Jeziora tatrzańskie to jedne z najbardziej charakterystycznych elementów krajobrazu górskiego. W całych Tatrach jest ich ok. 120 leżą przede wszystkim na obszarze Tatr Wysokich. Powstały głównie w kotłach polodowcowych, rzadziej w zagłębieniu zamkniętymi morenami.
Woda w jeziorach tatrzańskich jest zwykle przezroczysta, o barwie szafirowej, a choćby ciemnogranatowej. Poniżej lista pięciu najbardziej malowniczych stawów w Tatrach polskich, do których bez większych problemów można dotrzeć znakowanym szlakiem.
1. Czarny Staw Gąsienicowy w Dolinie Gąsienicowej
Czarny Staw Gąsienicowy jest słusznie uważany za jedno z najpiękniejszych jezior tatrzańskich. Jest także największym z Gąsienicowych Stawów, piątym jeziorem w całych Tatrach. Jego głębokość wynosi 51 m, powierzchnia 17,79 ha, wymiary 666 × 424 m. Nazwa wywodzi się od barwy, jaką nadają mu masowo porastające go glony zwane sinicami. Widok na staw i widniejące nad nim szczyty z opadającymi urwistymi ścianami robią imponujące wrażenie.
W otoczeniu jeziora wyróżnia się strzelisty Kościelec, Zamarła Turnia, Kozie Czuby, Kozi Wierch, trzy wierzchołki Granatów — szczyty, przez które przebiega Orla Perć oraz piramidalna Żółta Turnia.
Staw od dawna był miejscem odwiedzanym turystycznie, z początku XX wieku nad jego brzegiem stało niewielkie schronisko górskie Józefa Sieczki, można tu było coś zjeść, przenocować, a choćby wynająć tratwę na przejażdżkę po stawie.
Na jeziorze znajduje się niewielka wysepka, gdzie był niegdyś pomysł, aby zbudować grobowiec dla prochów Juliusza Słowackiego, który co interesujące nigdy w Tatrach nie był. Czarny Staw Gąsienicowy jest jednym z kilku jezior tatrzańskich, gdzie żyją pstrągi, jest to skutek sztucznego zarybienia w roku 1881.
Jak dojść?
Najdogodniejszym miejscem, z którego można wyruszyć nad jezioro, jest schronisko Murowaniec na Hali Gąsienicowej. Od budynku idziemy wygodną ścieżką, poprowadzoną trawersem Małego Kościelca i zakosem wspinając się na skalny próg czarnostawiańskiego kotła. Idąc tędy, można zapoznać się z widocznymi cechami pięter roślinności tatrzańskiej.
Z coraz rzadszym świerkowym lasem regla górnego, pośród, którego gdzieniegdzie wyrastają limby oraz zaroślami piętra kosodrzewiny, pośród, której z rzadka wyrasta jarzębina zwana przez górali "skorusą". Znad Czarnego Stawu można dalej iść na Granaty, Kozią Przełęcz, Zawrat oraz na Karb i Kościelec.
2. Morskie Oko w Dolinie Rybiego Potoku
Któż nie słyszał o Morskim Oku, to najbardziej rozpoznawalne jezioro w całych Tatrach. Leżący w Dolinie Rybiego Potoku zbiornik wodny otoczony jest ogromnymi ścianami granitowych szczytów, sięgające ponad kilometr nad taflą jeziora. Jezioro znajduje się na wysokości 1393 m ma 51 m głębokości, 862 m długości i 566 m szerokości. W kierunku północno — wschodnim wypływa z niego Rybi Potok, który płynie dalej Dolina Rybiego Potoku, odnogą Doliny Białki. W wodach Morskiego Oka żyją naturalnie pstrągi stąd jego dawna nazwa Rybi Staw.
Jezioro zajmuje dno polodowcowego kotła, widoczna tutaj rzeźba terenu ma typowy charakter polodowcowy stąd cyrki lodowcowe, rygle skalne i moreny. Zbiornik częściowo otoczony jest borem świerkowym z domieszką limby, a od strony południowej porasta je kosodrzewina. W okresie zimowym od listopada na tafli jeziora pojawia się lód, jego grubość potrafi dochodzić 1,5 m i wtedy często turyści górscy i taternicy skracają sobie drogę, idąc przez środek jeziora.
W otoczeniu Morskiego Oka można zobaczyć charakterystyczną iglice Mnicha, majestatyczne Mięguszowieckie Szczyty i oraz najwyższy szczyt polski — Rysy.
Na morenie zamykającej jezioro położone na wysokości 1406 m stoi schronisko turystyczne. Drewniany budynek swoim kształtem i architekturą nawiązuje do stylu zakopiańskiego. Warto pamiętać, iż w okresie turystycznym i w pogodne weekendy Morskie Oko odwiedzają rzesze turystów. Aby móc w spokoju podziwiać to wspaniałe miejsce, najlepiej zrobić to w środku tygodnia w miesiącach martwego sezonu.
Jak dojść?
Nad Morskie Oko prowadzi wygodna asfaltowa droga z Palenicy Białczańskiej. Trzeba pokonać 9 km trasy, gdzie znajduje się 7 przystanków interesującego szlaku dydaktycznego. Postawione przez Tatrzański Park Narodowy tablice z drewnianymi płaskorzeźbami informują o cechach krajobrazu górskiego i najciekawszych zjawiskach przyrodniczych na tej trasie.
W trakcie wycieczki można podziwiać z mostu wodospady Wodogrzmoty Mickiewicza, w drugiej części można skorzystać z czterech odcinków skracających drogę asfaltową. Drogę można pokonać pieszo lub korzystając z góralskich wozów zaprzężonych w konie. Trasa przejazdu wynosi 7 km w jedną stronę do Włosienicy, skąd trzeba jeszcze dojść pieszo 1,5 km do schroniska nad Morskim Okiem. Wartą przejścia jest trwająca ok. 1 h wycieczka wygodnym, szlakiem wokół jeziora.
3. Czarny Staw pod Rysami powyżej Morskiego Oka
Powyżej 200 metrów nad Morskim Okiem w kotle polodowcowym znajduje się Czarny Staw pod Rysami. Jego długość wynosi 578 m, a szerokości 444 m, powierzchnia 20,5 ha. Pod względem wielkości zajmuje czwarte miejsce pośród największych jezior tatrzańskich a drugie pod względem głębokości, która wynosi, aż 76 m. To wielkie jezioro położone jest u stóp Żabiego, Niżnich Rysów i Czarnego Mięguszowieckiego Szczytu.
Zaliczane jest do typowych jezior karowych, czyli polodowcowych. To przykład stawu, który wypełnia najbardziej typowy w Tatrach kocioł polodowcowy powstały w litej skale otoczony granitowymi ścianami. W otoczeniu jeziora widoczna jest potężna na 600 m urwista Kazalnica Mięguszowiecka, w tym miejscu poprowadzone są najtrudniejsze drogi wspinaczkowe w Tatrach.
Nazwa stawu wywodzi się od jego ciemnej, prawie granatowej barwy, jest to zasługa żyjących w nim sinic. Położenie jeziora sprawia, iż panujący w tym miejscu klimat jest wysokogórski i surowy, tafla stawu tylko przez ok. 9 miesięcy w roku nie jest pokryta lodem.
Nad brzegiem jeziora stoi żelazny krzyż wykonany w zakopiańskich Kuźnicach. Po lewej stronie Czarnego Stawu prowadzi popularny wśród turytów czerwony szlak na Rysy. W prawo biegnie niebiesko znakowany jeden z najtrudniejszych szlaków na Przełęcz pod Chłopkiem.
Jak dojść?
Z Morskiego Oka prowadzi wygodna ścieżka najpierw obok jeziora z jego prawej lub lewej strony, a w drugiej części ostro pod górę na próg. Przechadzka od schroniska nad Czarny Staw i z powrotem zajmuje ok. 1,5 godziny. Podchodząc, warto zwrócić uwagę na licznie występująca w tych rejonach limbę.
4. Wielki Staw w Dolinie Pięciu Stawów Polskich
W tej dolinie mamy do oglądnięcia nie jedno, tylko kilka malowniczo położonych jezior górskich. Właśnie największe skupiska jezior znajdują się w Dolinie Pięciu Stawów Polskich, ich łączna powierzchnia wynosi 61,25 ha. Nigdzie indziej w Tatrach nie znajdziemy doliny aż tak wypełnionej wielkimi stawami. Niepowtarzalną atmosferę doliny tworzą wielkie przestrzenie, ogromne stawy i szczyty w jej otoczeniu. Nazywana przez górali dolina to po prostu Pięcistawy, jak wynika z nazwy, stawów jest pięć, ale okresowo może ich być sześć. Oprócz stawów: Przedniego, Małego, Wielkiego, Czarnego, Zadniego, w surowym pejzażu doliny można jeszcze znaleźć mniejsze Wole Oko.
Największym jeziorem w dolinie jest drugie co do wielkości w Tatrach: Wielki Staw Polski o powierzchni 34,14 ha. Pod względem głębokości, która wynosi 79,3 m, jest stawem najgłębszym w Tatrach i drugim pod tym względem jeziorem w Polsce. Wody Wielkiego Stawu wypełniają ogromny kocioł, jezioro ma pojemność trzeciej części wszystkich stawów po obydwu stronach Tatr.
Nad Przednim Stawem stoi jedno z najpiękniejszych schronisk tatrzańskich o architekturze wkomponowanej w otaczających krajobraz górski. Jest to najwyżej położony tego typu obiekt w Tatrach polskich, schronisko zaopatrywane jest specjalnym wyciągiem. Od wielu lat obiektem zarządza góralska rodzina Krzeptowskich.
Jak dojść?
Najpopularniejszy szlak prowadzi dnem Doliny Roztoki i rozpoczyna się przy Wodogrzmotach Mickiewicza. Trasa biegnie przez dolinę uważaną za jedną z najbardziej dzikich w całych Tatrach. Otaczające ją niedostępne urwiska Wołoszyna posiadają naturalny krajobraz pierwotny, gdzie swoje ostoje mają niedźwiedzie i rysie oraz inne zwierzęta tatrzańskie. Zielony szlak w górnej części doliny wiedzie zakosami pośród kosodrzewiny przez próg obok Siklawy. To największy wodospad w Tatrach polskich na potoku Roztoka wypływającym z Doliny Pięciu Stawów Polskich. Jest też jednym z najpiękniejszych wodospadów tatrzańskich, od dawna stanowiącym cel wycieczek.
5. Smreczyński Staw w Dolinie Kościeliskiej
Leżąca w Tatrach Zachodnich Dolina Kościeliska znana jest prawie każdemu. Zwiedzając tę malowniczą dolinę, koniecznie trzeba zobaczyć Smreczyński Staw. Leżące trochę w ukryciu jezioro jest jedynym tego typu zbiornikiem udostępnionym do zwiedzania w polskiej części Tatr Zachodnich. W jego toni odbijają się świerki oraz odległe szczyty. W otoczeniu stawu można podziwiać grań Ornaku oraz Błyszcz i Bystrą. Nazwa Smreczyńskiego Stawu wywodzi się od rosnących wokół świerków, na które górale mówią smreki. Wody stawu są zamknięte przez wał morenowy i jest ono bezodpływowe. Jego głębokość to tylko 5 m, błotniste dno powoli zarasta torfowcami i bagiennymi roślinami.
Jak dojść?
Należy przejść całą Dolinę Kościeliską i przed dojściem do schroniska skręcić w ścieżkę koloru czarnego. Szlak prowadzi pośród lasu świerkowego, gdzie pod koniec trzeba pokonać większe podejście. Po drodze można zobaczyć tatrzańskie młaki, czyli tzw. błotniste łąki i trzęsawiska. Powrót znad stawu tą samą drogą.
