Ulica Grunwaldzka w Zakopanem – interesujące miejsca i obiekty

Ul. Grunwaldzka znajduje się w niedalekiej odległości od Krupówek, głównego deptaka Zakopanego. Jest łatwo dostępna, a jej położenie sprawia, iż wiele osób wybiera noclegi właśnie w tej okolicy.

Ulica charakteryzuje się większym spokojem i cisza w porównaniu do zatłoczonych Krupówek. Znajdziesz tu urokliwe wille w stylu zakopiańskim, wiele pensjonatów oraz prywatnych domów. Część budynków ma charakter zabytkowy, co nadaje temu miejscu dodatkowego uroku.

Długość ulicy Grunwaldzkiej wynosi około 700 metrów. Odchodzą od niej ulice: Orkana, Partyzantów, Ornak, Do Tadziaków oraz Marusarzówny. Zabudowa wzdłuż ulicy jest rozproszona, głównie willowa.

Ulica została wytyczona w 1927 roku. Początkowo odcinek od Rynku do Doliny Białego nosił nazwę „Droga do Białego". W 1928 roku zmieniono jej nazwę na obecną – Grunwaldzka. W okresie okupacji hitlerowskiej nosiła nazwę Heimatstrasse, a jej przebieg został wówczas zmieniony – dolną część ulicy wyprostowano.

Grunwaldzka jest jednym z bardziej popularnych deptaków spacerowych w Zakopanem. Służy jako główne dojście do Doliny Białego oraz Drogi pod Reglami.

Pomnik na Placu Niepodległości został postawiony z inicjatywy Związku Górali w 1911 roku, w 500. rocznicę bitwy pod Grunwaldem. Brązowe popiersie Władysława Jagiełły oraz postać siedzącego u jego stóp góralczyka wykonał znany zakopiański rzeźbiarz Wojciech Brzega. Materiał na pomnik podarował hr. Zamoyski, koszty pokryła gmina, Związek Górali i poszczególni mieszkańcy.

Pomnik został odsłonięty na Rynku w sierpniu 1911 roku, początkowo otoczony pięknymi limbami. W 1925 roku dodano płytę ufundowaną przez anonimowego darczyńcę z napisem: „Nieznanemu Żołnierzowi” (ku czci poległych w latach 1914–1920).

Podczas okupacji niemieckiej pomnik przeznaczono do przetopienia. Dzięki staraniom mieszkańców udało się jednak ukryć i uratować najważniejsze elementy rzeźby, które przetrwały do końca II wojny światowej. Pomimo nadzoru volksdeutscha Gottlieba Konopki, majster murarski Stanisław Kwaśny w trakcie rozbiórki ukrył brązowe figury, obydwa herby (Orzeł i Pogoń Litewska) obie tablice i puszkę z aktem fundacyjnym.

Po wojnie, w 1948 roku, odbudowany pomnik stanął w Parku Miejskim. Na swoje pierwotne miejsce powrócił w 2012 roku, gdzie stoi do dzisiaj.

Obecny Plac Niepodległości w centrum Zakopanego został utworzony pierwotnie jako Rynek na początku lat 90. XIX wieku z inicjatywy ówczesnego naczelnika gminy, Bronisława Schworma. Przed I wojną światową funkcjonowało tu targowisko. W 1918 roku na tym placu Stefan Żeromski, jako prezydent Rzeczypospolitej Zakopiańskiej, przyjmował przysięgę na wierność Polsce od wojska, policji i urzędników gminnych.

W 1938 roku rynek oficjalnie nazwano Placem Niepodległości. Tytuł ten zachował jednak zaledwie przez rok, ponieważ po zajęciu Zakopanego przez Niemców przemianowano go na Adolf Hitler Platz. Po wojnie, w 1945 roku, nazwę zmieniono na Plac Zwycięstwa, a na placu wzniesiono Pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej, upamiętniający mogiłę 17 żołnierzy radzieckich.

Plac powrócił do swojej pierwotnej nazwy w 1990 roku. W tym samym czasie pomnik został rozebrany, a szczątki żołnierzy przeniesiono na nowy cmentarz.

Obecnie na Placu Niepodległości realizowane są liczne cykliczne wydarzenia, takie jak Targi Książki, Jarmark Bożonarodzeniowy, Kino Letnie czy Targi Staroci.

Jednym z najbardziej charakterystycznych obiektów w parku są Łazienki Miejskie, wzniesione w 1922 roku z inicjatywy ówczesnego wójta Medarda Kozłowskiego. Łazienki te funkcjonowały do 1992 roku, po czym budynek został zaadaptowany na lokale mieszkalne. Na przestrzeni lat park wielokrotnie przechodził zmiany i modernizacje, które dostosowywały go do potrzeb mieszkańców i turystów.

Park położony jest w pobliżu Krupówek, co czyni go doskonałym miejscem na odpoczynek od zgiełku tej tętniącej życiem ulicy pełnej turystów, sklepów i restauracji. To idealne miejsce na spacer z dziećmi, chwilę beztroskiego relaksu czy odpoczynek na jednej z licznych ławek. W każdej chwili można cieszyć się stąd zapierającym dech w piersiach widokiem na Tatry i Giewont.

Willa „Jutrzenka” została wybudowana w stylu zakopiańskim w 1900 roku, na terenie obecnego parku miejskiego od strony ulicy Grunwaldzkiej. W 1903 roku budynek sprzedano Marii Ochorowiczowej, która przekształciła go w pensjonat. Willa posiadała własną stajnię z dziesięcioma końmi wierzchowymi i pięcioma powozami. Znajdował się tu także zakład fotograficzny prowadzony przez Edera.

„Jutrzenka” wielokrotnie zmieniała właścicieli. W 1918 roku budynek został zarekwirowany przez Kampanię Wysokogórską, a rok później zakupiony przez gminę. W okresie międzywojennym mieściła się tutaj siedziba władz uzdrowiskowych oraz Miejskiego Urzędu Zdrowia.

Po zakończeniu II wojny światowej w budynku działały organizacje młodzieżowe, takie jak Związek Młodzieży Polskiej i harcerstwo. Następnie urządzono tutaj Młodzieżowy Dom Kultury. 18 września 1989 roku „Jutrzenka” została wpisana do rejestru zabytków. W 1990 roku willę rozbudowano i odtworzono werandę, która została rozebrana w latach 20.

Obecnie budynek jest własnością starostwa tatrzańskiego i mieści Tatrzańskie Centrum Kultury i Sportu „Jutrzenka”, Galerię ArtPark, Muzeum Sztuki Młodej i Najmłodszej oraz liczne koła dla dzieci i młodzieży. Szczególną popularnością cieszą się zajęcia folklorystyczne prowadzone w ramach zespołu „Zornica”, kapel góralskich i zespołów dudziarskich.

Uczestnicy zajęć prowadzonych przez profesjonalną kadrę pedagogiczną biorą udział w licznych konkursach plastycznych, regionalnych, festiwalach artystycznych oraz prezentacjach sztuki dziecięcej i młodzieżowej, zarówno w kraju, jak i za granicą.

Willa „Jutrzenka” reprezentuje styl zakopiański z jego szczytowego okresu rozwoju. W dawnej jadalni znajduje się sosręb z datą budowy „1900”.

Duży drewniany dom „Ornak” został wybudowany w latach 1900–1902 przez zakopiańskich cieśli Wirmańskich. Fundatorem budynku był prof. Stanisław Sokołowski – przyrodnik, działacz na rzecz ochrony przyrody i współtwórca koncepcji Tatrzańskiego Parku Narodowego. W uznaniu zasług profesora dla ochrony przyrody w Tatrach w 1965 roku jego imię nadano ścisłemu rezerwatowi w Dolinie Białego.

„Ornak” przetrwał do 1989 roku niemal w pierwotnej formie architektonicznej. W latach 90. XX wieku rozpoczął się jego gruntowny remont, a urządzony w willi „pensjonat muzealny” przyjął pierwszych gości w grudniu 1992 roku. w tej chwili odrestaurowany obiekt pełni rolę zabytkowego pensjonatu wyposażonego w oryginalne meble. Miejsce to jest często wykorzystywane przez ekipy filmowe.

Budynek reprezentuje styl zakopiański w skromniejszej formie, bez nadmiaru dekoracji rzeźbiarskiej na elewacji. Wystrój i wyposażenie wnętrz zachowały autentyczny styl zakopiański.