Wybory w Polsce: Różnice między wyborami prezydenckimi i parlamentarnymi

W systemie politycznym Polski istnieją dwa główne rodzaje wyborów ogólnokrajowych, które różnią się fundamentalnie pod względem wybieranych organów, sposobu głosowania, długości kadencji i roli wybranych przedstawicieli: wybory prezydenckie i wybory parlamentarne. W tym artykule będziemy szczegółowo analizować te różnice, aby lepiej zrozumieć funkcjonowanie polskiego systemu politycznego.

Kogo wybieramy?

W wyborach prezydenckich wybieramy prezydenta Polski, który jest głową państwa i pełni rolę symbolu jedności narodowej. Prezydent posiada także konstytucyjne uprawnienia, takie jak podpisywanie ustaw, powoływanie i odwoływanie premiera oraz ministrów. Z kolei w wyborach parlamentarnych wybieramy posłów i senatorów, którzy tworzą dwuizbowy parlament. Posłowie i senatorowie są odpowiedzialni za stanowienie prawa i kontrolę nad władzą wykonawczą.

System wyborczy

W wyborach prezydenckich obowiązuje system większościowy, co oznacza, iż kandydat, który uzyska więcej niż połowę głosów, zostaje wybrany na prezydenta. W przypadku, gdy żaden z kandydatów nie uzyska większości, przeprowadzana jest druga tura, w której kandydaci z największą liczbą głosów konkurują ze sobą. Z kolei w wyborach parlamentarnych obowiązuje system proporcjonalny, co oznacza, iż mandaty są przydzielane listom wyborczym w proporcji do liczby głosów, które otrzymały.

Kadencja

Kadencja prezydenta trwa 5 lat, co oznacza, iż każdy prezydent może sprawować władzę przez maksymalnie dwie kadencje. Z kolei kadencja parlamentu trwa 4 lata, co oznacza, iż co 4 lata przeprowadzane są nowe wybory parlamentarne.

Rola i uprawnienia

Prezydent posiada konstytucyjne uprawnienia, takie jak podpisywanie ustaw, powoływanie i odwoływanie premiera oraz ministrów. Z kolei posłowie i senatorowie są odpowiedzialni za stanowienie prawa i kontrolę nad władzą wykonawczą.

Wiek i wymagania kandydatów

Aby zostać kandydatem w wyborach prezydenckich, należy spełnić wiek 35 lat i posiadać obywatelstwo polskie. Z kolei, aby zostać kandydatem w wyborach parlamentarnych, należy spełnić wiek 21 lat i posiadać obywatelstwo polskie.

Częstotliwość wyborów

Wybory prezydenckie są przeprowadzane co 5 lat, co oznacza, iż każdy prezydent może sprawować władzę przez maksymalnie dwie kadencje. Z kolei wybory parlamentarne są przeprowadzane co 4 lata, co oznacza, iż co 4 lata przeprowadzane są nowe wybory parlamentarne.

Kandydaci

W wyborach prezydenckich kandydaci muszą posiadać bierne prawo wyborcze, co oznacza, iż muszą spełnić wiek 35 lat i posiadać obywatelstwo polskie. Z kolei w wyborach parlamentarnych kandydaci muszą posiadać bierne prawo wyborcze, co oznacza, iż muszą spełnić wiek 21 lat i posiadać obywatelstwo polskie.

Zakres władzy

Prezydent posiada konstytucyjne uprawnienia, takie jak podpisywanie ustaw, powoływanie i odwoływanie premiera oraz ministrów. Z kolei posłowie i senatorowie są odpowiedzialni za stanowienie prawa i kontrolę nad władzą wykonawczą.

Według danych z Głównego Urzędu Statystycznego, w wyborach parlamentarnych w 2019 roku wzięło udział 63,6% uprawnionych do głosowania, co oznacza, iż 15,2 miliona osób wzięło udział w wyborach. Z kolei w wyborach prezydenckich w 2020 roku wzięło udział 55,2% uprawnionych do głosowania, co oznacza, iż 13,5 miliona osób wzięło udział w wyborach.

Warto także zwrócić uwagę na fakt, iż wybory w Polsce są powszechne, równe, bezpośrednie i realizowane są w głosowaniu tajnym (tzw. wybory pięcioprzymiotnikowe). Oznacza to, iż każdy obywatel Polski, który ukończył 18 lat, ma prawo do uczestniczenia w wyborach i głosowania.

Podsumowując, wybory prezydenckie i parlamentarne w Polsce różnią się przede wszystkim celem, zasadami wyboru, kadencją oraz sposobem głosowania. Kluczową różnicą jest to, iż w wyborach prezydenckich wybierana jest jedna osoba pełniąca funkcję głowy państwa o określonych, konstytucyjnych uprawnieniach, natomiast w wyborach parlamentarnych wybierani są przedstawiciele narodu tworzący dwuizbowy parlament, odpowiedzialny przede wszystkim za stanowienie prawa i kontrolę nad władzą wykonawczą.