Zadatek i zaliczka to pojęcia, które bardzo często są ze sobą mylone i dla wielu z nas mają to samo znaczenie. Warto jednak wiedzieć, iż słowa te nie są synonimami i nie należy używać ich zamiennie.
Więcej aktualnych informacji znajdziesz na stronie głównej gazetasenior.pl
Zadatek i zaliczka należą o dgrupy dodatkowych postanowień umownych i najczęściej spotykamy się z nimi w przedwstępnych umowach sprzedaży. Zarówno zadatek, jak i zaliczka przekazywane są na poczet wykonywanej w przyszłości umowy, np. umowy sprzedaży mieszkania i w przypadku zawarcia takiej umowy zostają one zaliczone na poczet ceny. W związku z tym, w przypadku zawarcia umowy sprzedaży przekazana wcześniej kwota zadatku bądź zaliczki zostaje odjęta od całkowitej ceny transakcji. Zatem w sytuacji, gdy przedwstępna umowa zostanie wykonana prawidłowo i terminowo, nie ma większej różnicy pomiędzy zaliczką a zadatkiem, gdyż zostaną one w ten sam sposób zaliczone na poczet całkowitej ceny. Znaczące różnice pojawiają się natomiast w przypadku niewykonania przedwstępnej umowy i konieczności zwrotu któregoś z nich.
Zadatek w przepisach prawa
Zadatek w języku potocznym to suma pieniężna bądź rzecz dana przy zawarciu umowy. Z kolei w języku prawniczym mianem zadatku określa się klauzulę umowną o skutkach prawnych przewidzianych w art. 394 Kodeksu Cywilnego. Zadatek powinien być wręczony przy umowie, ale dopuszcza się również jego przekazanie po zawarciu umowy, w terminie uzgodnionym przez strony, np. w formie przelewu bankowego. Przepisy prawa nie regulują wysokości zadatku. Natomiast zwyczajowo stanowi on około 10% całkowitej ceny sprzedaży.
Zadatek uregulowany jest w art. 394 Kodeksu Cywilnego, zgodnie z którym: „§1. W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, iż w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a o ile sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. §2. W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; o ile zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi. §3. W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony”. W związku z powyższym zwrot zadatku występuje w trzech przypadkach:
- rozwiązania umowy, które może nastąpić w oparciu o zgodną wolę stron bądź na mocy orzeczenia sądu,
- niewykonania umowy na skutek zdarzeń, za które żadna strona nie ponosi odpowiedzialności,
- niewykonania umowy na skutek zdarzeń, za które odpowiedzialność ponoszą obie strony.
Najistotniejsze są jednak sytuacje, w których zadatek może zostać zatrzymany, a dzieje się tak, gdy umowa nie dojdzie do skutku z winy osoby, która taki zadatek dała, albo można żądać jego zwrotu w podwójnej wysokości – w przypadku gdy umowa nie została zawarta z winy osoby, która zadatek otrzymała.
Zaliczka w przepisach prawnych
Zaliczka nie jest uregulowana w przepisach polskiego prawa. Jest to kwota pieniężna dana przy zawarciu umowy, która zawsze stanowi część ceny. W związku z czym zaliczka w każdym przypadku niezawarcia umowy sprzedaży, bez względu na przyczyny, podlega zwrotowi. Oznacza to, iż strona, która przyjęła zaliczkę, powinna ją zwrócić w pełnej wysokości, choćby wówczas gdy to nie z jej winy nie doszło do zawarcia umowy. Osobie, która zapłaciła zaliczkę, nie przysługuje natomiast żądanie jej zwrotu w podwójnej wysokości.
Przykład rozliczenia: zadatek i zaliczka
Warto wiedzieć, iż w jednej umowie możemy zawrzeć zarówno postanowienia dotyczące zadatku, jak i zaliczki. Należy rozważyć to zwłaszcza w sytuacjach, gdy kwota przedpłaty jest wysoka. Przeanalizujmy to na przykładzie.
Anna zamierza kupić od Jana mieszkanie za cenę 400.000 zł. Jan chce, aby przedpłata wynosiła 50.000 zł. W związku z czym strony ustaliły, iż Anna zapłaci Janowi zadatek w wysokości 5.000 zł, natomiast 45.000 zł zapłacone będzie jako zaliczka. W podanym przykładzie, jeżeli:
- dojdzie do zawarcia umowy sprzedaży, to cała przedpłata w wysokości 50.000 zł zostanie zaliczona za poczet ceny sprzedaży i Anna będzie musiała dopłacić Janowi kwotę 350.000 zł,
- nie dojdzie do zawarcia umowy sprzedaży bez niczyjej winy albo z winy obojga, to Jan będzie musiał zwrócić Annie całą kwotę 50.000 zł,
- nie dojdzie do zawarcia umowy z winy Anny, wówczas Jan po złożeniu oświadczenia o odstąpieniu od umowy może zatrzymać zadatek w wysokości 5.000 zł, natomiast zobowiązany jest do zwrotu Annie kwoty zaliczki w wysokości 45.000 zł,
- nie dojdzie do zawarcia umowy z winy Jana, wówczas Anna po złożeniu oświadczenia o odstąpieniu od umowy, może żądać od niego zwrotu zadatku w podwójnej wysokości, tj. kwoty 10.000 zł, dodatkowo Jan będzie musiał zwrócić Annie całą zaliczkę w wysokości 45.000 zł.
Podsumowanie
Porównując te dwie formy przedpłaty, wskazać należy, iż zaliczka zawsze jest świadczeniem zwrotnym, w związku z czym każda ze stron może wycofać się z umowy bez żadnych konsekwencji finansowych. Zadatek z kolei ma na celu zabezpieczenie realizacji umowy chroniąc obie strony. Warto jednak pamiętać o tym, iż mogą wystąpić sytuacje, w których będzie on musiał być zwrócony w podwójnej wysokości.
Jeżeli interesują Cię informacje na temat nowych przepisów zapisz się do Newslettera Gazety Senior Zapisz się do Newslettera
![Politycy! Nie zabijajcie polskich mediów! [protest mediów]](https://www.gazetasenior.pl/wp-content/uploads/2024/07/Politycy-Nie-zabijajcie-polskich-mediow_baner.png)
