Przyczyny zespołu bolesnego zamrożonego barku
Zespół zamrożonego barku rozwija się zwykle w trzech fazach: bólowej, zamrożenia i odzyskiwania. Przyczyny mogą być wieloczynnikowe, a schorzenie występuje częściej u osób w wieku 40–60 lat, zwłaszcza kobiet. Główne przyczyny i czynniki ryzyka obejmują:
Idiopatyczne (pierwotne):
W wielu przypadkach zamrożony bark rozwija się bez wyraźnej przyczyny. Uważa się, iż zmiany zapalne i zwłóknieniowe w torebce stawowej są wynikiem autoimmunologicznych lub hormonalnych zaburzeń. Często występuje u osób bez wcześniejszych urazów czy chorób.
Wtórne (związane z innymi stanami):
Urazy barku: Złamania, zwichnięcia, urazy stożka rotatorów lub przeciążenia mogą prowadzić do miejscowego stanu zapalnego i sztywności.
Choroby współistniejące:
Cukrzyca: Osoby z cukrzycą (szczególnie typu 2) mają 10–20% większe ryzyko, prawdopodobnie z powodu glikozylacji tkanek i mikroangiopatii. Choroby tarczycy: Nadczynność lub niedoczynność tarczycy zwiększają ryzyko. Choroby sercowo-naczyniowe: Np. po zawale serca lub udarze, gdy ograniczona ruchomość barku prowadzi do sztywności. Choroby neurologiczne: Choroba Parkinsona, udar mózgu czy stwardnienie rozsiane mogą powodować wtórne zamrożenie barku z powodu osłabienia mięśni lub ograniczenia ruchu. Operacje lub unieruchomienie: Długotrwałe unieruchomienie barku (np. po operacji barku, piersi lub złamaniu) sprzyja zwłóknieniu torebki stawowej.
Zespół bolesnego zamrożonego barku (ang. Frozen Shoulder, łac. capsulitis adhesiva), znany również jako zarostowe zapalenie torebki stawowej, to schorzenie charakteryzujące się bólem i znacznym ograniczeniem ruchomości stawu ramiennego, wynikającym ze zesztywnienia i zwłóknienia torebki stawowej. Poniżej przedstawiam przyczyny oraz metody terapii tego schorzenia, w tym szczegółowe informacje o podejściach terapeutycznych, w tym terapii manualnej, która może być szczególnie skuteczna.
Czynniki zapalne i biomechaniczne:
Zapalenie torebki stawowej (capsulitis) może być wywołane mikro urazami lub przewlekłym przeciążeniem, co prowadzi do pogrubienia i skurczenia torebki stawowej, ograniczając przestrzeń w stawie. Dysfunkcje sąsiednich struktur (np. mięśni stożka rotatorów, łopatki) mogą nasilać problem.
Czynniki ryzyka:
Płeć żeńska (częściej u kobiet, zwłaszcza w okresie okołomenopauzalnym). Praca wymagająca powtarzalnych ruchów barku lub długotrwałego unieruchomienia. Stres i czynniki psychosomatyczne, które mogą nasilać napięcie mięśniowe i ból.
Terapia zespołu bolesnego zamrożonego barku
Leczenie zamrożonego barku zależy od fazy choroby (bólowa, zamrożenia, odzyskiwania) i ma na celu zmniejszenie bólu, przywrócenie ruchomości oraz poprawę funkcji barku. Terapia manualna odgrywa kluczową rolę, ale jest zwykle łączona z innymi metodami. Poniżej omawiam główne podejścia terapeutyczne:
1. Terapia manualna
Terapia manualna jest jedną z najskuteczniejszych metod w leczeniu zamrożonego barku, szczególnie w fazie zamrożenia i odzyskiwania, gdy sztywność dominuje nad bólem. Pomaga przywrócić ruchomość, zmniejszyć napięcie mięśniowe i poprawić biomechanikę.
Mechanizmy działania:
Mobilizacje stawowe: Delikatne techniki ślizgowe i rotacyjne zwiększają elastyczność torebki stawowej i zmniejszają jej zwłóknienie. Rozluźnianie mięśni i powięzi: Masaż tkanek głębokich i techniki mięśniowo-powięziowe zmniejszają napięcie w mięśniach stożka rotatorów, mięśniu naramiennym i okolicznych strukturach. Traction (trakcja): Rozciąganie torebki stawowej zmniejsza ucisk i poprawia przestrzeń w stawie. Neuromobilizacje: Poprawiają ślizg nerwów (np. splotu ramiennego), zmniejszając ból neuropatyczny i sztywność. Korekta biomechaniki łopatki: Stabilizacja łopatki poprawia ruchomość barku i zmniejsza przeciążenia.
Techniki:
Mobilizacje według Maitlanda lub Kaltenborna (np. ślizgi przednio-tylne lub boczne). Techniki Mulligana (mobilizacja z ruchem) dla poprawy zakresu ruchu bez bólu. Masaż poprzeczny na torebce stawowej i ścięgnach stożka rotatorów. Rozciąganie powięziowe i punkty spustowe w mięśniach piersiowych i podłopatkowych. Techniki PNF (propriocepcja nerwowo-mięśniowa) dla poprawy koordynacji ruchowej.
Efekty:
Zmniejszenie bólu w ciągu 4–8 tygodni regularnych sesji. Stopniowe zwiększenie zakresu ruchu (np. w rotacji zewnętrznej i unoszeniu ramienia). Poprawa funkcji codziennych, takich jak ubieranie się czy sięganie po przedmioty.
Wskazówki:
Sesje 1–2 razy w tygodniu, najlepiej przez 6–12 tygodni, w zależności od fazy. Kluczowa jest indywidualna ocena przez fizjoterapeutę, aby dostosować techniki do stopnia sztywności i bólu. W fazie bólowej (pierwszej) techniki są delikatne, aby nie nasilać objawów. Ćwiczenia powinny być prowadzone pod okiem fizjoterapeuty, szczególnie na początku, aby uniknąć przeciążeń. Regularność (codziennie, 10–20 minut) jest kluczowa dla efektów.
W fazie bólowej unika się forsownych ruchów, stosując delikatne ćwiczenia w granicach bezbólowego zakresu.
Dowody naukowe i skuteczność
Badania: Przeglądy systematyczne (np. Cochrane Database, 2014) potwierdzają, iż terapia manualna połączona z ćwiczeniami jest skuteczna w zmniejszaniu bólu i poprawie ruchomości w zamrożonym barku, szczególnie w fazie zamrożenia i odzyskiwania. Mobilizacje stawowe i techniki Mulligana wykazują lepsze efekty niż samodzielne ćwiczenia. Czas leczenia: Zamrożony bark może trwać od 6 miesięcy do 2–3 lat, ale aktywna terapia (manualna, ćwiczenia) przyspiesza powrót do zdrowia w 70–90% przypadków w ciągu 12–18 miesięcy.
Praktyczne wskazówki
Faza bólowa (1–6 miesięcy): Skup się na łagodzeniu bólu (okłady z lodu, delikatne mobilizacje, ćwiczenia wahadłowe). Unikaj forsownych ruchów. Faza zamrożenia (4–12 miesięcy): Intensywna terapia manualna i ćwiczenia rozciągające dla przywrócenia ruchomości. Regularne sesje (1–2 razy w tygodniu) są kluczowe.
Faza odzyskiwania (6–24 miesięcy): Wzmacnianie mięśni i korekta biomechaniki dla pełnego powrotu funkcji. Cierpliwość: Zamrożony bark wymaga czasu, ale regularna terapia znacznie przyspiesza powrót do zdrowia. Profilaktyka nawrotów: Utrzymanie aktywności fizycznej, korekta postawy i leczenie chorób współistniejących (np. cukrzycy). Terapia manualna jest szczególnie skuteczna w fazie zamrożenia i odzyskiwania, poprawiając ruchomość i zmniejszając sztywność. najważniejsze jest indywidualne podejście, regularność sesji i kooperacja z fizjoterapeutą. W przypadku nasilonych objawów lub braku poprawy po 6 miesiącach konieczna jest konsultacja z ortopedą.
Tomasz Góralski RMT
Terapeuta masażu, Kanada.
(był lekarzem w Polsce)
Pomagamy pacjentom po 50-tce prowadzić aktywne życie i pozbyć się sztywności i bólu stawów, środków przeciwbólowych i częstych wizyt u lekarza. jeżeli odniosłeś obrażenia w wypadku samochodowym skontaktuj się z nami.
BEZPŁATNA konsultacja: 905-270-5553, lub email: [email protected]
EUROPEAN MASSAGE & PHYSIOTHERAPY CENTER 1140 Burnhamthorpe Rd. W. Unit 123, Mississauga (przy Erindale Station Rd., na zachód od Mavis Rd.)
www.medmassage.com
Nasza klinika otrzymała Top Choice Awards w 2018, 2019, 2020, 2021, 2022, 2024.
