zdjęcie ilustracyjne/fot. PixabayWielkanocny koszyczek to jeden z najbardziej charakterystycznych świątecznych zwyczajów. Jego przygotowanie to nie tylko sposób na pielęgnowanie tradycji, ale również doskonała okazja, by przybliżyć młodszym znaczenie symboli takich jak życie, nadzieja, dostatek czy zwycięstwo dobra nad złem. O tym, co naprawdę kryje się za wielkanocnymi pokarmami, opowie Helena Wojtasik – twórczyni ludowa.
– Święcenie pokarmów to tradycja zakorzeniona głęboko w kulturze, choć na Śląsku Opolskim nie zawsze była obecna.
Tutaj, w naszym regionie, święconki w czasach pruskich nie znano. Zwyczaj ten przywędrował do nas z Kresów – mówi Helena Wojtasik, twórczyni ludowa. – Gdy po wojnie zaczęły się przesiedlenia, ludzie ze wschodu przywieźli ze sobą nie tylko wspomnienia, ale i tradycje. W ich koszyczkach zawsze były jajka – symbol nowego życia, mięso – znak siły i przetrwania, oraz sól, która chroni przed zepsuciem.
Sól w tym kontekście ma znaczenie nie tylko praktyczne: używamy jej nie tylko po to, by konserwować mięso. Sól ma chronić także człowieka – jego wnętrze, moralność, żeby się nie psuła.
W koszyczku nie może zabraknąć także słodkości – tradycyjnej baby czy mazurka – te wypieki symbolizują trzy najważniejsze wartości: wiarę, nadzieję i miłość. A chrzan? To symbol męki Chrystusa – ostry, jak cierpienie. No i baranek – najważniejszy znak Wielkanocy. To Chrystus Zmartwychwstały, dlatego często trzyma chorągiewkę.
Warto pamiętać, iż to, co trafia do święconki, często zależy od miejsca i rodzinnych tradycji. Przykładowo, w niektórych domach do koszyczka wkłada się także ser – symbol więzi człowieka ze światem zwierząt. W rodzinach rolniczych to ukłon w stronę gospodarstwa i prośba o pomyślność dla stada. Masło, jak i wędliny, oznacza dostatek, a pieprz – nawiązując do gorzkich ziół Żydów w Egipcie – przypomina o trudzie pracy. Bywał też symbolem oczyszczenia i odrodzenia – podobnie jak woda, oznaczająca nowe życie i duchowe odświeżenie. Zdarza się też, iż niektóre koszyczki ozdobione są bukszpanen lub liściem borówki – symbolami euforii i nadziei na zmartwychwstanie.
Choć zawartość święconki może się różnić w zależności od miejscowości i rodzinnych zwyczajów, jej sens pozostaje wspólny: to gest podtrzymywania tradycji, dzielenia się tym, co ważne, i pielęgnowania więzi – tych rodzinnych i tych regionalnych.
Helena Wojtasik:
autor: Weronika Kurdziel
