Cześć Przyjaciele!
Gdańsk kryje OGROM ciekawostek i mało znanych faktów, o których pragnę Wam opowiadać. Na przestrzeni kilkunastu lat świadomej podróży przez swoje miasto, przekonałem się o jednym – to miasto zaskakuje na każdym kroku.
Z tego względu rozpoczynamy nowy cykl artykułów pt. “Ciekawostki gdańskich dzielnic”! Owszem, nie odkryje w ten sposób choćby w 1% tego co kryje stolica Pomorza, jak jest intrygująca i pociągająca, jak wiele ciekawych postaci zrodziła i jak często musiała sobie radzić z przeciwnościami losu.
Mam jednocześnie przekonanie, iż jeżeli dokończę ten cykl, będziemy mieli zbiór kilkuset wspaniałych i wartych poznania ciekawostek na temat Gdańska.
W ramach każdego wpisu, wypiszę siedem ciekawostek odnoszących się do konkretnej dzielnicy miasta. W przypadku, gdy trudno będzie mi znaleźć siedem ciekawostek, połączę dwie sąsiadujące ze sobą dzielnice.
To TRZYNASTY wpis z tej serii. Pozostałe macie niżej:
- Ciekawostki gdańskich dzielnic – WRZESZCZ – Gdzie bywał król Polski?, jeden z pierwszych takich parków!, wrzeszczański modernizm :O
- Ciekawostki gdańskich dzielnic – WYSPA SOBIESZEWSKA – Jak natura i człowiek stworzyły wyspę?, zjawiskowa fauna, wyjątkowy prom :O
- Ciekawostki gdańskich dzielnic – OLIWA – zabytek ukryty w dolinie, mało znany ogród, najwyższy w północnej Polsce!
- Ciekawostki gdańskich dzielnic – NOWY PORT – prom, którego nie ma, Teatr Muzyczny w Nowym Porcie?, pamiątka po latarni morskiej
- Ciekawostki gdańskich dzielnic – CHEŁM – tajemnicze nekropolie, ulica Długa i widok na morze!
- Ciekawostki gdańskich dzielnic – ORUNIA – warzywniak, który przenosi w czasie i ślady po linii tramwajowej
- Ciekawostki gdańskich dzielnic – STOGI – tańce nad jeziorem, najszersza plaża i dlaczego Stogi to wyjątkowe miejsce?
- Ciekawostki gdańskich dzielnic – Górki Zachodnie – tramwaj wodny, którego nie ma, ukryte jezioro i plaża nad rzeką
- Ciekawostki gdańskich dzielnic – Siedlce – ul. Kościelna bez kościoła, największy taki cmentarz i najstarszy budynek
- Ciekawostki gdańskich dzielnic – GŁÓWNE MIASTO (Historyczne Śródmieście) – wędrujący gotyk, potężny zegar i niejeden Neptun
- Ciekawostki gdańskich dzielnic – STARE MIASTO (Historyczne Śródmieście) – ciekawostki “Katarzynki”, Mały Młyn, który nie jest młynem i oryginalne zabytki
Na niektórych z Was, szczególnie mieszkańców i osób trochę głębiej interesujących się miastem, nie zrobię wielkiego wrażenia. Mam jednak wrażenie, iż wiele osób może na nowo odkryć Gdańsk. Choćby dlatego warto.
Zapraszam do lektury! Oto 7 ciekawostek na temat Starego Przedmieścia (Historyczne Śródmieście)
1. Gimnazjum Akademickie
Gimnazjum Akademickie – szkoła o szczeblu wyższym od średniego, niższym zaś od uniwersyteckiego – działała w latach 1558-1817 w budynku pofranciszkańskiego klasztoru na Starym Przedmieściu. Każdego roku w Gimnazjum Akademickim kształciło się około 100 osób, a przez cały czas działalności uczęszczali tutaj takie persony jak Jan Heweliusz lub Daniel Fahrenheit. Co ciekawe, absolwenci Gimnazjum Akademickiego, udając się na Polskie lub Europejskie uczelnie, byli przyjmowani od razu na trzeci rok. To świadczy o bardzo wysokim poziomie kształcenia.
2. Muzeum Narodowe i jego SKARB
Muzeum Narodowe w Gdańsku posiada kilka różnych oddziałów, najważniejszym jest zaś Oddział Sztuki Dawnej na Starym Przedmieściu, mieszczący się w byłym klasztorze franciszkanów. Położenie poza turystycznym szlakiem sprawia, iż placówka nie jest nazbyt często odwiedzana, a spokojnie mogłyby się tutaj ustawiać długie kolejki. Otóż największym SKARBEM muzeum jest tryptyk “Sąd Ostateczny”. Wykonany w XV stuleciu przez Hansa Memlinga obraz uchodzi za jeden z bardziej wartościowych nie tylko w Gdańsku, ale w całej Polsce! prawdopodobnie gdyby trafił do Włoch, dokąd zmierzał, ale został zrabowany przez gdańskiego kapra Pawła Beneke, robiłby furorę. Tymczasem u nas tak zacne dzieło można w oglądać w spokoju i to choćby za darmo (w piątki).
3. Ślady fortyfikacji
Wędrując po Starym Przedmieściu, w kilku miejscach, zobaczycie pozostałości dawnych fortyfikacji miasta. Tuż obok parkingu kubaturowego przy wiadukcie Biskupia Górka, znajdują się ruiny Baszty Nowej (XV wiek) oraz Bastionu Wiebego (XVII wiek). Baszta Nowa wchodziła w skład fortyfikacji Starego Przedmieścia, zaś później, w XVII wieku, stała się częścią Bastionu Wiebego. Co ciekawe, ów bastion zyskał docelową wysokość dzięki pomysłowej konstrukcji zastosowanej przez inżyniera Adama Wiebego. Ziemię do budowy bastionu transportowano z Biskupiej Górki dzięki kolejki linowej i specjalnych koszy. Mechanizm napędzały cztery konie. Innowacyjny pomysł został dostrzeżony w zachodniej Europie. A to nie wszystko, bowiem w tunelu prowadzącym do stacji SKM Gdańsk Śródmieście, ujrzeć można fragment innego, XVI-wiecznego Bastionu Kot.
4. Gimnazjum Polskie
Gimnazjum Polskie zostało powołane przez Gdańską Macierz Szkolną za zezwoleniem Senatu Wolnego Miasta Gdańska w 1921 roku. Naukę rozpoczęto rok później, czyli w 1922 roku. Miejscem, jakie wybrano na lokalizację szkoły, stały się byłe koszary z 1914 roku. Okres Wolnego Miasta Gdańska nie pomagał Polskiej placówce. Jak łatwo się domyślić, szkołę zlikwidowano w 1939 roku, jednak wcześniej powstało przepiękne malowidło “Niebo Polskie” wykonane przez Panów Bolesława Cybisa, Jana Zamojskiego i Stefana Płużyńskiego. Co ciekawe, hitlerowcy przykryli przejaw polskości tynkiem, całe szczęście od kilku lat można na nowo podziwiać wyeksponowane malowidło.
5. Koszary i co dalej?
Wyglądający niczym zamek gmach odwiedzamy zwykle raz do roku, gdy przychodzi rozliczyć PIT. w tej chwili w wielkim zabytkowym budynku znajdują się urzędy i biura, ale nie zawsze tak było. Koszary wzniesiono w drugiej połowie XIX wieku na potrzeby jednostek piechoty i grenadierów. Po wojnie, od 1957 roku, znajdowały się tutaj zakłady UNIMORU, gdzie produkowano telewizory.
6. Targ Maślany, a przed wojną…
Targ Maślany powstał w 1650 roku jako miejsce handlu masłem. w tej chwili posiada tę samą nazwę, ale nie zawsze tak było. Otóż w 1875 roku zbudowano na placu fontannę, mającą uczcić otwarcie wodociągów miejskich (nawiązano do tego również później, w 2014 roku, gdy zbudowano fontannę na Zieleńcu Heweliusza, aby przypieczętować budowę i modernizację infrastruktury wodno-ściekowej w latach 2006-2012). Od końca XIX wieku plac nazwano imieniem Leopolda von Wintera – nadburmistrza Gdańska, który mocno unowocześnił miasto, w tym zbudował wodociągi i kanalizację. Co ciekawe, tłumacząc nazwę placu po wojnie, nazwano go placem “Zimowym”.
7. Lastadia – pierwsza stocznia w Gdańsku
Nazwy ulic niosą historię i nie inaczej jest w przypadku Lastadii. Otóż nazwa ta pochodzi z języka flamandzkiego i oznacza miejsce wyładunku towarów. Od 1378 roku funkcjonowała tutaj stocznia – pierwsza w Gdańsku. Z biegiem czasu stocznia ze względu na zbyt małą głębokość Motławy traciła na znaczeniu. Mimo tego warto wiedzieć, iż właśnie tutaj budowano statki m.in. dla Króla Anglii Henryka VIII lub licznych mieszczan.
Kilka (ważnych) słów na koniec
Dziękuję Was serdecznie za wizytę na blogu i lekturę nowego artykułu. Liczę, iż ciekawostki przedstawione powyżej choć kapkę zaspokoiły Wasze oczekiwania.
Przed nami kolejne dzielnice i więcej interesujących historii i faktów. Bo Gdańsk wciąż nie przestaje zaskakiwać!
