Śmieszne filmy, gry online, wirtualny świat, bajki i seriale, rozmowy z przyjaciółmi na komunikatorach to najlepsze, co widzą nasze dzieci wpatrzone w ekrany swoich telefonów i komputerów.
Internet może być wspaniałym narzędziem do nauki i rozrywki, ale tylko w momencie kiedy dzieci korzystają z treści dopasowanych do ich wieku. Tę dobrą stronę Internetu mają widzieć nasze dzieci i my, ale w przeciwieństwie do nich doskonale wiemy jak bardzo może być on nieprzyjazny.
W ślad za internetową zabawą podąża jej ciemna strona: niebezpieczne treści, hejt, cyberprzemoc, piractwo, kradzieże, pornografia, wyłudzanie danych osobowych i wiele innych. Czy jako rodzice jesteśmy tego świadomi?
Brzmi okrutnie. Tak, takie jest. I mierze się z tym od czasu, kiedy Liwia dostała swój telefon i coraz chętniej i częściej z niego korzysta. Plan był taki, iż telefon dostanie dużo, dużo później, ale plany swoje, a życie swoje. Kiedy nadeszła pandemia i zostaliśmy pozamykani w domach, okazało się, iż większość dzieci korzysta już ze swoich urządzeń i tak naprawdę był to ich jedyny sposób komunikacji. Nie było szkoły, nie było podwórka i siłą rzeczy pozostały tylko komunikatory na telefonach.
I moją nową rolą, jako rodzica, pozostało znać wszelkie niebezpieczeństwa czyhające na dziecko, i tak jak wprowadzam je w świat, uczę odpowiednich zachowań i wzorców, tak musiałam zadbać o to, by w wirtualnym świecie poruszała się bez przeszkód, a żadna z powyższych nieprzyjemności jej nie spotkała.
Jak więc to zrobić? Jak nauczyć nasze dziecko poruszania się bezpiecznie po Internecie?
CYBERBEZPIECZEŃSTWO- czyli czym jest bezpieczeństwo w sieci?
Cyberbezpieczeństwo, w najprostszych słowach, to cała ta technologia i procesy, które stosowane są w celu ochrony naszych danych znajdujących się w Internecie, przed niewłaściwym ich wykorzystaniem. A cyberbezpieczeństwo naszych dzieci, zależy od tego, jak bardzo my jesteśmy świadomi ryzyka i zrozumieniu, jak możemy pomóc dzieciom go uniknąć.
To właśnie my, rodzice jesteśmy w najlepszym miejscu by monitorować aktywność dzieciaków w sieci. Tym samym stajemy się najbardziej zaufanymi osobami, do których one zwrócą się z problemami, kiedy doświadczą zagrożenia online.
Zrozumienie, co robi nasze dziecko logując się do sieci, ma najważniejsze znaczenie do ich ochrony przed zagrożeniem.
Zagrożenia w sieci mogą przybierać przeróżne formy, spośród których do najważniejszych możemy zaliczyć: niebezpieczne treści, kradzież danych osobowych, cyberprzemoc, seksualnych drapieżników, czy wyłudzenia finansowe.
W pierwszym momencie wydaje się, iż przecież nas to nie dotyczy, iż to jakieś odległe i dziwne rzeczy, które dzieją się gdzieś i komuś, ale na pewno nie nam. Nic bardziej mylnego. Pierwszy lepszy przykład: zastanówcie się czy znacie kogoś, kogo dziecko wydało sporą sumkę na przykład w grze, bo była podłączona karta kredytowa, a ono kliknęło raz i drugi, bo wydawało mu się, iż kupuje coś wirtualnego i tylko w grze. Ja mogę wymienić przynajmniej trójkę takich dzieci z najbliższego mi otoczenia. A to tylko jeden z przykładów!
Pod pierwszym pojęciem- cyberprzemoc, odnajdujemy wszelkie złośliwe, agresywne, wyśmiewające i zastraszające działania, które mają miejsce w sieci. To też jest znajome, prawda? Cyberprzemoc to też hejt, a o nim słyszał, o ile nie doświadczył już praktycznie każdy! Wyłudzenia finansowe, choć może się wydawać, iż dotyczą tylko dorosłych, często za ofiary przyjmują dzieci. Kliknięcie w nieodpowiedni link, lub wysłanie smsa, które wydaje się być darmowe, może pociągnąć za sobą bolesne konsekwencje, w postaci wysokiego rachunku lub choćby utraty wszelkich środków z konta. Kradzież danych osobowych, to przestępstwo związane z wykradaniem adresów, nazwisk numerów telefonów, haseł itd. Seksualni drapieżcy, czyli dorośli którzy wykorzystują Internet by zwabić dzieci w celu wykorzystywania seksualnego i innych nadużyć na tym tle. I na koniec niebezpieczne treści, do których zaliczyć możemy pornografię, dyskryminację, nienawiść, samookaleczenia, przemoc i inne.
Ostatnie miesiące i lata pokazują, jak wiele zagrożeń dla naszych danych, a choćby naszych pieniędzy pojawiło się w Internecie. Nie tylko dzieci muszą być tego świadome, iż przez nieuważne kliknięcie w link niewiadomego pochodzenia, można bardzo łatwo stracić wszystkie swoje oszczędności. Popularne w ostatnich czasach metody, opierają się na smsach i wiadomościach, np. dotyczących nieuregulowanych rachunków. Sama dostałam takie związane z nieopłaceniem rachunku za prąd czy z zatrzymaną paczką u kuriera, za którą rzekomo trzeba dopłacić kilka złotych. Klikając w link do rzekomej zapłaty za rachunek, okazuje się, iż przekazujemy dostęp do naszego konta dla podszywających się w smsie oszustów. Ja, dorosła osoba to wiem, ale moje 9-letnie dziecko już niekoniecznie.
Ale prawda jest taka, iż nikt się tak mądry nie urodził i zanim jednak przystąpimy do rozmów z dzieciakami i jakiejkolwiek nauki, warto żebyśmy sami zasięgnęli takiej wiedzy i przede wszystkim wiedzieli, jak przekazać ją dalej, jak się zachowywać i co zrobić w kryzysowej sytuacji. Nie od dziś wiadomo, iż jajko jest mądrzejsze od kury, więc na rozmowę z dorastającym dzieckiem, warto mieć solidną porcję wiedzy w głowie!
Zasady bezpieczeństwa online, które powinien znać każdy rodzic!
- Naucz dziecko, co można oglądać w Internecie. Wytłumacz, iż nieodpowiednie treści mogą pochodzić z różnych stron, poprzez wiadomości, komunikatory, gry. Rozmawiaj o wyskakujących okienkach, pełnych dziwnych linków i zakazie klikania w nie, czy nieodpowiednich do wieku stronach.
- Naucz dziecko, jak poruszać się w Internecie. Rozmawiaj o netykiecie, o tym jak rozpoznać niebezpieczne strony i kiedy warto prosić o pomoc.
- Przekaż dziecku, iż o ile czegoś nie rozumie, może z tobą porozmawiać. Dziecko powinno czuć się komfortowo w rozmowie z zaufanym dorosłym.
- Wytłumacz dziecku, jak bezpiecznie posługiwać się emailem. Upewnij się, iż wie, iż nie można otwierać załączników od nieznajomych osób. Poproś by zapytało osobę dorosłą, zanim coś pobierze.
- Naucz dziecko, iż należy chronić swoje sekretne sprawy. Prywatne sprawy są ważne zarówno online, jak i offline. Ochrona cennych informacji pomaga uniknąć szkód, zarówno tych technicznych, w urządzeniach, ale też tych dotyczących relacji. Sprawy prywatne, o rodzinie i przyjaciołach należy zostawić tylko dla siebie.
- Naucz dziecko, iż również w Internecie należy być miłym i uprzejmym. Internet to potężne narzędzie, które może rozpowszechniać zarówno dobro, jak i zło. Dziecko powinno podążać za hasłem – „ traktuj innych tak, jakbyś sam chciał być traktowany”, a online działaj z pożytkiem dla innych, bądź miły i dobry.
- Spraw, by dziecko zastanawiało się nad tym, co publikuje. Dziecko musi mieć świadomość, iż wszelkie publikacje pozostają w Internecie, czy są to zdjęcia, filmy, czy choćby tekst. Dziecko musi się pochylić nad tym, czy w realnym życiu powie to samo danej osobie w twarz. o ile nie, to nie jest dobra rzecz do publikacji.
- Przekaż dziecku, by uważało na fałsz. Rzeczy nie zawsze są takie, jak się wydają być. To ważne by uświadomić dzieci, iż ludzie czy zdarzenia online, często mogą być sztucznie kreowane i fałszywe. Rozróżnienie pomiędzy tym, co sztuczne a tym, co prawdziwe, to bardzo ważna lekcja związana z bezpieczeństwem w Internecie.
- Uczcie się wspólnie, jak się zabezpieczyć online. Ważne jest, by wiedzieć na co zwracać uwagę logując się do sieci. Dziecko musi wiedzieć, iż możne rozmawiać tylko z ludźmi, których znamy. Traktujemy innych z szacunkiem, nie obrażamy, nie umieszczamy zdjęć innych osób bez ich zgody. Nie wolno też udostępniać nikomu haseł, choćby znajomym.
- Zainstaluj programy zabezpieczające telefon lub komputer. Istnieją programy blokujące wyskakujące okienka. Zablokuj strony z nieodpowiednią do wieku zawartością i używaj filtrów stworzonych do tego typu blokad.
- Ustal limit czasu w korzystanie z urządzeń podłączonych do sieci.
- Uczestnicz w tym, co robi dziecko w sieci. Zobacz, zainteresuj się grami, filmami, jakie przegląda. Wspólnie spędźcie czas online, zarówno na zabawie, jak i biorąc udział w akcjach dotyczących bezpieczeństwa online. Rozmawiaj z dzieckiem o jego aktywności w Internecie, tak samo, jak o każdej innej rzeczy, jaka dzieje się w jego życiu.
I jako, iż Internet to w dużej mierze dobra rzecz, tak i tu znajdziemy wiele pożytecznej wiedzy! W ostatnich czasach powstało mnóstwo projektów poruszających tematykę bezpieczeństwa w sieci, z których zarówno dorośli, jak i dzieci, mogą wynieść ogrom wiedzy.
O Fundacji Santander Bank Polska S.A. i konkursie „Haki na cyberataki” dowiedziałam się ostatnio i ja, a dzisiaj chciałabym tę bezpieczną wiedzę przekazać i Wam. Stowarzyszenie L4G, jako jedni ze zwycięzców konkursu, w ramach tej akcji zorganizowali projekt pt. „Kokosza w sieci”, który zajmuje się bezpieczeństwem podczas korzystania z Internetu, czyhającymi na nas zagrożeniami związanymi z cyberatakami, a przede wszystkim odnoszący się do korzystania z bankowości elektronicznej przy pomocy telefonów. To kompendium wiedzy dla młodych dorosłych i dla dzieci, dlatego warto korzystać z tych materiałów wspólnie.
Projekt skupia się na trzech ważnych aspektach:
– jakimi technikami manipulacji posługują się oszuści w sieci,
– jakich oszustw dokonują podczas zakupów internetowych,
– oraz jakich problemów i rozwiązań możemy oczekiwać, podczas próby wyłudzenia danych.
Strona „Kokosza w sieci” – www.platforma.kokosza.org – jest nie tylko kopalnią wiedzy i ciekawostek o finansach osobistych, ale również miejscem, w którym pojawiają się specjalnie przygotowane działy związane z nauką o przestępstwach finansowych, ochronie przed takowymi, a także z bezpiecznym korzystaniem z platform inwestycyjnych.
13. Bądź gotowa, na wypadek zetknięcia się dziecka z nieodpowiednią treścią. Przygotuj się na ewentualną rozmowę i uczucia, jakie mogą towarzyszyć dziecku.Co zrobić o ile dziecko zetknie się z treściami szkodliwymi?
To się zdarza i zdarzyć może każdemu z nas. Przede wszystkim nie panikuj, tym bardziej nie krzycz, ani nie obwiniaj dziecka- to przecież nie jego wina. Nie odwlekaj też tematu, a wręcz przeciwnie, ze spokojem i cierpliwością trzeba wytłumaczyć zaistniałą sytuację, choćby o ile ciężko się samemu uspokoić. W kwestii technicznej, przede wszystkim odnajdź źródło materiału, popatrz skąd się te treści wzięły, z jakiej strony, czy może ktoś je wysłał i zablokuj do niech dostęp. Przede wszystkim jednak, w rozmowie, pomóż dziecku uporać się z emocjami, jakie to zdarzenie wywołało i tak by jak najszybciej odbudować poczucie zaufania.
O tym wszystkim, my rodzice, powinniśmy mieć świadomość, a poniżej dla przypomnienia najważniejsze punkty, które powinny znać nasze dorastające dzieciaki! I które warto im przekazać, choćby o ile już od dłuższego czasu korzystają z Internetu. Na naukę nigdy nie jest za późno!
Dla przypomnienia:
Zasady bezpieczeństwa online, które powinno znać dziecko!
- Nigdy nie zgadzaj się na spotkanie z kimś, kogo poznajesz online!
- Nie odpowiadaj na emaile, smsy i wiadomości od nieznajomych!
- Nigdy nie podawaj nikomu swoich danych osobowych!
- Nie publikuj nieodpowiednich zdjęć, ani postów!
- Nie obrażaj, nie wyśmiewaj i nie obgaduj nikogo w Internecie!
- Nie klikaj w linki, załączniki od kogoś, kogo nie znasz!
- Powiedz rodzicom lub innej zaufanej osobie, o ile potrzebujesz pomocy!
Dzieci muszą nauczyć się podejmować mądre decyzje, niezależnie czy jest to realny czy wirtualny świat. Naszą, rodziców, rolą, chociaż bardzo trudną, jest nauczyć je, jak poruszać się po cyberświecie, ale przede wszystkich zbudować silne fundamenty cyfrowego obywatelstwa. Tak, by bez oporów i obaw mogły odkrywać świat online.
Rozmawiajmy z dziećmi, tak, by wiedziały, iż mają w nas oparcie i swobodnie zwracały się do nas z pytaniami, sugestiami i problemami, także tymi, które dzieją się online!
