Wazektomia to mikrochirurgiczny zabieg mający na celu trwałe przerwanie drożności nasieniowodów, czyli przewodów transportujących plemniki z najądrzy do nasienia podczas wytrysku. Choć ejakulat pozostaje pod względem objętości i konsystencji niemal niezmieniony, zawiera on po zabiegu wyłącznie płyn nasienny pozbawiony plemników. Tym samym wazektomia skutecznie eliminuje możliwość zapłodnienia, stanowiąc jedną z najpewniejszych metod antykoncepcji męskiej.
O czym warto wiedzieć przed decyzją o wazektomii?
Kluczowa informacja dla osób, które rozważają wazektomię, jest taka, iż plemniki przez cały czas są produkowane w jądrach i transportowane do najądrzy, jednak w wyniku przecięcia nasieniowodów nie mogą przedostać się do ejakulatu. Zalegające plemniki ulegają naturalnemu wchłanianiu przez organizm, co nie powoduje negatywnych skutków zdrowotnych. Zabieg nie wpływa na gospodarkę hormonalną, libido ani funkcje seksualne mężczyzny.
Jądra, umiejscowione w mosznie u podstawy prącia, są miejscem produkcji plemników oraz męskich hormonów płciowych. Plemniki trafiają następnie do najądrzy, gdzie dojrzewają i są magazynowane. Każde najądrze łączy się z nasieniowodem – przewodem biegnącym przez kanał pachwinowy, a następnie do miednicy, gdzie łączy się z pęcherzykiem nasiennym, tworząc przewód wytryskowy. To przez niego nasienie z plemnikami jest wydalane podczas ejakulacji.
Wazektomia polega na przecięciu i zablokowaniu obu nasieniowodów, co uniemożliwia przemieszczanie się plemników, ale nie ingeruje w sam proces ich produkcji ani w funkcjonowanie pozostałych elementów układu rozrodczego.
Techniki wykonania wazektomii
Istnieje kilka technik wykonania wazektomii. Dobór odpowiedniej metody uzależniony jest od sytuacji pacjenta, jego historii zdrowotnej i oczekiwań. Każdorazowo decyzję podejmuje lekarz.
Wazektomia bez skalpela (WBS)
Metoda WBS, czyli wazektomia bez skalpela, to w tej chwili najczęściej stosowana i najbardziej zaawansowana technika, charakteryzująca się minimalną inwazyjnością. Chirurg lokalizuje nasieniowód pod skórą moszny, a następnie dzięki specjalnego narzędzia rozwarstwia skórę (bez nacięcia skalpelem) tworząc niewielki otwór o średnicy kilku milimetrów. Przez ten otwór ostrożnie wyciąga nasieniowód, przecina go, usuwa fragment i zamyka końce przy pomocy koagulacji, podwiązek lub klipsów. Skóra goi się samoistnie lub jest zasklepiana klejem tkankowym, bez konieczności szycia.
Ta metoda znacząco redukuje ryzyko powikłań, skraca czas rekonwalescencji oraz eliminuje widoczne blizny.
Tradycyjna wazektomia (Total Vasectomy)
Klasyczna technika polega na wykonaniu jednego lub dwóch niewielkich nacięć skalpelem w mosznie, przez które chirurg wycina fragment nasieniowodu i zabezpiecza jego końce. Nacięcia zamyka się szwami rozpuszczalnymi lub pozostawia do samodzielnego zagojenia. Metoda ta może być zalecana pacjentom z wcześniej przebytymi operacjami w obrębie moszny, gdzie dostęp bez skalpela jest utrudniony.
Jak dokładnie wygląda zabieg?
Wazektomia wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym i trwa zwykle od 15 do 60 minut. Przed zabiegiem konieczne jest wykonanie podstawowych badań laboratoryjnych, w tym morfologii krwi oraz oznaczenia antygenu HBs (wirusowe zapalenie wątroby typu B). Pacjent wypełnia szczegółowy wywiad zdrowotny oraz podpisuje świadomą zgodę na zabieg.
Zaleca się również ogolenie skóry moszny i okolic pachwin, co zmniejsza ryzyko zakażeń. Po zabiegu pacjent może zwykle wrócić do domu tego samego dnia, jednak powinien unikać wysiłku fizycznego oraz współżycia przez około tydzień.
Skuteczność i moment uzyskania efektu antykoncepcyjnego
Wazektomia jest jedną z najskuteczniejszych metod antykoncepcji, z wskaźnikiem niepowodzenia (współczynnik Pearla) poniżej 0,2%, co przewyższa skuteczność tabletek hormonalnych czy prezerwatyw. Jednak efekt antykoncepcyjny nie jest natychmiastowy – plemniki mogą pozostawać w nasieniowodach i pęcherzykach nasiennych choćby przez 2-3 miesiące po zabiegu.
Aby potwierdzić skuteczność, pacjent powinien wykonać badanie nasienia (seminogram) po upływie minimum 8–12 tygodni od zabiegu. Do tego czasu zaleca się stosowanie dodatkowych metod antykoncepcyjnych. W przypadku utrzymania się plemników w nasieniu badania powtarza się, a w wyjątkowych sytuacjach konieczne może być powtórzenie zabiegu.
Wpływ wazektomii na życie seksualne i zdrowie mężczyzny
Wazektomia nie wpływa na poziom testosteronu, libido, zdolność do erekcji ani na jakość doznań seksualnych. Mężczyzna po zabiegu doświadcza normalnej ejakulacji, z tą różnicą, iż ejakulat nie zawiera plemników. Wiele badań potwierdza, iż satysfakcja seksualna może się choćby zwiększyć z powodu braku obaw o nieplanowaną ciążę.
Nie wykazano związku wazektomii z podwyższonym ryzykiem nowotworów jądra czy prostaty, ani z chorobami serca. Zabieg nie powoduje przepukliny ani innych poważnych uszkodzeń narządów płciowych, o ile jest wykonywany przez doświadczonego specjalistę.
Możliwość odwrócenia wazektomii (rewazektomia)
Wazektomia jest traktowana jako trwała metoda antykoncepcyjna, ale istnieje procedura rewazektomii – ponownego połączenia nasieniowodów. Jej skuteczność zależy głównie od czasu, który upłynął od pierwotnego zabiegu, wieku pacjenta oraz stosowanej techniki chirurgicznej.
Szanse na przywrócenie płodności wynoszą od około 60% do 95% w zależności od tych czynników, jednak im dłuższy czas od wazektomii, tym skuteczność maleje. Rewazektomia jest procedurą bardziej skomplikowaną, wykonywaną w wyspecjalizowanych ośrodkach, zwykle w znieczuleniu ogólnym, i nie gwarantuje pełnego powrotu do płodności.
Z tego względu mężczyznom, którzy rozważają możliwość posiadania potomstwa w przyszłości, zaleca się przed wazektomią oddanie i przechowywanie nasienia we właściwym ośrodku.
Wskazania i przeciwwskazania do wykonania wazektomii
Zabieg przeznaczony jest dla mężczyzn, którzy są zdecydowani na trwałe zaplanowanie swojej płodności, najczęściej tych, którzy mają już potomstwo lub nie planują go mieć. Wskazaniami są również sytuacje, gdy ciąża u partnerki stanowi zagrożenie dla jej zdrowia lub gdy w rodzinie występują choroby genetyczne.
Przeciwwskazania obejmują aktywne infekcje w obrębie narządów płciowych, niekontrolowane choroby przewlekłe, zaburzenia krzepnięcia krwi, masywne żylaki powrózka nasiennego, a także brak pewności co do decyzji o trwałej antykoncepcji. Wazektomii zwykle nie wykonuje się u mężczyzn poniżej 30. roku życia bez potomstwa ze względu na ryzyko późniejszej zmiany decyzji.
Decyzja o zabiegu powinna być podjęta świadomie, bez presji zewnętrznej i po konsultacji ze specjalistą.
Jak wygląda rekonwalescencja po zabiegu?
Po zabiegu pacjent może odczuwać lekki ból, dyskomfort, obrzęk oraz zasinienie w okolicy moszny, które zwykle ustępują samoistnie w ciągu kilku dni do tygodnia. Zalecane jest noszenie bielizny uciskowej oraz stosowanie zimnych okładów.
Do poważniejszych, choć rzadkich powikłań należą: krwiak moszny, infekcje, przewlekły zespół bólowy moszny i jąder (występujący u około 1-2% pacjentów), rekanalizacja nasieniowodów (ponowne połączenie się przeciętych przewodów) oraz ziarniniak plemnika – łagodna grudka powstająca w miejscu przecięcia.
W przypadku niepokojących objawów, takich jak nasilający się ból, znaczne powiększenie moszny czy gorączka, konieczna jest konsultacja urologiczna.
Podsumowanie
Wazektomia to bezpieczna i wysoce skuteczna metoda trwałej antykoncepcji dla mężczyzn, która nie wpływa negatywnie na funkcje seksualne ani na zdrowie hormonalne. Procedura ta daje ponad 99% ochronę przed nieplanowaną ciążą, co czyni ją jedną z najpewniejszych opcji dostępnych na rynku.
Decyzja o wazektomii powinna być podjęta po gruntownej konsultacji medycznej i osobistym przemyśleniu, uwzględniając ewentualną przyszłość i chęć posiadania potomstwa. W przypadku wątpliwości warto rozważyć alternatywne metody lub przechowywanie nasienia przed zabiegiem.
Więcej informacji: https://scmkrakow.pl/blog/wazektomia-na-czym-polega-kiedy-sie-ja-wykonuje-i-czy-mozna-ja-cofnac/
– Materiał partnera
