Czym jest manosfera i dlaczego warto o niej mówić w szkole?

Czym jest manosfera i dlaczego warto o niej mówić w szkole?

W ostatnich latach coraz częściej pojawia się w debacie publicznej pojęcie manosfery – przestrzeni internetowej skupionej wokół mężczyzn i ich doświadczeń. Choć z pozoru może wydawać się to nieszkodliwe, w praktyce wiele treści, które krążą w manosferze, propaguje mizoginię, pogardę dla kobiet, teorię o “kryzysie męskości” oraz niebezpieczne wzorce zachowań. Dla nauczycieli to istotny sygnał ostrzegawczy – bo uczniowie, zwłaszcza chłopcy w wieku 12–17 lat, bardzo często trafiają na te treści w sieci. I nierzadko zaczynają nimi żyć.

Co to adekwatnie jest manosfera?

Manosfera (ang. manosphere) to zbiorcza nazwa dla sieci forów, blogów, kanałów YouTube, podcastów, TikToków i grup społecznościowych, które skupiają się na mężczyznach i ich problemach. Część z nich podejmuje rzeczywiście ważne tematy, jak np. ojcostwo, rozwody, zdrowie psychiczne czy edukacja chłopców. Jednak duża część tej przestrzeni przesiąknięta jest ideologią antyfeministyczną, kultem „alfa samców”, krytyką kobiet, a często – wprost – zachętami do przemocy lub dehumanizacji.

Manosfera nie jest jednolita, ale obejmuje m.in.:

• MRAs (Men’s Rights Activists) – aktywiści skupieni na prawach mężczyzn, często w opozycji do feminizmu,
• Red Pill – nurt inspirowany „Matrixem”, głoszący, iż mężczyźni „przebudzają się” i widzą „prawdę” o kobietach jako manipulantkach,
• Incels – mężczyźni deklarujący „mimowolny celibat”, często obwiniający kobiety za swoje życiowe porażki,
• PUA (Pick-Up Artists) – „trenerzy uwodzenia”, często propagujący manipulacyjne i przemocowe podejście do relacji.

Dlaczego uczniowie są na to podatni?

Wiek dorastania to czas intensywnego poszukiwania tożsamości, przynależności i autorytetów. Manosfera oferuje młodym chłopcom prostą narrację: „to nie twoja wina, to system cię krzywdzi”, „kobiety to problem”, „musisz być twardy, dominujący, bez emocji”. W połączeniu z poczuciem zagubienia i presją społeczną, ta retoryka bywa bardzo atrakcyjna. Dodatkowo jest często opakowana w dowcipy, memy, filmiki motywacyjne – co sprawia, iż chłopcy chłoną ją, zanim zdążą ją zakwestionować.

Gdzie to wszystko się dzieje?

• YouTube: popularni twórcy tacy jak Andrew Tate zdobywają miliony wyświetleń i oferują „porady dla mężczyzn”.
• TikTok: krótkie, zwięzłe filmiki o „dominacji”, „regułach randkowania” i „tajemnicach kobiet” są łatwo dostępne.
• Discord, Reddit, Telegram: zamknięte grupy tematyczne, gdzie tworzą się społeczności o silnej ideologii.

Dlaczego szkoła powinna zareagować?

Nauczyciele i wychowawcy coraz częściej dostrzegają zmiany w zachowaniach uczniów: pogardliwe komentarze wobec koleżanek, wyśmiewanie tematów równościowych, agresję wobec nauczycielek, niechęć do okazywania emocji. Manosfera to nie tylko zjawisko internetowe – to zjawisko wychowawcze. jeżeli szkoła nie zaoferuje młodym chłopcom alternatywnych wzorców męskości, przestrzeni do rozmowy i emocjonalnego wsparcia, manosfera wypełni tę lukę.

Nie chodzi o to, by potępiać młodych chłopców za to, co oglądają w sieci, ale by zrozumieć ich potrzeby i frustracje – i budować z nimi relację opartą na szacunku i refleksji. To wymaga czasu, wiedzy i empatii, ale może mieć ogromne znaczenie dla ich przyszłości.

Checklist dla nauczycieli: Czy Twój uczeń może być pod wpływem manosfery?

Uczniowie rzadko mówią wprost, iż śledzą treści manosfery – ale ich zachowanie może to sugerować. Poniższa lista pomoże Ci zorientować się, czy warto bliżej przyjrzeć się sytuacji danego ucznia lub grupy.

Zachowania w klasie:

• ☐ Używa pogardliwych określeń wobec dziewczyn lub kobiet (np. „feminazistki”, „simp”, „dz**ki”).
• ☐ Otwarcie kwestionuje potrzebę równości płci lub edukacji antydyskryminacyjnej.
• ☐ Reaguje agresywnie lub lekceważąco na tematy związane z emocjami, empatią czy zdrowiem psychicznym.
• ☐ Powtarza frazy typu „kobiety mają łatwiej”, „facet nie może się okazywać słabości”.
• ☐ Szydzi z kolegów, którzy okazują wrażliwość.

Wskazówki z przestrzeni cyfrowej:

• ☐ Obserwuje twórców takich jak Andrew Tate, Sneako, Myślący Samiec, MGTOW Polska itp.
• ☐ Udostępnia memy i grafiki o „samcach alfa” lub o „prawdziwej męskości”.
• ☐ Bywa aktywny na forach o „treningu uwodzenia” lub kanałach krytykujących kobiety.
• ☐ Spędza dużo czasu w zamkniętych społecznościach online (Discord, Reddit, Telegram).

Zmiany w postawie:

• ☐ Przestaje angażować się w zajęcia szkolne, zwłaszcza te związane z relacjami społecznymi.
• ☐ Wykazuje rosnącą niechęć wobec nauczycielek.
• ☐ Manifestuje postawę wyższości, dominacji, przekonania o „byciu lepszym”.

Jeśli zaznaczasz więcej niż 4 pola – warto przyjrzeć się głębiej sytuacji ucznia i zaplanować odpowiednie działania wychowawcze, wsparcie psychologa lub spotkanie z rodzicem.

Tabelka porównawcza: Manosfera vs. Zdrowe wzorce męskości

Co możesz zrobić jako nauczyciel?

• Wprowadź tematy związane z emocjami, równością i zdrowiem psychicznym na godzinach wychowawczych.
• Nie unikaj rozmów o kontrowersyjnych postaciach – zamiast tego ucz krytycznego myślenia.
• Współpracuj z psychologiem szkolnym – możesz zaprosić go do prowadzenia warsztatów.
• Twórz przestrzeń, w której chłopcy mogą mówić o presji, z którą się mierzą.
• Pamiętaj – Twoja postawa, empatia i uważność mogą być silniejszą odpowiedzią niż zakazy i kary.

Już w kolejnym wpisie: „Sygnalizowanie zagrożeń – jak rozpoznać, iż uczeń trafia w sidła manosfery?”