Zrozumieć przemoc. Pogadajmy o filmie „Dom dobry” Wojciecha Smarzowskiego

sexed.pl 1 dzień temu

W ostatnich tygodniach w internecie zawrzało z powodu ukazania się nowej produkcji Wojciecha Smarzowskiego „Dom dobry”, której reżyser po raz kolejny zaprasza widzów do dyskusji na trudne społecznie tematy. Z tej okazji i my zachęcamy Was do przyjrzenia się mechanizmom przemocy domowej i mamy nadzieję, iż ten tekst pomoże Wam zmierzyć się z tym tytułem bez względu na to, czy zdecydujecie się na niego pójść.

Uwaga: tekst zawiera lekkie spoilery!

Główną bohaterką jest Gosia Nowak, młoda nauczycielka angielskiego, która wchodzi w relację z poznanym przez internet, sporo od niej starszym Grzegorzem. Śledzimy losy pary od początku ich relacji, które zdają się serią pocztówek bardzo fajnie zapowiadającego się związku. Łączy ich wspólna fascynacja literaturą, dziewczyna otrzymuje duże wsparcie ze strony partnera w starciu z jej matką, a romantyczne wizje wspólnej przyszłości dają jej ogromne poczucie bezpieczeństwa i doceniania.

Grzegorz imponuje nie tylko wrażliwością do literatury pięknej, ale również pozycją, zaufaniem, którym cieszy się wśród lokalnej społeczności i majątkiem, który posiada. Dla Gosi, która wywodzi się z rodziny, w której się nie przelewa, a to ona sama jest ekonomiczną podporą dla bliskich, taki partner to strzał w dziesiątkę. Jako widzowie wiemy, jaki jest ciąg dalszy tej historii, jednak już tutaj warto się zatrzymać, aby zwrócić uwagę na kilka istotnych elementów.

PRZEMOC JEST PONADKLASOWA

Status ekonomiczny i dobry wizerunek nie definiują tego, czy ktoś jest lub nie jest zdolny do stosowania przemocy w czterech ścianach. Warto zaznaczyć, iż w tej historii bohaterka mimo młodszego wieku, nie jest osobą absolutnie zależną i niesprawczą, co byłoby łatwym wyjaśnieniem na skróty, dlaczego weszła ona w relację przemocową. Nie warto zakładać, iż przyczyną wejścia w taki związek jest pochodzenie społeczne, płeć, czy metryka, choć naturalnie duża różnica wieku może stwarzać ryzyko dominacji płynącej z przeżytych doświadczeń.

Nie zawsze da się od początku rozpoznać redflagi w przyszłym partnerze, a utrudnia to też…

LOVE BOMBING

To psychologiczna forma manipulacji, gdzie jedna strona zalewa drugą bardzo dużą ilością uwagi, komplementów, i miłych gestów, a także częstymi deklaracjami miłości. Te wszystkie działania mają na celu zdobycie zaufania i stworzenia emocjonalnej zależności. Z perspektywy osób trzecich są one nadzwyczaj intensywne i nieproporcjonalne do stażu relacji, ale kiedy jest się w tego typu sytuacji łatwo tego nie zauważyć w przeżywanym „haju” zakochania.

Odbiorca love bombingu najpierw doświadcza silnej idealizacji („jesteśmy bratnimi duszami, to niezwykłe, iż się spotkaliśmy, jesteś najlepszym, co mnie spotkało”), a następnie destabilizacji w formie powolnego odstawienia wcześniej dostarczanych „głasków”. Zamiast nich pojawia się potrzeba deklaracji wyłączności, wdzięczności za to, co się dotychczas otrzymało i równolegle dochodzi do odsunięcia osoby od jej bliskich, co ma całkowicie uzależnić od partnera.

Tak też było w przypadku bohaterki, która niedługo po wejściu w relacje, zaczęła silnie związywać się z Grzegorzem finansowo, a także zaszła z nim w ciążę i wzięła ślub.

GASLIGHTING

Zbliżamy się do etapu historii, który przez niektórych był mniej zrozumiały, bo prezentowane sceny są na pozór chaotyczne i niespójne, co wytrąca widza z poczucia bezpieczeństwa, daje chronologia zdarzeń i kiedy nie wiadomo, co tak naprawdę jest rzeczywistością. Ten zabieg montażowy miał na celu oddać stan psychiczny, do którego doprowadzona była Gosia, co zachęca nas do przyjrzenia się kilku formom przemocy psychicznej.

„- Gdzie są przyprawy, które zawsze były w tej szafce? – Przecież nigdy ich tam nie trzymaliśmy. Są tutaj”. Twierdzenie, iż coś nie miało miejsca, zaprzeczanie faktom i umniejszanie przeżyciom osoby partnerskiej ma na celu doprowadzenie jej do stanu, w którym wątpi w swoją pamięć, zdrowy rozsądek i samoocenę. W tym procesie „gotującej się
żaby” to sprawca przemocy ma stać się jedynym źródłem prawdy, a jego ofiara tym samym staje się jeszcze bardziej od niego zależna. Umniejszaniu jej uczuciom i percepcji nie musi być wytykane w sposób agresywny, a wręcz z czułością, która ma symulować troskę i empatię.

DOMINACJA I KONTROLA

Oprócz podważania przeżyć i opinii krytykowany jest także wygląd osoby, jej zainteresowania oraz wybory i staje się to wytłumaczeniem do wzmocnionej kontroli nad jednostką w kontakcie ze światem, ze znajomymi, w dostępie do pieniędzy, w monitorowaniu zachowań osoby poprzez śledzenie lokalizacji, korzystania z telefonu czy internetu. Pojawiają się zasady oprawcy, których nieprzestrzeganie grozi konsekwencjami.

„ON- OFF”

Nie może być cały czas źle, bo przecież partner chce dla ofiary „dobrze”. Akty agresji, obrażania słownie, umniejszania i upokarzania przeplatają się z wyrazami dobroci, opieki i troski, a także ciszą, która albo zwiastuje nieznane, albo też ma służyć jako kara.

PROJEKCJE

Zauważalne zwłaszcza w scenach filmu, kiedy Grzegorz sugeruje przed policją, iż to on doświadcza przemocy ze strony partnerki. Jest to przypisywanie partnerowi swoich zachowań i sposobu postępowania. Mechanizm łatwo dostrzegalny w sytuacji zdrady, kiedy osoba zdradzająca sugeruje, iż to strona zdradzana przyprawiała o rogi.

Jak pomóc osobom uwikłanym w przemoc? Czytaj >>

PRZEMOC FIZYCZNA

Przemoc najłatwiej zauważalna w filmie Smarzowskiego dotyczy sfery fizycznej, której nie trzeba dokładniej wyjaśniać. Zarówno bicie, szarpanie, jak i gwałt pojawiają się często podczas seansu, ale co warto wspomnieć, reżyser, prezentując historie innych osób doświadczających przemocy rodzinnej, wskazał także przykład mężczyzny, który był ofiarą własnej żony. To ważna reprezentacja nie raz lekceważona, bo z założenia facet nie może zostać skrzywdzony, a jak pokazuje film, dużo łatwiej jest mu przypisać rolę oprawcy, odebrać prawo do widywania dzieci i skazać na potępienie systemowe.

CZY „DOM DOBRY” MOŻE SŁUŻYĆ PRZEPRACOWANIU TRAUMY?

Niekoniecznie. Zakładanie, iż istotność tego tematu powinna wszystkich nakłonić do pójścia do kina, wiąże się z narażeniem niektórych na retraumatyzację. Skutki przemocy warto przede wszystkim leczyć na drodze psychoterapii i warto słuchać swoich wewnętrznych odczuć przed podjęciem decyzji o zapoznaniu się z treścią. jeżeli czujesz opór, nie zmuszaj się do tego.

Jeśli doświadczasz przemocy, jesteś jej sprawcą, lub masz z nią bliski kontakt, pamiętaj, iż możesz skorzystać z Antyprzemocowej Linii Pomocy SEXEDPL 720 720 020.

Idź do oryginalnego materiału