są średniowieczne rękopisy.

10. Castello di Duino i Sentiero Rilke – zamek i ścieżka na skraju Adriatyku

Castello di Duino i prowadząca w jego pobliżu szlak Rilkego to jedno z najbardziej malowniczych miejsc w regionie Friuli-Wenecja Julijska.

Zamek Duino zbudowany w XIV wieku na pozostałościach rzymskiej twierdzy, był przez wieki rezydencją arystokratycznej rodziny Torre e Tasso (znanej także jako Thurn und Taxis). Położony na klifie z widokiem na morze, zamek zachwyca architekturą i atmosferą. Zwiedzający mogą podziwiać oryginalne wnętrza, bogate w antyki i dzieła sztuki, a także piękny ogród, który jest idealny na spacer. Szczególną uwagę przyciąga taras widokowy, skąd rozciąga się wyjątkowy widok na Zatokę Triesteńską.

W bezpośrednim sąsiedztwie zamku znajduje się Sentiero Rilke, malowniczy szlak nazwany na cześć Rainera Marii Rilkego, słynnego poety, który przebywał w zamku i czerpał stąd inspirację do swoich dzieł. Ścieżka o długości około 2 kilometrów biegnie wzdłuż wybrzeża, oferując spektakularne widoki na Adriatyk i klify.

11. Grotta Gigante – podziemne arcydzieło natury

Grotta Gigante, położona w regionie Karst niedaleko Triestu, to jedno z najbardziej imponujących miejsc regionu Friuli-Wenecja Julijska. Uznana za największą na świecie jaskinię udostępnioną do zwiedzania, przyciąga zarówno miłośników geologii, jak i turystów szukających niezapomnianych wrażeń.

Główna sala Grotta Gigante ma wysokość aż 98 metrów, długość 168 metrów i szerokość 76 metrów – jej ogrom robi oszałamiające wrażenie. Spacer po specjalnie przygotowanych ścieżkach i schodach pozwala podziwiać niezwykłe formacje skalne, stalaktyty i stalagmity, które tworzyły się przez miliony lat. Największy stalagmit w jaskini, zwany „Człowiekiem z Karstu”, mierzy aż 12 metrów wysokości!

Temperatura w jaskini wynosi około 11°C przez cały rok, co tworzy unikalne warunki dla naukowców badających procesy geologiczne. Jaskinia jest również wyposażona w instrumenty naukowe, które mierzą ruchy skorupy ziemskiej – dowód na to, iż to miejsce jest ważne nie tylko turystycznie, ale i naukowo.

Trasa turystyczna obejmuje około 850 stopni (wejście i zejście), ale wysiłek wynagradzają zapierające dech w piersiach widoki. Po wycieczce warto zajrzeć do pobliskiej kawiarni lub sklepu z pamiątkami, gdzie można dowiedzieć się więcej o historii jaskini.

Kras – wapienny płaskowyż i fenomen geologiczny

Kras (Karst), wapienny płaskowyż rozciągający się wzdłuż wschodniej granicy Friuli-Wenecja Julijska (większy obszar leży po stronie Słowacji), to wyjątkowe miejsce, które dało także nazwę zjawiskom geologicznym znanym na całym świecie (kras). Charakterystyczne dla tego obszaru są zjawiska krasowe, takie jak zapadliska, podziemne jaskinie i systemy wodne, które powstają w wyniku rozpuszczania skał wapiennych przez wodę.

W skład płaskowyżu wchodzą znane atrakcje, takie jak Grotta Gigante, jak też jaskinie w Słowacji: Postojna, Jaskinie Szkocjańskie, Vilenica.

Grotta Gigante, Friuli-Wenecja Julijska

12. Monte Santo di Lussari – duchowa i górska perła Alp Julijskich

Monte Lussari to wioska górska, położona na wysokości 1790 m n.p.m. w sercu Alp Julijskich. Centralnym punktem Monte Lussari jest Sanktuarium Monte Santo di Lussari, które od wieków jest celem pielgrzymek. Według legendy, w XIII wieku pasterz znalazł w tym miejscu figurkę Matki Boskiej, co zostało uznane za cud.

Sanktuarium, otoczone zapierającymi dech w piersiach widokami, jest symbolem jedności trzech narodów – Włoch, Austrii i Słowenii – a modlitwy realizowane są tu w różnych językach.

W sezonie zimowym działa w okolicy kompleks narciarski, oferujący trasy o różnym stopniu trudności, w tym słynną Di Prampero, jedną z najpiękniejszych tras zjazdowych we Włoszech. W lecie miejsce przyciąga turystów pieszych i rowerzystów, którzy mogą podziwiać panoramiczne widoki na Alpy Julijskie oraz Dolomity Friulańskie.

Wioska, zbudowana wokół sanktuarium, zachowała swój tradycyjny górski charakter. Znajdują się tu małe pensjonaty i schroniska, w których można spróbować lokalnych specjałów, takich jak polenta, speck i wyborne sery wytwarzane w alpejskich gospodarstwach.

13. Jeziora Fusine – alpejskie klejnoty na granicy trzech krajów

Laghi di Fusine, czyli Jeziora Fusine, to jedne z najbardziej malowniczych miejsc w regionie Friuli-Wenecja Julijska. Położone na wysokości około 930 m n.p.m., w pobliżu granicy z Austrią i Słowenią, zachwycają krystalicznie czystymi wodami i spektakularnymi widokami na Alpy Julijskie.

Kompleks składa się z dwóch jezior – Lago Superiore (Górne Jezioro) i Lago Inferiore (Dolne Jezioro) – otoczonych gęstymi lasami i skalistymi szczytami, które odbijają się w ich błękitnych wodach. Widoki są szczególnie urzekające o świcie i zmierzchu, kiedy światło tworzy magiczną atmosferę. Jeziora są zasilane wodami lodowcowymi, co nadaje im wyjątkową przejrzystość i chłodną temperaturę.

Wokół jezior znajdują się liczne szlaki piesze i rowerowe. Spacer wzdłuż brzegów jezior jest łatwy i odpowiedni dla całej rodziny.

14. Gorizia – miasto na styku dwóch światów

Gorizia, położona na granicy Włoch i Słowenii, to miasto, które od wieków stanowiło miejsce spotkania kultur włoskiej, słoweńskiej i austriackiej. Ta różnorodność wciąż jest widoczna w jego architekturze, tradycjach, ale też w stylu życia.

Najbardziej charakterystycznym zabytkiem jest zamek, Castello di Gorizia, usytuowany na wzgórzu, skąd rozciąga się piękny widok na miasto i okolice. Jego początki sięgają XI wieku i jest świetnym przykładem średniowiecznej architektury obronnej.

W centrum miasta warto wpaść na Piazza della Vittoria, elegancki plac otoczony zabytkowymi budynkami, takimi jak barokowa katedra św. Ignacego Loyoli. Spacerując po uliczkach Gorizii, można oczywiście odkryć liczne ślady habsburskiej przeszłości, które przypominają o roli miasta jako ważnego punktu w Cesarstwie Austro-Węgierskim.

Sąsiadujące z Gorizią miasto Nova Gorica jest od 2004 roku połączone z Włochami dzięki otwartej granicy, a w 2025 roku oba miasta pełnią rolę Europejskiej Stolicy Kultury.

W pobliskim regionie Collio znajdują się winnice produkujące jedne z najlepszych win we Włoszech, a lokalne trattorie oferują dania, które są wspaniałą mieszanką wpływów włoskich i słoweńskich.

Tajemnicze i mniej znane miejsca w regionie Friuli-Wenecja Julijska

15. Venzone – średniowieczne arcydzieło odrodzone po katastrofie

Korzenie Venzone, położonego w dolinie rzeki Tagliamento, sięgają średniowiecza, ale dzisiejszy kształt zawdzięcza jednej z najbardziej imponujących rekonstrukcji w dziejach Włoch.

W 1976 roku potężne trzęsienie ziemi zniszczyło niemal całkowicie Venzone, pozostawiając jego historyczne centrum w gruzach. Mieszkańcy, zamiast opuścić miasto, postanowili je odbudować. Dzięki staranności i oddaniu udało się przywrócić dawną świetność, a Venzone zostało uznane za przykład doskonałej odbudowy zgodnej z zasadami ochrony dziedzictwa kulturowego.

Ulice otaczają starannie odrestaurowane mury obronne, a centralny plac zdominowany jest przez katedrę św. Andrzeja, Duomo di Sant’Andrea, która została odbudowana z wykorzystaniem oryginalnych kamieni. Wnętrze świątyni zachwyca prostotą i harmonią. Mają tu także Muzeum Mumii, które kryje jedne z najstarszych mumii we Włoszech, odkryte przypadkowo w XVIII wieku.

Venzone słynie także z Festa della Zucca (Święta Dyni), corocznego festiwalu, który przyciąga miłośników lokalnych smaków, a także tradycji i rękodzieła. Udekorowane dyniami miasto jest niesamowite!

16. Sauris – tradycja i smaki w sercu Dolomitów Friulańskich

Sauris, położona w malowniczych Dolomitach Friulańskich na wysokości ponad 1200 m n.p.m., to jedna z najbardziej urokliwych i wyjątkowych wiosek w regionie Friuli-Wenecja Julijska. Jest znana z autentycznej atmosfery, tradycyjnej architektury i wyjątkowych specjałów kulinarnych.

Wioska zachowała swój charakter dzięki drewnianym domom i alpejskiemu stylowi budownictwa. Spacerując po uliczkach Sauris, można podziwiać tradycyjne chaty, często zdobione kwiatami, które doskonale wpisują się w górski krajobraz. W okolicy znajdują się także malownicze szlaki piesze, prowadzące przez lasy, łąki i wzgórza z widokiem na jezioro Sauris.

Sauris słynie z produkcji szynki speck – Speck di Sauris, która jest dumą tego regionu. Wędzona na drewnie bukowym i dojrzewająca w alpejskim powietrzu, wyróżnia się delikatnym smakiem i aromatem. W wiosce realizowane są degustacje i warsztaty, podczas których można poznać tajniki jej produkcji.

Kolejnym lokalnym specjałem jest rzemieślnicze piwo Zahre Beer, produkowane z czystej górskiej wody i najwyższej jakości składników. Piwo to idealnie komponuje się z lokalnymi wędlinami i serami.

17. Clauzetto i Grotta di Pradis – ukryty raj wśród natury

Clauzetto, znane jako „balkon Friuli” ze względu na swoje położenie na wzgórzach, oferuje spektakularne widoki na doliny i góry. Jednak największym skarbem tej okolicy jest Grotta di Pradis – niezwykła jaskinia, która kryje w sobie naturalne piękno i fascynującą historię.

Grotta di Pradis to kompleks jaskiń i wąwozów wyrzeźbionych przez tysiące lat przez rzekę Cosa. Spacerując po wytyczonych ścieżkach, można podziwiać malownicze formacje skalne, małe wodospady i naturalne baseny. Szczególnym punktem jest Sala delle Colonne, gdzie stalaktyty i stalagmity tworzą magiczne, niemal mistyczne scenerie.

Miejsce to ma także ogromne znaczenie historyczne i archeologiczne. W jaskini odkryto ślady prehistorycznych osadników, w tym narzędzia kamienne i szczątki zwierząt z epoki lodowcowej. Spacerując po Grotta di Pradis, można niemal wyobrazić sobie życie ludzi pierwotnych, którzy chronili się tutaj przed surowym klimatem i zagrożeniami.

Clauzetto i Grotta di Pradis to również miejsce duchowe – w jednej z sal jaskini realizowane są choćby msze i wydarzenia kulturalne.

Po zwiedzaniu warto zatrzymać się w jednej z lokalnych trattorii, by spróbować regionalnych przysmaków, takich jak formaggio di malga (ser wytwarzany w górach) czy świeżo przygotowane grzyby.

18. Riserva Naturale Valle Cavanata – raj dla miłośników ptaków i dzikiej przyrody

Riserva Naturale Valle Cavanata, położone w delcie rzeki Isonzo, w okolicy Grado, to jeden z najpiękniejszych rezerwatów przyrody w regionie Friuli-Wenecja Julijska. Jest to miejsce wyjątkowe pod względem przyrodniczym, szczególnie dla miłośników ptaków.

Rezerwat zajmuje powierzchnię ponad 300 hektarów, a jego różnorodne środowiska – mokradła, laguny, łąki i lasy – przyciągają bogactwo życia zwierzęcego. Dlatego też Valle Cavanata są miejscem występowania setek gatunków ptaków, w tym wędrownych, które przemierzają tysiące kilometrów, aby zatrzymać się tutaj podczas swoich sezonowych podróży. jeżeli masz odrobinę szczęścia, zobaczysz czaple, flamingi, kormorany, ale też ptaki drapieżne.

Są tu świetnie oznaczone punkty obserwacyjne, wytyczone ścieżki rowerowe i piesze.

19. Val Resia – dolina z wyjątkowym językiem i kulturą

Val Resia, ukryta wśród Alp Julijskich dolina, która wyróżnia się na tle innych części Włoch dzięki swojej odmienności językowej i tradycjom, które przetrwały wieki.

Język mieszkańców Val Resia, znany jako resiański, to wyjątkowy fenomen. Choć jest uznawany za wariant słoweńskiego, w rzeczywistości posiada tak wiele różnic, iż często traktuje się go jako odrębny język. Jest on zarówno mówiony, jak i pisany, a mieszkańcy doliny z dumą przekazują go kolejnym pokoleniom. To przykład języka, który przetrwał dzięki izolacji geograficznej i wyjątkowej determinacji lokalnej społeczności.

Val Resia to także region bogaty w tradycje muzyczne. Resiańska muzyka i tańce ludowe, takie jak resiański taniec z charakterystycznymi rytmami skrzypcowymi, są jednymi z najstarszych i najbardziej unikalnych form folkloru w Europie. Do dziś realizowane są tu festiwale, podczas których można podziwiać te wyjątkowe występy.

Przyroda Val Resia to kolejny powód, aby odwiedzić tę dolinę. Miłośnicy trekkingu i natury znajdą tu szlaki prowadzące przez malownicze góry i lasy, w tym na Monte Canin.

2o. Borgo di Movada – zatopiona wioska i tajemnice jeziora Redona

Dla miłośników wiosek-widm i miejsc z fascynującą historią, Borgo di Movada w regionie Friuli-Wenecja Julijska to obowiązkowy przystanek. Ta niegdyś tętniąca życiem wioska, położona w dolinie Val Tramontina, zniknęła z powierzchni ziemi w latach 50. XX wieku, kiedy to rzeka Meduna została spiętrzona, tworząc sztuczne jezioro Redona dla celów energetycznych.

Mieszkańcy Movady zostali zmuszeni do opuszczenia swoich domów, które – z uwagi na wysokie koszty rozbiórki – zostały pozostawione i zalane. W ten sposób wioska, pełna wspomnień i rodzinnych historii, spoczęła pod taflą wody.

Ruiny Movady można zobaczyć jedynie w wyjątkowych okolicznościach. W okresach suszy lub podczas prac konserwacyjnych, gdy poziom wody w jeziorze obniża się, odsłaniając fragmenty domów i innych budynków wioski. W niektóre suche lata można choćby dojść do tych pozostałości pieszo, ale warto pamiętać o odpowiednim obuwiu – strome ścieżki prowadzące do jeziora mogą być wymagające, a wokół zabudowań jest błoto.

Miejsce to otaczają ją także legendy. Jedna z nich opowiada o duchu Don Basilio, księdza urodzonego w Movadzie w 1898 roku, który podobno wciąż krąży po ruinach, chroniąc je przed niszczycielskim działaniem wody. Według opowieści zła czarownica próbuje zniszczyć resztki wioski, karząc jej dawnych mieszkańców za wsparcie, jakie udzielili Don Basilio.

Aby odwiedzić to niezwykłe miejsce, najlepiej udać się do miejscowości Tramonti di Sotto w prowincji Pordenone. Stamtąd lokalne drogi zaprowadzą Cię w kierunku jeziora Redona.

Hotel Da Febo Albergo Wellness Ristorante

W pobliżu wioski-widmo Borgo di Movada znajduje się bardzo interesująca restauracja i hotel Da Febo Albergo Wellness Ristorante z sauną z panoramicznym widokiem na jezioro Redona i wannę z hydromasażem. Świetnie miejsce na wakacje choćby zimą! Karmią tu znakomicie.

Glamping Alvearium Alturis – na romantyczny wypad

Jeśli chcesz zaskoczyć osobę bliską twojemu sercu, możesz ją zabrać w to niezwykłe miejsce! Na terenie malowniczych winnic regionu Friuli-Wenecja Julijska kryje się prawdziwa perła Glamping Alvearium Alturis.

Drewniane domki w kształcie plastra miodu – wykonane z drewna modrzewiowego, nawiązują do łacińskiej nazwy „Alvearium”, oznaczającej ul. Już tym mnie uwiedli!

A teraz wyobraź sobie to: jest lato, nocne niebo pełne gwiazd, ciepła wanna z hydromasażem na świeżym powietrzu i kieliszek lokalnego wina w ręku… czy życie może być piękniejsze? Domki są wyposażone w panele fotowoltaiczne, są także „plastic-free”, więc Twój wypoczynek jest przyjazny środowisku. Poza tym jest basen, wifi, można tu spędzić romantyczny weekend w sercu winnicy!

Na miejscu znajdziesz także nagradzaną restaurację Wine & Beer Altùris, gdzie zasmakujesz w lokalnych specjałach i doskonałych winach.

Smaki regionu Friuli-Wenecja Julijska

Kuchnia Friuli-Wenecja Julijska to fascynująca mieszanka włoskich tradycji wzbogaconych o wpływy austriackie, słoweńskie i węgierskie. Ten unikalny mix kulinarny oferuje rustykalne, sycące dania bazujące na lokalnych składnikach, które zadowolą każdego smakosza. Jednym z najbardziej charakterystycznych dań jest frico, chrupiący placek z ziemniaków i sera Montasio, który z zewnątrz jest złocisty, a w środku miękki i kremowy.

Na zimniejsze dni idealnie nadaje się jota, gęsta zupa z kiszonej kapusty, fasoli i ziemniaków, wzbogacona mięsem. Warto spróbować też cjarsons (znane również jako cjalsons) – ravioli z nieoczywistym słodko-słonym farszem z ziemniaków, rodzynek, cynamonu, sera i ziół, podawane z masłem i parmezanem.

Na deser obowiązkowo gubana, strucla nadziewana orzechami, rodzynkami, cynamonem i skórką cytrusową, lub struccolo di pomi, jabłkowa strucla inspirowana austriackim Apfelstrudelem.

Nie można też pominąć brovady, marynowanej rzepy podawanej jako dodatek do mięs, takich jak musetto – lokalna kiełbasa. Tradycyjne dania uzupełnia polenta e baccalà, dorsz w sosie serwowany z polentą, oraz risotto al tartufo, aromatyczne risotto z truflami.

Warto również skosztować lokalnych win, takich jak Refosco, Friulano czy deserowy Picolit, a także słynnej szynki Prosciutto di San Daniele, której delikatny smak doceniany jest na całym świecie.

Planując swoją podróż

Znajdź hotel lub apartament na wakacje dzięki booking.com.

Pamiętaj, aby zawsze mieć wykupione ubezpieczenie turystyczne. Ja korzystam z najlepszej na rynku porównywarki rankomat.pl.

Bilety lotnicze możesz znaleźć i zarezerwować na booking.com.

jeżeli potrzebujesz samochodu we Włoszech, skorzystaj z najlepszej porównywarki discovercars.com lub rentalcars.com.

Potrzebujesz biletów na prom? Znajdziesz je na Direct Ferries.

Gdy kupujesz coś za pośrednictwem moich linków, zarabiam niewielką kwotę. Ty przez cały czas płacisz tyle samo, ze mną dzieli się sprzedawca. Dziękuję za twoje znaczące wsparcie.

Nie masz teraz czasu w czytanie? Nie ma sprawy! Zapisz sobie poniższe zdjęcia na Pinterest, aby przeczytać później.

Włoska poczta

Dzielę się z Tobą moimi włoskimi podróżami, mając nadzieję, iż cię zainspirują do samodzielnego poznawania jednego z najpiękniejszych państw na świecie.

Dołącz do czytelników mojego newslettera, poste italiane. Dzięki temu nie przeoczysz niczego, co się pojawiło na blogu, a także otrzymasz mnóstwo dodatkowych informacji.

Jeśli potrzebujesz pomocy w znalezieniu praktycznych informacji o Italii, zapraszam Cię do mojej grupy na FB: Moje wielkie włoskie podróże, którą wyróżnił Magazyn Glamour, jako jedna z najciekawszych grup na FB.

Zapraszam cię także na mojego

Wyświetl ten post na Instagramie

Instagrama

La vita è bella! Życie jest piękne!